STADSKANAAL – Boetekleed of heksenjacht!! Dit is de titel van het ingezonden stuk van (oud) wethouder Jaap Duit (PvdA) sociale zaken, sport en financiën van de gemeente Stadskanaal. Het houdt de partij al weken bezig, aldus Duit. Lees hieronder zijn visie over de kwestie Moorlag. 

Het houdt ons als partij al weken bezig, de kwestie Moorlag. Moorlag had in 2015 als kersverse directeur van Alescon acuut een eind moeten maken aan de zgn. uitzendconstructie. Een constructie in 2011 bedacht als reactie op onder meer de op handen zijnde invoering van de participatiewet. Een constructie waar de FNV kennis van had en destijds geen bezwaar tegen had. De ondernemingsraad van Alescon, bij uitstek de belangenbehartiger van SW-werknemers, stemden nota bene ook in. Moorlag heeft na zijn aanstelling niet ingegrepen, het FNV onder nieuwe leiding van Gea Lotterman , zag naderhand het licht, ging verhaal halen bij de rechter, kreeg gelijk en de speurtocht naar een zondebok werd met succes voltooid. Moorlag, de kwade genius, moet hangen en velen binnen onze partij blijken het daar hartgrondig mee eens te zijn.

Laat ik een poging doen om deze heksenjacht in een breder en historisch context te plaatsen.
Onder leiding van Piet Hein Donner (CDA), minister van sociale zaken in Balkenende-4, werd in 2008 de regeling “Begeleid werken” ingevoerd. Arbeidsgehandicapten moesten zoveel mogelijk aan de slag in het bedrijfsleven. Gemeenten die dit voor elkaar kregen, ontvingen dan een bonus per arbeidsplaats. De regeling werd geen succes in die zin dat het lukte om grote aantallen in de markt te plaatsen. Staatssecretaris sociale zaken Rutte-2 Jetta Klijnsma (PvdA) wilde meer druk op deze regeling zetten. Haar plan voor de zgn. 5% norm werd gepresenteerd: grote en middelgrote bedrijven moesten tenminste 5% arbeidsgehandicapten in dienst hebben. Dit was de werkgevers een gruwel en binnen enkele maanden was het voorstel van de baan. De werkgevers zegden wel hun medewerking toe voor een banenplan. Uiterlijk 2025 zouden 100.000 arbeidsgehandicapten een baan hebben in de marktsector en de overheid zou garant staan voor nog eens 25.000 banen. Deze plannen werden ontwikkeld vanuit de visie dat de “dure” sociale werkplaatsen (SW) op slot moesten. Dus geen nieuwe instroom in de SW dan wel een zeer beperkte instroom. De gemeenten werden verantwoordelijk voor dit beleid en het moest een forse kostenbesparing opleveren. Lukte die kostenbesparing niet dan kwam de rekening uiteindelijk wel bij de gemeenten terecht want zo zit het systeem van de SW in elkaar.

Tegelijkertijd speelde de invoering van de Participatiewet: de samenvoeging van de wet werk en bijstand, de wet sociale werkvoorziening en de wet jonggehandicapten (Wajong). Bij de invoering is als doel gesteld dat het merendeel van deze groep vroeg of laat aan de slag moet binnen de marksector (inclusief de overheid). Ruim voor de uiteindelijke invoering van deze Participatiewet (2015) zag de SW-sector al aankomen dat de sociale werkplaatsen afgebouwd zouden worden. De instroom van nieuwe werknemers zou sterk worden beperkt en het zgn. koppengeld, de vergoeding per arbeidsplek, zou fors worden verlaagd. Gevolg: toenemende verliezen voor de sociale werkplaatsen en deze verliezen komen volgens de wet voor rekening van de gemeenten. Om dit risico te beperken en om te kunnen blijven bestaan zocht de SW-sector naar nieuwe wegen. Onder meer werden uitzendconstructies opgezet. De SW bedrijven gingen mensen met een beperking uitlenen aan het reguliere bedrijfsleven, zorgden voor de begeleiding, vervanging wegens ziekte en regelden de loonkostensubsidies voor de werkgevers. Deze werknemers vielen echter niet onder de cao van de SW-sector maar ontvingen het minimumloon hetgeen lager is dan de CAO SW-sector.

Wat zijn de gevolgen van de invoering van de participatiewet.
In 2015 meldde de werkgeverssector dat het aanbod van geschikte arbeidsgehandicapten te klein was. De gemeente stelden vast dat er te weinig budget was om mensen te scholen i.c. geschikt te maken voor doorstroming naar de marktsector. De sociale werkplaatsen, sedert 2017 vaak met volle orderportefeuilles, hebben te weinig personeel (geen instroom meer) en moeten personeel inhuren. Maar mensen met een arbeidsbeperking krijgen geen plek meer bij de sociale werkplaatsen en zitten thuis. Er is alleen nog plek voor mensen met een zeer forse arbeidsbeperking (beschutte werkplekken). Het begeleiden van personen die vallen onder de Participatiewet door de gemeenten schiet te kort. En last but not least: er is nauwelijks nog iemand die geloofd dat de afgesproken 125.000 werkplekken medio 2025 zullen zijn gerealiseerd.

En nu de kwestie Moorlag.
De PvdA is in zowel Balkenende-4 als Rutte-2 mede verantwoordelijk geweest voor de invoering van het beleid zoals hiervoor geschetst. Beleid dat volgens vele deskundigen vanaf het begin gedoemd was te mislukken en dat blijkt nu ook in de praktijk. Het overgrote deel van de doelgroep die valt onder de Participatiewet is het slachtoffer. Ze komen niet meer aan de bak met alle maatschappelijke gevolgen van dien. Dat de SW-sector gezocht heeft naar wegen om en de sociale werkplaatsen nog een toekomst te geven en personen met een afstand tot de arbeidsmarkt nog perspectief te bieden op een betaalde baan, is te begrijpen en te billijken. Overigens de vakbonden hadden in 2011 al kennis van deze uitzendconstructies. Geen protest aangetekend. Waarom pas in 2017? Ook boter op het hoofd.
En nu is deze aanpak ineens een schijnconstructie en dat mag niet en daarom wil een deel van onze leden en het partijbestuur Moorlag wegsturen. Schijnheilige onzin want oh, oh, oh de gemeenteraadsverkiezingen komen er aan.

Laten we dit keer het lef hebben om het boetekleed aan te trekken.
Het kiezersvolk vertellen dat we mede verantwoordelijk zijn geweest voor de invoering van wetten waardoor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de dupe zijn: een doelgroep waar onze partij het bij uitstek voor moet opnemen. Dit neoliberale beleid is mede in de steigers gezet door Jetta Klijnsma en Lodewijk Asscher. Laat die twee hun mond maar eens opendoen en openlijk in de bres springen voor Moorlag. En zullen we onze energie maar eens stoppen in het doen van voorstellen die wel werken voor deze doelgroep. Dus het overeind houden van de sociale werkplaatsen inclusief een passende vergoeding per SW arbeidsplaats zodat de gemeenten uiteindelijk niet opdraaien voor de oplopende tekorten van de sociale werkplaatsen. Maar dat is waarschijnlijk veel te ingewikkeld. In plaats daarvan gaan we kissebissen over wie de macht heeft in de partij: het partijbestuur of de 2e kamer fractie.

Ingezonden door Jaap Duit, oud wethouder (PvdA) sociale zaken, sport en financiën van de gemeente Stadskanaal.