STADSKANAAL – Een van de bekendste beelden uit Stadskanaal is het beeld van kunstenaar Toos Hagenaars, namelijk Krinkiespijer. Sinds 1992 staat het bronzen beeld al in het kanaal te spugen. Eerst aan de ene kant van de Europabrug en tegenwoordig aan de andere kant van de Europabrug.
Toos Hagenaars kreeg van de gemeente Stadskanaal de opdracht om een kunstwerk te maken die bij het Stadskanaal hoort. ‘Je denkt na en begint wat te werken en opeens komt het beeld. Als je nadenkt over een kringetjesspuger, dan groeit het idee vanzelf’, aldus de kunstenaar die bijna negentig jaar wordt.
(Tekst gaat verder onder video)
De onthulling
De onthulling van het beeld was voor Hagenaars erg bijzonder. Ondanks dat ze al vanaf haar vijftiende kunst maakt, was de onthulling van het beeld Krinkiespijer anders dan andere onthullingen. Hagenaars: ‘Het was gezellig en er was veel belangstelling. Het was leuk.’ Burgemeester Frits Brink en zijn vrouw Tineke onthulden het kunstwerk en het bronzen beeld werd geschonken aan de Centrum Winkeliers Stadskanaal, die nog steeds eigenaar zijn van het beeld.
Strijd met gemeente Stadskanaal
Hoe leuk Hagenaars de onthulling vond, hoe boos ze was op de gemeente Stadskanaal dat het beeld in 2014 verhuisde naast een toilethok en had geen mailing meer om op te leunen. Volgens Hagenaars was het een locatie zonder uitstraling. Hagenaars gaf toen aan dat het beeld zo snel mogelijk moest verhuizen naar een betere plek. De gemeente Stadskanaal gaf aan dat niet te gaan doen, maar wilden het beeld en de locatie wel opknappen.
Over Krinkiespijer
Als er geen werk was voor de scheepsjagers od als de kanalen dichtgevroren waren, hielden de scheepsjagers zich vaan op bij de sluizen en de bruggen. Dat ze voor die plaatsen kozen, was op zichzelf heel gewoon. Het hele sociale leven speelde zich daar immers af. Je kunt dat nu nog zien aan de concentratie van vroegere winkelpanden.
Tabak kauwen of “pruimen” was vroeger een van de mildere vormen van verslaving (drugs). Het was niet duur en daardoor ook erg populair. Kauwen geeft veel speeksel en ook spuug. Al snel gingen de scheepsjagers kringetjes spugen van het overtollige speeksel; Krinkies Spijen.
Lokale politica Grietje Schipper (PvdA) vond het niet kunnen dat het beeld naast een urinoir kwam te staan, vertelt ze. ‘Je gaat zo’n mooi beeld toch niet bij de wc neerzetten. Mijn vader vertelde vroeger over het krinkiespijen. Het beeld hoort gewoon bij Stadskanaal.’
Verhuizing naar Musselkanaal
Eltje Toutenhoofd, toenmalig voorzitter van dorpsbelangen Musselkanaal zag dat het een moeizame relatie werd tussen Stadskanaal en Hagenaars. Hij probeerde het kunstwerk naar Musselkanaal te krijgen. ‘Wij hebben langs het kanaal in het centrum voldoende geschikte locaties waar het beeld wel goed tot zijn recht komt’, aldus Toutenhoofd in 2014. ‘Daarnaast is Musselkanaal een plek waar het kunstwerk tot zijn recht komt midden tussen de vele scheepsactiviteiten in die het dorp kent.’
In gesprek
Uiteindelijk is toenmalig wethouder Roelof Plieger (CDA) het gesprek aangegaan met Hagenaars. Hij gaf aan dat de actie overlegd had moeten worden met de kunstenaar van het beeld. Na het gesprek is het beeld verhuisd naar de Hoofdstraatzijde en kijkt Krinkiespijer nu uit op het toilethokje waar hij eerder naast stond.
Kunstenaar Toos Hagenaar was blij met die nieuwe plek. Ook Schipper is blij met de verplaatsing van het beeld. ‘Ik ben blij dat er een andere locatie voor is gevonden, want kijk hoe vaak mensen wel niet blijven kijken bij het kunstwerk.’
Krinkiespijer spuugt zo’n 8 x per minuut. Dat is water uit het kanaal. Via een buis in het kanaal wordt het water aangestuurd. De pomp zit onder het beruchte toilethok aan de overkant van Krinkiespijer.
Als Hagenaars een krantenartikel uit die tijd voorleest, komt ze erachter dat de plaatselijke VVV kleine Krinkiespijers wilden verkopen. Ze vind het jammer dat dat nu niet meer zo is. Wel begint de kunstenaar te lachen als te te horen krijgt dat er wel alcoholische versnaperingen zijn met het beeld op de fles.
Ook is het beeld een goede blikvanger. Zo dachten een groep jongeren vlak voor de Kerst van 2019 om het beeld in Kerststijl aan te kleden. De vijf jongeren ‘wilden laten zien dat je ook iets kunt uitvreten zonder wat te slopen’. Vermoedelijk dezelfde jongeren kwamen een jaar eerder ook al op soortgelijke wijze in actie. Toen kreeg het beeld een volledige kerstoutfit aangemeten.
Luister online
