De moord op het Joodse echtpaar Klein uit Stadskanaal na 82 jaar nog altijd niet opgelost

STADSKANAAL – Het is een van de oudste cold-casezaken van Nederland: die van het Joodse echtpaar Klein uit Stadskanaal. Op 11 november 1942 vertrokken Siegfried en Dina Klein uit hun woning aan de Barkelastraat, waarschijnlijk om onder te duiken. Of ze hun schuilplek ooit hebben bereikt, weet niemand; ruim een maand later werden ze gevonden in Gasselterboerveenschemond. Ze waren vermoord, maar door wie en waarom is 82 jaar later nog altijd onduidelijk.

Schrijver Alie Noorlag besloot het verhaal van de familie Klein op te nemen in haar boek over Joods vastgoed in Stadskanaal. ‘Toen ik bezig ging met mijn onderzoek naar Joods vastgoed in Stadskanaal, werd de gemeente benaderd door de nakomelingen van het echtpaar Klein’, legt Noorlag uit. ‘Zij wilden dat justitie de zaak weer zou onderzoeken. Maar justitie wilde dat niet, omdat de zaak verjaard zou zijn en de dader(s) vermoedelijk overleden zouden zijn.’ Noorlag stelde toen voor om het verhaal mee te nemen in haar onderzoek naar Joods vastgoed in de Tweede Wereldoorlog.

Vlucht en moord

In het boek beschrijft Noorlag, aan de hand van archiefstukken en gesprekken met nakomelingen, het laatste deel van het leven van Siegfried en Dina Klein. In de archieven vond ze verklaringen van buren uit de Barkelastraat. Die vertelden dat het echtpaar Klein op de bewuste avond van 11 november 1942 wilde vertrekken; er zou die avond namelijk een razzia plaatsvinden. Na lang wachten hadden ze een onderduikplek gevonden. Er zou een auto op ze hebben staan wachten die hen erheen zou brengen. Maar nadat het echtpaar de straat uit was, is er nooit meer iets van hen vernomen.

Totdat er op 23 december 1942 nabij Gasselterboerveenschemond een stuk grond werd omgespit. Tot verbazing van de aanwezige landarbeiders kwamen er kledingstukken uit de grond. De politie en burgemeester werden direct ingeschakeld, en de kuil werd dieper uitgegraven. Toen kwamen de stoffelijke overschotten van Siegfried en Dina Klein tevoorschijn. Ze bleken vermoord; op hun lichamen waren schotwonden te zien, maar kogelhulzen werden in de wijde omtrek niet gevonden.

‘Je vroeg niet verder’

Het land waarin het echtpaar Klein werd gevonden, behoorde toe aan landeigenaar Okko Albert Slim. Zijn kleinzoon Okko, geboren vlak na de oorlog, kan nog altijd aanwijzen waar het echtpaar werd gevonden. ‘Daar op het midden van het veld, vlakbij de sloot’, vertelt hij. Veel meer weet Slim ook niet; hij moest van zijn vader horen wat er die dag gebeurd was. ‘Ik was een jaar of tien toen ik het verhaal voor het eerst hoorde’, vervolgt hij. ‘Je vroeg in die tijd niet verder. Het was allemaal al hectisch genoeg, al die gebeurtenissen tijdens de oorlog.’

Na die tijd heeft kleinzoon Okko Slim weinig stilgestaan bij de gebeurtenissen op het landbouwgrond van zijn opa. Totdat Alie Noorlag bij hem aanklopte. ‘Dan heb je het erover, en het laat je de eerste weken echt niet los.’

‘Hoop dat mensen zich melden’

Noorlag had niet de illusie dat ze met haar eigen onderzoek een doorbraak zou forceren. Wel hoopt ze dat mensen die misschien iets weten, bij haar aan de bel trekken. ‘Mensen die wellicht iets van ouders of grootouders hebben gehoord en zo kunnen helpen bij het oplossen van de moord. Ik hoop dat zij zich melden. En vooral ook dat ze bewijzen hebben. Want je hoort in zo’n onderzoek genoeg, maar er is weinig bewijs.’

RTV1 heeft ook de familie van het echtpaar Klein benaderd, zij gaven echter aan liever niet mee te werken aan de totstandkoming van dit verhaal.