STADSKANAAL / RTV1 – Maandagmiddag 27 mei waren Herman Alink en Wilma Swarts van RTV1 in het provinciehuis Groningen voor een gesprek/interview met de Commissaris van de Koning René Paas.

Voorstellen

Herman: “Eerst even handjes geschud om ons daarna gezamenlijk te installeren met een dampend kopje koffie. We spraken onder ander over de gaswinning, de aardbevingen, de schadeafhandelingen en de versterkingsoperaties. Over de 1,15 miljard via het Nationaal Programma Groningen, waar ook Oost-Groningen en de Veenkoloniën van mee kunnen profiteren. En over kansen grijpen in de krimpgebieden. Op het eind van het gesprek kwam nog kort aan bod de gemeentelijke herindelingen”.

Het gesprek

Gaswinning is met stip het meest prominente onderwerp. Zeker na de aardbeving in Westerwijtwerd waar de commissaris zich betrokken bij voelt. ‘Het is glashelder dat er snel iets moet gebeuren. Er is een gasbesluit genomen door het kabinet om de gaswinning in 2030 naar 0 terug te brengen. Noordelijke overheden vinden dat dit sneller kan en moet. Daarmee neemt de dreiging af maar dat is niet meteen zo, de bodem zal zich moeten zetten.  Het Rijk is volop bezig met de vergunningverlening voor een stikstoffabriek in Zuidbroek. Ondanks de hoge kosten heeft minister Wiebes besloten hier uitvoering aan te geven, oud-minister Kamp vond juist in de hoge kosten het argument om dit af te wijzen. Deze fabriek zorgt dat gas uit Noorwegen en/of Rusland geschikt wordt gemaakt voor Nederlandse huishoudens. Wat ook sneller moet is het afhandelen van de schade’.

Vanaf 31 maart 2018 kunnen inwoners met schade terecht bij de tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen. De overheden in de aardbevingsregio willen dat deze commissie sneller gaat werken. Daarnaast baart de versterkingsoperatie ernstige zorgen. Paas: ‘Dat moet anders, er is een gapende kloof tussen vergader- en keukentafels. Er zijn goede afspraken gemaakt met het Rijk maar de inwoners merken er zo weinig van’.

Woensdag 5 juni aanstaande is er bestuurlijk overleg. Dan moeten er afspraken worden gemaakt of de gaswinning sneller terug gaat, hoe schadeafhandelingen sneller gaan en de versterkingsoperatie beter op gang komt. Paas: ‘De meeste schades zijn minder dan 10.000 euro, dus zou je een groot gebaar kunnen maken door inwoners de mogelijkheid te bieden, om de schade zelf in de hand te nemen en te laten herstellen.

Zoals de CvK zegt is dat een soort ‘Interpolis-model’. Je krijgt dan het bedrag en al die ellenlange martelende vragenlijsten kun je later invullen. Hoewel hij ook toegeeft dat aan een dergelijk ‘Interpolis-model’ wel het risico verbonden is dat mensen zelf soms moeite hebben om te zien hoeveel schade ze werkelijk hebben.

Paas wil dat de versterking direct ter hand wordt genomen door betrouwbare aannemers, die samen met de bewoners, tot een akkoord komen en dat nadien de rekening doorgestuurd wordt aan de Staat. Hij hoopt dat de laatste aardbeving in Westerwijtwerd helpt om dit voor elkaar te krijgen. ‘In het verleden kwam er na de aardbeving in Zeerijp snel een schadeprotocol tot stand. Maar dit 20 kantjes juridische proza heeft de wereld niet beter gemaakt en leidde niet tot snellere afhandeling van schades. Inwoners moeten van de nieuwe afspraken echt het verschil kunnen merken’.

Paas kan zich voorstellen dat mensen helemaal gek worden van het wachten en dat de grens nu wel bereikt is. Kortom, hij zegt dat het provinciebestuur spijkerharde garanties wil om uit deze ellende te komen en dat schade snel en royaal afgehandeld wordt.

‘Groningers moeten zich net zo veilig voelen als andere Nederlanders. En de regio moet iets terugkrijgen om klaar te zijn voor een toekomst in Groningen zonder gaswinning’. Wat dit laatste betreft is er 1,15 miljard te verdelen wat de komende 10 jaar wordt uitgegeven via het Nationaal Programma Groningen. Natuurlijk zullen gemeenten waar de concrete last wordt gevoeld van aardbevingen vooraan staan, maar er is nergens bepaald waar de grenzen liggen van het gebied wat kan meeprofiteren van deze zak met geld, aldus de Commissaris. Hij raadt burgemeesters of andere bestuurders, die niet in een gaswinningsgemeente zitten, met klem af om te denken dat het niet over hun gemeenten gaat. ‘Dit is dus niet waar, we dagen iedere gemeente uit om met goede plannen te komen die perspectief bieden in het Nationaal Programma. Daarbij worden zelfs aangrenzende gemeenten uit Drenthe niet uitgesloten’. Met andere woorden, de grenzen bestaan uit waterverf.

Werkgelegenheid in Oost-Groningen is belangrijk. Met werk verdien je geld, werk geeft structuur en het gevoel dat je er toe doet. We moeten zorgen dat in de krimpgebieden bedrijven juist daar zich eerder willen vestigen dan elders, aldus Paas. Hij heeft ook wel ideeën hoe dat aangepakt moet worden. ‘Zorg dat de bedrijven in de Randstad, via het profijtbeginsel, mee betalen aan bijvoorbeeld de extra wegen die nodig zijn om de Randstad nog een beetje bereikbaar te houden, waardoor het daarbuiten opeens financieel aantrekkelijker wordt. Daar bovenop zou de Staat in krimpgebieden actief moeten bevorderen dat daar fiscaal en ruimtelijk meer mag. Stap dus af van ‘pieken in de delta’, door het allersterkste nog sterker te maken. Maar benut vooral de gebieden die een impuls kunnen gebruiken’

Paas omarmt initiatieven zoals het oprichten van de gebiedscoöperatie Oost-Groningen, omdat dit gebeurt door inwoners en bedrijven die elkaar vinden om hun gebied duurzaam te ontwikkelen op het gebied van werkgelegenheid en bedrijvigheid. ‘Wat in het Westerkwartier kan, kan ook in Oost-Groningen. Hij hoopt dat het drama van de werkloosheid in de komende 4 jaar een positieve draai krijgt. ‘Het Nationaal Programma Groningen biedt ons daartoe de mogelijkheden om net iets beter te zijn als de rest van het land, en vergeet niet dat we hier de ruimte hebben en een perfecte infrastructuur’.

Voor wat betreft de gemeentelijke herindeling van Stadskanaal, Veendam en Pekela, vindt de CdK dat deze gemeenten zelf gaan over hun bestuurskracht. Maar wel geeft hij het advies dat ze moeten gaan nadenken. ‘Hoe willen wij in een wereld die toenemend complex is, waar enorme uitdagingen zijn, met onder andere flinke tekorten op jeugdzorg is, en hoe willen we krachtig besturen op alle andere taken die in het gemeentelijk domein terecht zijn gekomen’. Verder wil Paas niet op de zaken vooruit lopen. ‘Dat zou ongepast zijn, deze gemeenten zijn immers zelf bezig om hun bestuurskracht voor de komende 10 jaar in kaart te brengen’.

Herman Alink/Wilma Swarts voor nieuwsredactie RTV1