De lokale waakhond mag niet slapen

COLUMN – Lokale publieke media en de gemeente. Hoe zit dat nu eigenlijk? Wordt het niet eens tijd dat de lokale overheid zich het lot van de lokale journalistiek zich aantrekt? Moeten gemeenten die financieel ondersteunen? Ik vind van wel. Nu zit dat allemaal heel gecompliceerd in ons land. Juist bij de publieke omroep die eigenlijk ook de rol heeft van lokale waakhond. De publieke sector is namelijk grotendeels financieel afhankelijk van de overheid. Gemeenten zijn sinds 2010 wettelijk verplicht de lokale omroep te ondersteunen. Dat doen ze dan ook wel maar het voelt niet goed. Wie betaalt, bepaalt!

Om een beter onafhankelijkheidsgevoel te krijgen zouden de publieke lokale omroepen eigenlijk dit geld rechtstreeks moeten krijgen uit Den Haag of desnoods via de provincie. Dat overheidsgeld hebben ze nodig om goede programma’s te kunnen maken. Los van dit geld zou er ook nog een bedrag moeten komen voor de financiering voor verantwoordelijke journalistiek. Dat zou dan bij de gemeente kunnen wegkomen. Tenslotte moet de burger juist en correct worden geïnformeerd. Een objectieve doch kritische verslaglegging van een belangrijke gemeentelijke gebeurtenis via radio/tv of internet is tenslotte totaal iets anders dan een muziek of amusement programma. Beide taken horen natuurlijk wel thuis in de publieke omroep sector.

Gemeenten
Nu wordt er al jaren geklaagd in Nederland over de teloorgang van de lokale journalistiek. Er is helaas meestal geen geld beschikbaar voor een journalist. De rol wordt overgenomen door een vrijwilliger van de lokale omroep of een gepassioneerde hobbyist van een lokale website. Leuk, maar deze mensen zijn alleen beschikbaar als het hun uitkomt. De (lokale) overheid zou zich aangesproken moeten voelen om de nieuwsvoorzieningen van voldoende zuurstof te gaan voorzien. Juist de gemeenten hebben belang bij goed functionerende lokale journalistiek. Journalistiek die niet gekleurd mag zijn. Wethouders en raadsleden hechten veel waarde over juiste berichtgeving, de lokale media is Brinkieman’s inziens zelfs cruciaal voor een goede lokale democratie! Lokale omroepen zenden nu veelal de maandelijkse raadsvergadering live uit. Persberichten van de gemeente worden keurig overgenomen maar de onafhankelijke kritische (beroeps) journalist ontbreekt vaak in de raadzaal. De raadsleden zagen het aantal journalisten op de perstribune de afgelopen jaren gestaag afnemen.

Stimuleringsfonds
Hoe het allemaal beter geregeld zou kunnen worden is onlangs gepresenteerd in een onderzoek van ‘Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek’ (SvdJ). Hieruit blijkt hoe lastig de lokale media het heeft. Met name in gemeenten met minder dan 50.000 inwoners was er amper nieuws te lezen over bijvoorbeeld de lokale politiek. Lokale omroepen/media zouden hiervoor dus extra geld moeten ontvangen via onafhankelijke, door de gemeenten gesubsidieerde fondsen. Volgens het onderzoeksbureau DSP- groep kan geld hiervoor beschikbaar worden gesteld uit het gemeentelijke communicatiebudget. Waarom zouden gemeenten de lokale publieke omroep sector niet een beetje extra mogen helpen? Lokale omroep heeft immers geen winstoogmerk zoals bij de commerciële uitgevers van kranten.

RMC
De lokale omroepen zullen ook stappen moeten maken. De omroepen, onder aanvoering van de OLON, bundelen hun krachten in zogeheten Regionale Media Centra’s (RMC). In ons land zijn al een aantal RMC inmiddels succesvol aan de slag zoals in Friesland, Brabant en Twente. Het voordeel is groot. De lokale omroep kruipt als geen ander in de haarvaten van de samenleving. Dit is vaak nieuws wat door de 1e en 2e laag van het publieke omroepstelsel wordt overgeslagen. Het nieuws van ‘dicht bij huis’ wordt gebundeld in het RMC van waaruit het op een professionele manier dagelijks zijn weg vind de huiskamer in. Techniek, opleidingen, communicatie en programma’s maken. Door gezamenlijk cursussen te organiseren, apparatuur te delen en programma’s te maken binnen een ‘Regionaal Media Centrum’ worden onnodige kosten bespaard, kwetsbaarheid voorkomen en kwaliteit bevorderd. De lokale omroepen van de gemeenten Delfzijl, Hoogezand-Sappemeer, Vlagtwedde, Bellingwedde, Pekela, Oldambt, Veendam en Stadskanaal gaan binnenkort starten met een dergelijk RMC.

Gemeenteraad
De provincie cq de gemeenten kunnen de lokale media instellingen hierbij helpen. Raadsleden moeten hier maar eens alvast serieus over nadenken. Lokale journalisten en lokale politici hebben elkaar nodig. Alleen hebben ze andere taken en verantwoordelijkheden. Raadsleden kunnen geen journalistiek bedrijven maar gaan wel over financiële mogelijkheden.

Brinkieman

BertJan Brinkman is redacteur bij RTV Stadskanaal en schrijft de columns op persoonlijke titel