Nieuw museaal bestaan voor kunst uit gesloopte Goudse fabriek Goedewaagen

NIEUW BUINEN – Door geldgebrek komen musea die alle beschikbare financiële middelen voor exposities moeten inzetten, veel te weinig toe aan een andere kerntaak, namelijk het conserveren en zo nodig restaureren van het aan hen toevertrouwde erfgoed. Voor het ongesubsidieerde Keramisch Museum Goedewaagen weegt die laatste opdracht om zo zwaarder. Dankzij verzamelvrienden lukte het toch om als sleutelstukken voor de bedrijfsgeschiedenis te betitelen monumentale kunstwerken uit de vroegere hoofdvestiging van Royal Goedewaagen in Gouda een nieuw museaal bestaan te geven.

Sinds 2006 herinnert alleen nog maar de portierswoning en een reeks kleine daarop aansluitende huisjes aan het grote fabriekscomplex dat de aardewerkfabriek Royal Goedewaagen in Gouda had op de hoek van het Jaagpad en de Nieuwe Gouwe, schuin tegenover het Bolwerk. De nieuwbouw aldaar uit 1909 werd tot en met 1923 verder uitgebouwd en dat was mede de aanleiding tot de plaatsing van tweedimensionale, monumentale kunst. Toen de Goedewaagens in 1974 besloten de hoofdvestiging in Gouda af te stoten om de hele productie over te hevelen naar de op 8 oktober 1963 in Nieuw Buinen voor de serviezenproductie geopende nevenvestiging, dreigde door de sloop van het gebouwencomplex ook een aantal belangrijke ingemetselde kunstwerken verloren te gaan.

Voor Gouwenaren leeft de herinnering aan de oude fabriek voort in het door de historische vereniging Die Goude bij de sloop geredde tegeltableau dat rechts in de voorgevel zat, van de gelukzalige pijproker. Het tableau dat ca 1921 geschilderd werd naar een ontwerp aquarel van de Haagse kunstenaar Piet van der Hem, kreeg een permanente plaats in de hal van het Goudse Centraal Station.

Bij de sloop van de fabriek werd ook een groot mozaïek met de voorstelling van een pottenbakker aan het werk van vermoedelijk 1934, dat op een zwaar brok cement was verlijmd, uit de entree van de fabriek gezaagd. Meer dan 30 jaar lang stond dit in stukken gebroken mozaïek in de tuin van een Gouwenaar. Via Marktplaats werd het verkocht aan een vriend van het Keramisch Museum Goedewaagen in Nieuw Buinen. Na de restauratie werd het mozaïek in een stalen frame geplaatst. Het van veelkleurig geglazuurde pijpaarde-kleiplaatjes gemaakte mozaïek is in 2007 opgenomen in de vaste presentatie van het museum.

Ook een in de vroegere directiekamer van Royal Goedewaagen ingemetseld kerfsnee-tegeltableau dat bij De Distel in Amsterdam in 1911 gemaakt werd naar een ontwerp van de sierkunstenaar Carel Adolph Lion Cachet en in 1923 bij de aankoop van De Distel in Gouda belandde, werd bij de sloop van de fabriek gered. Sinds januari 2016 maakt het deel uit van een kwalitatief bijzondere tegeltableau-wand met hoogtepunten van proefontwerpen van Lion Cachet voor het Kunstatelier Goedewaagen-Distel in het Keramisch Museum Goedewaagen.
De verhuizing van Royal Goedewaagen naar het Drentse Nieuw Buinen werd op 4 mei 2016 symbolisch bekroond met de herinstallatie in een glaswand van het Keramisch Museum Goedewaagen van het 205 centimeter hoge gebrandschilderde glas-in-lood-raam met een allegorische voorstelling van het werk van de keramische ontwerper en de pottenbakker uit 1923. Bij de verhuizing van de bedrijfscollectie in 1974 naar Drenthe liep dit kwetsbare kunstwerk zware schade op. Een museumvriend liet het Art Deco-raam restaureren bij de Glasmakerij van Henry Duijvestijn in Gasselternijveenschemond.

De drie naar Drenthe verhuisde monumentale kunstwerken zijn niet gesigneerd, maar ze zijn vermoedelijk alle drie uitgevoerd zijn door Willem Hendrik van Norden (Amsterdam 1883 – Laren 1978) die van 1923 tot 1961 chef was van het Kunstatelier Goedewaagen-Distel. Aan het Kunstatelier wijdt de Stichting Keramisch Museum Goedewaagen tot 23 december 2016 een uitgebreide expositie.