BORGER – Tijdens de herfstvakantie is het Hunebedcentrum in Borger elke dag geopend met een speciaal oertijdprogramma. In het weekend van 23 en 24 oktober vindt er het Oerfestival plaats.
Terug naar de prehistorie tijdens het Oerfestival
Experimentele Archeologie bij Hunebedcentrum
BORGER – De afgelopen twee maanden hebben studenten van de WEAG ( Werkgroep Experimentele Archeologie Groningen), onderzoek gedaan naar houtteer in haardkuilen. Op het terrein van het Hunebedcentrum werden verschillende typen haardkuilen nagebouwd en getest. In 2020 is overeengekomen met de archeologiestudenten, verbonden aan de Rijksuniversiteit in Groningen, dat er nieuwe onderzoeken en experimenten op het terrein zullen worden uitgevoerd.
Directeur Harrie Wolters is blij met deze ontwikkeling: “Het Hunebedcentrum wil het Archeologisch Centrum van Drenthe worden en daarin past deze samenwerking heel goed.” In 2020 zullen verschillende studentengroepen van de WEAG, experimenten uit gaan voeren op het terrein van het Hunebedcentrum. Vanuit het Hunebedcentrum wordt er zelfs een plan gemaakt voor een speciaal onderzoeksterrein. “We zijn bezig met een stuk grond waarop deze studenten nog beter archeologische experimenten uit kunnen voeren. Dat willen we medio 2020 voor elkaar hebben.“
Geen betere plek
Volgens Harrie Wolters is het Hunebedcentrum een goede plek voor experimentele archeologie. De uitkomsten kunnen direct vertaald worden naar de bezoekers. Zo hebben we steeds nieuwe verhalen te vertellen. Archeologie als wetenschap krijgt zo een betere plek binnen het Hunebedcentrum.
Haardkuilenexperiment
Het eerste experiment is geslaagd. Er is onderzoek gedaan naar haardkuilen. Deze worden soms met honderden en soms duizenden samen aangetroffen op zandgronden in Nederland en voornamelijk in Noord-Nederland. De daadwerkelijke functie van deze kuilen is tot nu toe onzeker. Omdat er veel koolstof in zit, zijn deze kuilen te dateren en het is gebleken dat ze behoren tot de periode van de Middensteentijd (10.000 tot 5000 v.Chr). Jochem Dorrestein, Jeljer Huisman en Hester Kamstra reconstrueerden verschillende typen haardkuilen om te onderzoeken of deze haardkuilen kunnen zijn gebruikt voor de productie van teer.
Archeologisch experiment bij Hunebedcentrum
BORGER – Vanaf 20 september gaan er experimenten plaatsvinden bij het Hunebedcentrum door de WEAG (Werkgroep Experimentele Archeologie Groningen), een initiatief vanuit de studentenvereniging Archeologie ‘Bachur’. Dit is het eerste archeologische experiment op het terrein van het Hunebedcentrum. Het onderzoek dat wordt uitgevoerd, de aankomende tijd, betreft het archeologische vraagstuk van de haardkuil.
Kuilen
Haardkuilen worden met honderden en soms duizenden samen aangetroffen op zandgronden in Nederland en voornamelijk in Noord-Nederland. De daadwerkelijke functie van deze kuilen is tot nu toe onzeker. Omdat er veel koolstof in zit, zijn deze kuilen te dateren en is gebleken dat ze behoren ze tot de periode van de middensteentijd. Sommige plekken met haardkuilen lijken wel meer dan 1000 jaar te zijn gebruikt. Het idee is dan ook dat alle kuilen niet eenmalig zijn gebruikt, maar dat mensen telkens terug kwamen haardkuilen te graven en te gebruiken om iets te produceren. De grote vraag is: wat werd er geproduceerd? Er zijn drie ideeën: vuursteen voorbereiden waardoor het beter te bewerken valt met behulp van hitte, voedselbereiding of de productie van houtteer.
Houtteer
Met dit laatste idee gaat de werkgroep bezig. Dit idee is afkomstig van professor Hans Huisman, bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. De komende weken gaat de werkgroep dus proberen om houtteer te produceren in een haardkuil. Met deze experimenten hopen de studenten deze puzzel op te lossen. Succes levert een bijdrage aan het lopende wetenschappelijk onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen.
Opening archeologisch beleefpunt in Borger-Odoorn
BORGER – Op 5 september vond in natuurgebied De Mandelanden bij Borger een bijzondere onthulling plaats. Het eerste archeologische beleefpunt in de gemeente Borger-Odoorn is geopend. Bestuurders van de provincie, de gemeente Borger-Odoorn en Stichting Het Drentse Landschap openden donderdag het beleefpunt samen met schoolkinderen uit Borger en Ees.
Natuurgebied De Mandelanden heeft een bijzondere geschiedenis, die vrijwel niemand kent. Tijdens de inrichting van De Mandelanden in 2012 hebben archeologen maar liefst zeven (jacht)kampjes gevonden. Dit zijn plekken waar zo’n 10.000 jaar geleden jagers, vissers en verzamelaars hebben gebivakkeerd. Ze woonden op de hogere delen van het beekdal en leefden van de jacht, visvangst en het verzamelen van noten en vruchten. De oorspronkelijke vindplaatsen zijn niet opgegraven, maar liggen goed beschermd in de ondergrond van het natuurgebied. Met het archeologisch beleefpunt is die eeuwenoude geschiedenis weer zichtbaar gemaakt voor bezoekers van het natuurgebied.
Het archeologisch beleefpunt in De Mandelanden bestaat uit een beeld van cortenstaal, ontworpen door kunstenaar Jan van der Meij en een informatiepaneel waarvoor illustrator Ulco Glimmerveen de tekening heeft gemaakt. Beeld en informatiepaneel verwijzen naar de rondtrekkende jagers-vissers-verzamelaars die ongeveer 10.000 jaar geleden op deze plek in de Hunzevallei woonden.
Het archeologisch beleefpunt is een van de speerpunten binnen de culturele alliantie tussen de gemeente en de provincie. Stichting Het Drentse landschap is eigenaar van De Mandelanden en wilde hier graag aan meewerken.
Archeologen speuren langs de N34
EMMEN – Archeologen gaan onderzoek doen in de bodem in de omgeving van de N34. Dat meldt RTV Drenthe. Tussen Coevorden-Noord en de aansluiting N381 bij Emmen liggen mogelijk interessante archeologische resten, zo blijkt op basis van bureau- en booronderzoek.
Het onderzoek wordt uitgevoerd vanwege de verdubbeling van de N34 op dit traject. Voordat de werkzaamheden starten, wordt begonnen met het archeologisch onderzoek. Op deze manier wordt voorkomen dat waardevol erfgoed verdwijnt.
Proefsleuven
Tot het voorjaar 2019 zijn teams met graafmachines bezig om langs de weg proefsleuven te graven. Deze zijn twee tot vier meter breed. De lengte varieert van 25 tot 50 meter. Archeologen brengen de bodem digitaal in kaart en doen onderzoek naar vondsten en grondsporen. Mochten er sporen en vondsten worden gevonden, dan duurt het onderzoek mogelijk langer. [RTV Drenthe]
Oertijdmarkt op 5 augustus bij Hunebedcentrum
Tientallen kramen op het gebied van archeologie, mineralen en fossielen vullen het terrein van het Hunebedcentrum. Organisaties geven informatie over archeologie en geologie, handelaren verkopen mineralen en fossielen en sieradenmakers laten de mooiste sieraden van edelstenen zien. Daarnaast zijn er ook diverse activiteiten.
Heeft u nog een bijzondere steen thuis liggen en heeft u altijd al willen weten wat het is, dan kunt u deze meenemen. Bij een speciale kraam zitten deskundigen die u alles kunnen vertellen over uw steen.
De markt is de grootste in zijn soort van Noord-Nederland. Hij is geopend van 11.00 uur tot 17.00 uur. De entree voor de markt bedraagt twee euro per persoon.
30 jaar Werkgroep Prehistorie
VEENDAM – In de aanloop naar de tentoonstelling ‘In de ban van de Steentijd: 30 jaar Werkgroep Prehistorie’ is er op woensdag 7 maart een lezing door Henny Groenendijk. Zelden ondergingen de Groninger Veenkoloniën zo’n grote opknapbeurt als met de herinrichting Oost-Groningen en de Gronings-Drentse Veenkoloniën, die in 1979 via een speciale wet tot stand kwam.
Oud-provinciaal archeoloog Henny Groendijk blikt terug. De avond begint om 20.00 uur.
In de tentoonstelling ‘In de ban van de Steentijd, 30 jaar Werkgroep Prehistorie’ wordt terug gekeken op bijna dertig jaar opgravingsgeschiedenis en de meest bijzondere resultaten daarvan.
De doelstellingen van de Werkgroep Prehistorie van het Veenkoloniaal Museum waren: ‘Op zowel wetenschappelijke, als leerzame wijze bezig zijn met de pre- en protohistorische archeologie van het veenkoloniale gebied en de randzones.’ Een statische omschrijving van een werkgroep die jarenlang met veel enthousiasme opgravingen verrichtte in de Groninger Veenkoloniën en daarbuiten. Een werkgroep die lang onder leiding stond van de bezielde archeoloog John Smit. Een werkgroep ook die landelijk in aanzien stond en als voorbeeld werd gezien in Ost-Friesland. Van 1983 tot en met het jaar van zijn overlijden in 1997 was John Smit de belichaming en de stuwende kracht achter het archeologisch onderzoek in de Veenkoloniën. Veel boeren zullen zich waarschijnlijk de lange, ietwat gebogen gestalte nog herinneren die de kale akkers afstruinde op zoek naar oude bewoningssporen, omringd door zijn mensen van de Werkgroep Prehistorie.
De werkgroep bleef ontredderd achter, maar krabbelde met steun van provinciaal archeoloog Henny Groenendijk weer op. Er vonden nog diverse bijzondere opgravingen plaats en de Werkgroep Experimentele Archeologie kreeg bij de Heemtuin onderdak. Totdat veranderde wetgeving het zoeken met amateurarcheologen bijna onmogelijk maakte. Ook de telkens terugkerende vernielingen aan met veel liefde door onder andere Roelie Meijer opgebouwde hutten bij de Heemtuin, ondermijnde het enthousiasme en de energie van de groep. De werkgroep inventariseert nog steeds de oude vondsten, die uiteindelijk zullen worden ondergebracht in het centraal Archeologisch depot te Nuis. John Smit en de Werkgroep Prehistorie brachten de Steentijd terug in de regio en verlengde Anthony Winkler Prins’ historie van wild, woest en ledig’ met tienduizenden jaren.
Veenkoloniaal Museum, Museumplein 5, Veendam (0598) 36 42 20 – info@veenkoloniaalmuseum.nl – Kijk voor informatie op www.veenkoloniaalmuseum.nl
Spectaculaire vondsten in Veendam
VEENDAM – In samenwerking met de Openbare Bibliotheek organiseert het Veenkoloniaal Museum in Veendam drie zogeheten ‘Archeologische Avonden’. Het landschap is sterk aan verandering onderhevig, maar dat was in de eeuwen daarvoor ook al zo. Sporen van bewoning zijn weggespoeld of onder stuifduinen verdwenen. In de lezingen ligt de aandacht vooral bij deze verdwenen sporen. De tweede avond is op aanstaande woensdag 19 oktober, waarin Evert Kramer dieper ingaat op terpvondsten. De avonden beginnen om 20.00 uur. Kaarten zijn op de avonden zelf bij het museum verkrijgbaar. Entree € 3,50; MK en vrienden van het Museum toegang gratis.
‘De schatkamer van de Wadden, terpvondsten’, door Evert Kramer
De bij Noordbroeksterhamrik geboren Evert Kramer was tot zijn pensionering als archeoloog verbonden aan het Fries Museum. Tijdens zijn werk zag hij meerdere spectaculaire vondsten voorbij komen. In de lezing gaat hij in op de meest spectaculaire terpvondsten, terpen, geschiedenis van de Friese archeologie, topstukken van het Fries Museum/Koninklijk Fries Genootschap, Friese prehistorie. Een schat aan vondsten komt op deze avond voorbij, waar de Fibula van Wijnaldum natuurlijk niet zal ontbreken. Dit 7de-eeuwse topstuk uit de collectie van het Fries Museum is ingelegd met meer dan driehonderd schitterend rode granaten en halfedelstenen, afkomstig uit India.
Hoe kwamen deze stenen in Friesland? Het eerste en grootste deel is in 1953 gevonden in Wijnaldum. Eind jaren tachtig en begin jaren negentig van de vorige eeuw werden daar nog tien kleinere fragmenten bij gevonden. In 2009 is een belangrijk ontbrekend fragment ontdekt, waarmee de afbeelding op de kopplaat ontcijferd kon worden.
Veenkoloniaal Museum
Museumplein 5, Veendam
(0598) 36 42 20
info@veenkoloniaalmuseum.nl
Kijk voor informatie op: veenkoloniaalmuseum.nl
Laat je eigen vondst bekijken in het Hunebedcentrum
BORGER – Het Hunebedcentrum in Borger staat aanstaande zondag in het teken van amateurarcheologie. Het is tevens de dag van het Hunebed. Het centrum biedt dan allerlei activiteiten aan in samenwerking met Staatsbosbeheer en het Drentse landschap. Bezoekers kunnen die dag hun eigen archeologische vondsten laten keuren en beoordelen door echte archeologen. De dag van het Hunebed wordt tussen 11.00 en 17.00 uur gehouden. Er moet wel intree worden betaald maar eenmaal binnen zijn alle activiteiten verder gratis. Het centrum is te vinden aan de Bronnegerstraat 12 in Borger.
Archeologie uit gemeente Stadskanaal in Rijksmuseum van Oudheden in Leiden
De lanspunt is nu te zien in een tien meter lange ladekast, ‘Archeologie uit je achtertuin’ gedoopt, te midden van archeologische vondsten uit in totaal 120 gemeenten. De kast zal in de loop der tijd aangevuld worden, tot er van elk van de 390 Nederlandse gemeentes, inclusief Bonaire, Saba en Sint Eustatius, een vondst te vinden is. De voorwerpen zijn ook online te vinden via www.archeologieuitjeachtertuin.nl
In 2008 vond een amateurarcheoloog met een metaaldetector nabij de Lage Brug onder Smeerling (gemeente Stadskanaal) een lanspunt uit de Late Bronstijd in een oude bedding van de Ruiten Aa. Houtresten in de schacht werden niet aangetroffen en de lanspunt lijkt in een perfecte conditie aan de grond te zijn toevertrouwd. Waarschijnlijk is de lanspunt geofferd om de gunst te verwerven van goden, geesten of heiligen. Door stijging van de zeespiegel en daarmee samenhangend ook het grondwater, was in de loop van de Bronstijd een steeds groter deel van de provincie met veen bedekt waardoor een steeds kleiner deel bewoonbaar was. Het gevolg hiervan is, dat bronzen voorwerpen uit deze periode (1800-500 v. Chr.) niet vaak gevonden zijn in de provincie. Deze lanspunt wordt bewaard in het depot van het Groninger Museum. Door bemiddeling van het Streekhistorisch Centrum vertegenwoordigt deze vondst nu de gemeente Stadskanaal in Leiden.
Onder de 120 deelnemende gemeenten die hun mooiste of meest bijzondere objecten uitkozen zijn verder bijvoorbeeld Rotterdam, Maastricht, Alkmaar, Groningen, Utrecht en Lelystad.
Ladenkast
De herkomst uit gemeenten is wat de vondsten in de kast bindt. Tezamen vertegenwoordigen ze de enorme rijkdom en verscheidenheid van het Nederlands nationaal archeologisch erfgoed. Open je een laatje, dan sta je oog in oog met een voorwerp uit onze bodem, dat een bijzonder verhaal uit de geschiedenis van die stad of dat dorp illustreert.
Samenwerking
‘Archeologie uit je achtertuin’ kwam tot stand op initiatief van het Rijksmuseum van Oudheden en archeologisch bedrijf ADC ArcheoProjecten, en in samenwerking met de Nederlandse gemeenten, regio-archeologen, provinciale en gemeentelijke depots, musea, archieven en andere instellingen. Het project is gefinancierd door het BNG Cultuurfonds, de deelnemende gemeenten en uit de jaarlijkse bijdrage van de BankGiro Loterij aan het museum.
Luister online
