Direct naar de inhoud.

Jacob Maarsingh: NSB’er en gerespecteerd burger

STADSKANAAL – De bevrijding van Stadskanaal betekent voor Jacob Maarsingh, lid van de NSB, het begin van zijn gevangenschap. Op 14 april 1945 wordt Maarsingh aangehouden en vastgezet. Voor de familie was het duidelijk: Jacob krijgt de kogel. Het loopt anders.

Jacob Maarsingh NSB
Jacob Maarsingh liep tijdens de oorlog altijd in NSB uniform en met een revolver op zak (foto: Collectie Streekhistorisch Centrum Stadskanaal).

Maarsingh wordt wel veroordeeld; drie jaar en drie maanden detentie en ontzegging van kiesrecht. Hij zit onder andere vast in de kampen bij Sellingerbeetse, Westerbork en Steenwijkerwold. Op 14 juni 1948 komt hij vrij en keert terug naar zijn vrouw Catharina en hun villa Huis ter Marse in Stadskanaal. Hier zet hij zijn boerenbedrijf voort.

Maarsingh bevond zich in de hoge kringen van de NSB. In 1940 benoemde Mussert hem tot zijn gemachtigde voor de Noordelijke Provincies. Ook zat hij voor de NSB in de Eerste Kamer. Hoe kan het dat deze hoge NSB’er zo snel na de oorlog zijn gewone leven weer kon oppakken? En hoe werd er na de oorlog door zijn familie en in Stadskanaal naar hem gekeken? Om antwoord te krijgen op deze vragen sprak ik met de achterneef van Jacob Maarsingh; Roelf Aike Maarsingh, landbouwer in Klazienaveen. En met Alie Noorlag, zij is medewerker van Gedenkstaette Esterwegen en heeft veel onderzoek gedaan naar de oorlogsjaren en het NSB-verleden.

Arme zandboeren

Noorlag legt uit dat veel boeren, gedreven door armoede, in de jaren dertig lid werden van de NSB. Vooral de zandboeren hadden het zwaar in deze crisisjaren, de nationaal-socialisten beloofden een betere toekomst. In Duitsland leidde het tot een daverende verkiezingswinst voor Hitlers NSDAP. In Nederland richtte Anton Mussert de Nationaal-Socialistische Beweging op, de NSB.

“Mensen hadden het niet breed en wilden verandering, veel verder ging hun politieke blik niet.” (Alie Noorlag)

Over raszuiverheid en antisemitisme heeft de NSB het begin jaren dertig nog niet. Noorlag: ‘Mensen hadden het niet breed en wilden verandering, veel verder ging hun politieke blik niet.’ De boeren zagen simpelweg dat er in Duitsland veel meer werd verdiend en wilden dat ook.

Jacob Maarsingh ziet ook de armoede op het veenkoloniale platteland en werpt zich op als vertegenwoordiger van de boeren die lijden onder de economische depressie. De democratie heeft volgens hem gefaald en in 1933 wordt hij lid van de NSB. Zelf is Maarsingh een herenboer, met ruim 100 hectare landbouwgrond en meerdere boerderijen.

Huis ter Marse in Stadskanaal
Huis ter Marse in Stadskanaal (Collectie Streekhistorisch Centrum Stadskanaal).

Jacob Maarsingh, door zijn familie Jaap genoemd, is de zoon van vervener Harm Maarsingh. Het ontginnen van Vledderveen heeft hem een aanzienlijk vermogen opgeleverd. Zijn moeder, Jantina Arendina Meursing, is de dochter van de eigenaar van Meursings glasfabriek in Nieuw Buinen en dus ook niet onbemiddeld. Jacob is hun vierde kind.

Wanneer de partij van Mussert steeds meer opschuift naar het gedachtengoed van Hitler haakt een groot deel van de leden af. Jacob Maarsingh niet, in 1937 neemt hij zitting voor de NSB in de Eerste Kamer en in 1940 stelt Mussert hem aan als gemachtigde voor Noord-Nederland. Ook wanneer de Duitsers Nederland binnenvallen trekt Maarsingh zich niet terug.

Vriend van Mussert

‘Hij moet het geweten hebben’ antwoordt Noorlag op de vraag of Maarsingh wist wat er in de Duitse concentratiekampen gebeurde. Maarsingh was raadslid en vertrouweling van Mussert, de heren waren goed bevriend en Mussert logeerde regelmatig met zijn vrouw in Huize ter Marse. Ook ging hij om met Hermann Conring, de vertegenwoordiger van Seyss-Inquart in Noord Nederland. Noorlag: ‘Daar werd toch gepraat, je mag aannemen dat ze wisten wat er aan de hand was.’

NSB topmannen. Derde van links Jacob Maarsingh, in het midden Anton Mussert
NSB topmannen. Derde van links Jacob Maarsingh, in het midden Anton Mussert (foto: Collectie Streekhistorisch Centrum Stadskanaal).

Geen verrader, wel lid

Dat Maarsingh na de oorlog een milde straf krijgt komt deels doordat er nauwelijks belastende verklaringen zijn, geen getuigenissen van verraad. Hij wordt alleen veroordeeld vanwege zijn lidmaatschap van de NSB en omdat hij de gemachtigde was van Mussert. Noorlag: ‘Mensen uit de buurt hebben voor hem gepleit, en dat waren mensen die het toch wel konden weten.’

Wel wordt hem betrokkenheid bij de aanhouding van Hendrikus Drenth ten laste gelegd. Drenth zou ‘Heil Moskou’ hebben geroepen. Maarsingh doet aangifte en Drenth krijgt drie maanden tuchthuis.

Oom Jaap

Roelf Aike Maarsingh is de kleinzoon van de broer van Jacob Maarsingh, ook genaamd Roelf Aike. Jacob Maarsingh is dus zijn oud-oom. Hij vertelt: ‘Ondanks zijn positie bij de NSB-top heeft oom Jaap voor zover mij bekend nooit iemand aangeklaagd of verraden wegens activiteiten tegen de bezetter. Zo is hij bijvoorbeeld vrijwel zeker op de hoogte geweest van het feit dat de familie Drenth in hun boerderijtje aan de Kromme Wijk te Stadskanaal zestien onderduikers veilig door de oorlog heeft geholpen.’

Maar uit de familieverhalen blijkt ook dat Jacob Maarsingh stond voor zijn partij. De vader van Roelf Aike, Herman Maarsingh, was boer op de ontginningsboerderij van zijn grootvader Harm Maarsingh. Deze lag naast de boerderij van ‘oom Jaap’. ‘Omdat oom en tante kinderloos waren lag het voor de hand dat Herman de boerderij erbij over zou nemen’, vertelt Roelf Aike. Toch gebeurde dat niet.

Herman was dienstplichtig militair bij de cavalerie. Wanneer hij in 1940 wordt opgeroepen en naar de Grebbeberg gezonden zegt hij zijn NSB-lidmaatschap op. Roelf Aike: ‘Oom Jaap was duivels. Toen mijn vader bij zijn ouders verhaal deed was de reactie van zijn moeder: Nou Herman, nu kun je de boerderij van Oom Jaap wel vergeten.

Tante Tine

Jacob Maarsing is getrouwd met Catharina Jantina Westerhuis. Ook zij is fanatiek lid van de NSB en zet zich in voor de vrouwenorganisaties. Noorlag: ‘Ze hadden geen kinderen, dus waarschijnlijk gaf het haar ook een dagbesteding. Het gevoel zich sociaal nuttig te maken.’ Ook Catharina werd na de oorlog veroordeeld, maar mocht in 1946 met een voorwaardelijke invrijheidstelling terug naar Huis ter Marse. Daar runde ze de boerderij tot haar man in 1948 terugkwam.

Catharina Maarsingh-Westerhuis en Jacob Maarsingh
Catharina Maarsingh-Westerhuis en Jacob Maarsingh (foto: Collectie Streekhistorisch Centrum Stadskanaal).

Uit het verhoor van Catharina blijkt dat zij voor de NSB koos omdat de democratie in haar ogen had gefaald. In haar omgeving zag ze veel gezinnen die het slecht hadden. In Stadskanaal stond ze bekend als een sociaal voelend mens, maar ook als felle voorstander van de NSB.

Mijnheer Maarsingh

Alie Noorlag groeit op in Stadskanaal en woont als kind vlakbij Huis ter Marse. ‘Met andere buurtkinderen liepen we er vaak binnen en werden dan met allerlei lekkers verwend door mevrouw Maarsingh.’ Ook met Sint Maarten gaan ze er graag langs, want bij Huis ter Marse krijg je ook een dubbeltje.

“Met andere buurtkinderen liepen we er vaak binnen en werden dan met allerlei lekkers verwend door mevrouw Maarsingh.” (Alie Noorlag)

Roelf Aike herinnert zijn oud-oom als een ‘joviale kerel die zijn mening niet onder stoelen of banken stak.’ Geboren in 1944 is hij nog maar een kind wanneer Maarsingh in 1958 sterft. Toch heeft hij herinneringen aan hem, zoals de keer dat hij van ‘oom Jaap’ een van zijn rijzadels kreeg. Na de oorlog werden de familieverhoudingen langzamerhand hersteld, ‘we kamen weer bij elkaar op verjaardagen’.

Poolse militairen tijdens de bevrijding in de Ceresstraat, waar Huis ter Marse staat
Poolse militairen tijdens de bevrijding in de Ceresstraat, waar Huis ter Marse staat (foto: Collectie Streekhistorisch Centrum Stadskanaal).

Het lijkt erop dat ‘oom Jaap en tante Tine’ na de oorlog het gewone leven weer oppakten. Ze blijven gerespecteerde en betrokken burgers in Stadskanaal die volgens de verhalen goed zijn voor de buurt en hun personeel. Geen verraders, hoogstens mensen die politiek een verkeerde keuze hebben gemaakt.

Kort na de bevrijding wordt Maarsingh gevraagd voor het bestuur van de landbouwvereniging. Hij wil wel, maar alleen als voorzitter. De reactie: ‘als meneer dat wil, den mot dat ja mor.’ Ondanks zijn NSB verleden blijft hij ‘mijnheer’ Maarsingh, iemand voor wie je de pet afnam.

Het leven ging verder

Noorlag probeert het te verklaren: ‘Na de oorlog ging het leven gewoon weer verder, veel mensen hebben zich er simpelweg niet zo druk om gemaakt.’ Wat misschien ook heeft meegespeeld is dat er in de grensstreek veel contact was met Duitsers. Boeren hadden land over de grens of er woonde familie. De anti-Duitse sentimenten leefden hier minder dan in het Westen van Nederland.

Jacob Maarsingh sterft in 1958 op 65-jarige leeftijd in Huis ter Marse. Na zijn overlijden zet Catharina de boerderij voort. Zij overlijdt in 1970. Bij het verdelen van de erfenis slaat ‘tante Tine’ inderdaad een generatie over. Niet Herman, maar haar enige neef Roelf-Aike erft de landerijen. Huis ter Marse wordt nagelaten aan de gemeente Stadskanaal, met als voorwaarde dat het gebruikt gaat worden ten dienste van de hele gemeenschap. Tegenwoordig is het Streekhistorisch Centrum er gevestigd.

Stamboom van (een deel van) de familie Maarsingh (foto: RTVNoord)

 

 

Datum 5 mei 2021 Arienne Dozeman

Dominik Podgórski: De bevrijder die hier het geluk vond

Dominik Podgórski | Foto: Familiearchief

Van Poolse bevrijder tot de ‘eerste asielzoeker’ van Sellingen. Dat is het verhaal van de Poolse soldaat Dominik Podgórski. Hij kwam als één van de bevrijders, in het regiment van de Poolse generaal Maczek, Nederland binnen. Hij kon toen nog onmogelijk vermoeden dat hij hier in de Veenkoloniën zijn grote liefde zou vinden en op de Groningse bodem een nieuw leven zou beginnen. Wij spreken met Dominik’s dochter Anastasia en zijn kleindochter Claire. Aan de hand van hun verhalen schetsen we een portret van zijn leven.

Krijgsgevangen

Het verhaal begint in het Poolse plaatsje Potok Zloty (inmiddels Oekraïne), waar Dominik Podgórski op 13 juli 1921 wordt geboren. Als Dominik 18 jaar is, vallen de Duitsers Polen binnen. Een jaar later sluit Dominik zich aan bij het Poolse verzet en wordt hij uiteindelijk door de Duitsers in Warschau opgepakt en krijgsgevangen gemaakt. 

Atlantikwall

In krijgsgevangenschap moet Dominik onder andere werken aan de Atlantikwall, de verdedigingslinie tussen Frankrijk en Noorwegen die een invasie van de Geallieerden zou moeten tegenhouden. Maar ondanks de 5000 kilometer lange Atlantikwall komt de Geallieerde invasie toch. Op 6 juni 1944, oftewel ‘D-day’, komen 125.000 Geallieerde soldaten bij de Normandische kust aan land. Dominik Podgórski ziet het allemaal vanaf een afstandje gebeuren. Hij zit op dat moment met een aantal andere krijgsgevangenen op het eiland Alderney, vlak voor de Franse kust. 

De mannen kijken vanaf het kleine Kanaaleiland hun ogen uit naar de grote militaire operatie, die op slechts enkele kilometers afstand gaande is. Velen wisten niet eens dat er zoveel militair materiaal bestond om aan te vallen. 

Dominik Podgórski | Foto: Familiearchief

België

Het wordt de Duitsers, na D-day, al snel te heet onder de voeten op het eiland. Dominik en de andere gevangenen worden daarom op transport naar België gezet. Ergens bij het plaatsje Kortemark, in een oude school op het platteland worden de mannen gevangen gehouden. Daar hoort één van de gevangenen wat er daarna met ze zou gebeuren; ze zouden op transport worden gesteld naar Berlijn om daar verder te werken, of ze zouden naar Auschwitz worden gebracht om daar te worden gefusilleerd. De krijgsgevangen mannen besluiten dat er nog maar één uitweg is; ontsnappen.

Op een avond, na de avondklok, vluchten de mannen de school uit. Ieder rent een andere kant op, zodat de Duitsers geen vast doelwit hebben. Onder een regen van Duitse kogels rennen Dominik en zijn kameraden de bossen in. Een goede vriend van Dominik wordt tijdens de vlucht door de Duitsers doodgeschoten. Dominik zelf overleeft de vlucht en vindt onderdak bij de boerderij van Gustaaf en Irma, waar hij drie dagen blijft ondergedoken.

Generaal Maczek | Foto: Archief Podgórski

Maczek

Daarna sluit Podgórski zich aan bij de 1e Poolse pantserdivisie onder leiding van generaal Maczek, die op dat moment met zijn regiment door de regio van Kortemark komt, onderweg naar Antwerpen. Dominik kreeg de taak van motorordonnans, een verkenner voor de troepen uit.

Podgórski vecht zich samen met zijn wapenbroeders van de 1e Poolse pantserdivisie door België heen. Ze bevrijden onder meer Antwerpen en uiteindelijk via Terneuzen, Axel en Hulst ook de Nederlandse stad Breda. De strijdmakkers trekken in noordelijke richting en komen, in april 1945, aan in de Veenkoloniën. Veel soldaten waren verrast door de hoeveelheid tegenstand die ze nog te verduren kregen van de Duitsers. Het was inmiddels wel duidelijk wie de oorlog ging winnen, maar de Duitse vijand weigerde zich over te geven. De troepen van Maczek moesten dan ook nog een flink gevecht leveren, onder meer bij Noordbarge, Buinen en Borger biedt de Wehrmacht veel tegenstand.

Giny

Uiteindelijk worden ook Borger en Buinen bevrijd en trekt het Poolse bevrijdingsleger Zuid-Groningen binnen. Op een dag wordt er aangeklopt bij drogisterij Lukkien in Ter Apel. Even gaat er een schrik door het huis; de Duitsers zullen toch niet terug zijn? Als mevrouw Lukkien voorzichtig de deur opent is ze opgelucht; het is de Poolse bevrijder Dominik Podgórski die onderdak voor hem en andere stafleden moet vinden. Generaal Maczek heeft intussen zijn intrede genomen in het hoofdkwartier aan de Hoofdkade 21 in Ter Apel. Dominik en een deel van de andere soldaten vindt een slaapplaats in de drogisterij, die aan de andere zijde van het kanaal schuin tegenover het hoofdkwartier staat.

Dominik maakt kennis met dochter Giny Lukkien. ‘Het was liefde op het eerste gezicht’, zo vertelt Dominik’s dochter Anastasia van der Werff-Podgórski. Mijn vader kende een paar Nederlandse woorden, de rest van de communicatie ging met handen en voeten.’

Maar de oorlog liet niet op zich wachten, er moest nog een klein deel van Nederland bevrijd worden, Dominik moet verder.

“Het was liefde op het eerste gezicht” – Anastasia van der Werff – Podgórski

Bevrijd

Dan is het 6 mei 1945, in de Noord-Duitse Wilhelmshaven aanvaardt generaal Maczek de onvoorwaardelijke overgave van de daar aanwezige Duitse Kriegsmarine. Zijn manschappen, waaronder ook Dominik Podgórski zijn daarvan eveneens getuige. Hij is opgelucht en blij dat het eindelijk voorbij is.

Maar één iemand speelt al bijna een maand door zijn hoofd: Giny uit Ter Apel. Hoe zou het met haar zijn?

Dominik besluit weer contact met haar te zoeken en schrijft brieven. Giny werkt op het lokale postkantoor en ziet dan ook als eerste de vele brieven die voor haar binnenkomen, afzender: Dominik Podgórski. Eén maal ontvangt ze zelfs tien brieven tegelijkertijd.

Bij de bevrijding van Stadskanaal zetten Poolse soldaten hun handtekening op een papier van het verzet

Echte liefde

Dominik blijft nog een tijdje gestationeerd in Duitsland, onder meer Haren, destijds Maczków. Vanwege de politieke situatie in Polen en de invloed van het Russische regime was terugkeer naar hun vaderland onmogelijk.

Tijdens verlof gaat hij vaak naar Giny. Na een tijdje vindt Dominik werk bij een garagebedrijf in Ter Apel, hij vertrekt uit het leger om in het zuidoosten van Groningen een bestaan op te bouwen, uiteraard met zijn grote liefde Giny. ‘Hij noemde zich de eerste asielzoeker van Sellingen, zo vertelt dochter Anastasia erover. ‘Het is echt een citaat van hem, zo heeft mijn vader dat ervaren.’

In 1951 trouwen Giny Lukkien en Dominik Podgórski, ze beginnen een automobielbedrijf aan de Brink in Sellingen. In 1965 verhuisd hun bedrijf naar Stadskanaal. Het echtpaar krijgt twee kinderen, een zoon Michael en Anastasia, die het automobielbedrijf later in 1983 samen met haar man Marinus van der Werff overneemt.

Dominik Podgórski en Giny Lukkien tijdens hun huwelijk | Foto: Familiearchief

Nuchter

Ondanks dat Dominik Podgórski zich dus als ‘eerste asielzoeker van Sellingen’ vestigde in de Veenkoloniën had hij een goede relatie met de rest van de bewoners. ‘Volgens mijn vader was die klik er doordat de Noorderlingen dat ‘nuchtere’  hebben’, zo legt dochter Anastasia uit. ‘Dat was in het Poolse dorp waar hij opgroeide niet veel anders.’

Daarnaast heeft Dominik Podgórski ervaren, dat hij veel waardering kreeg van zijn dorpsgenoten. Aangezien hij een van de bevrijders was.

Ondertussen leert Dominik Nederlands en zelfs Gronings en een beetje Westerwolds. In het begin ging dit niet altijd even vlekkeloos, zo vertelt Anastasia: ‘Waar leg je de klemtoon bij woorden als gevel en bevel? Dat vond hij moeilijk. Of toen mijn vader geslaagd was voor zijn patroonsdiploma, stapte hij uit de auto en riep door de straat: “Ik ben geslacht ik ben geslacht!”, oftewel geslaagd’, vertelt ze lachend.

Concentratiekamp syndroom

Net als veel mensen die de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt praatte Dominik Podgórski in het begin eigenlijk nooit over de verschrikkelijke dingen die hij had meegemaakt.

Totdat Dominik in 1985 een zware operatie moest ondergaan. ’Daar in het ziekenhuis kreeg hij het “concentratiekamp syndroom” zoals dat in de medische wereld wordt genoemd’, aldus Anastasia van der Werff-Podgórski. ‘Die metalen kluisjes die je toen nog in het ziekenhuis had, die deden hem herinneren aan die kampen. Hij kreeg angst, wij hebben hem daar opgehaald en hij is daarna ergens anders helemaal hersteld. Na die tijd is hij gaan praten over de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog.’

‘Wij als kleinkinderen konden toen ook vragen stellen’ zo vult Anastasia’s dochter Claire aan.’

“Mijn vader droeg altijd een erfenis met zich mee, hij moest iets doen als eerbetoon voor Generaal Maczek en zijn Poolse wapenbroeders.” – Anastasia van der Werff – Podgórski

Nagedachtenis

Voor Dominik Podgórski was het enorm belangrijk om zijn oude strijdmakkers te eren. Zo was hij de drijvende kracht achter onder andere het Generaal Maczekplein in Stadskanaal en het Poolse Oorlogsmonument aldaar. Met hulp van burgemeester Henk Rebel, een vasthoudend Herdenkingscomité en de Poolse ambassade konden deze nagedachtenissen gerealiseerd worden.

Anastasia: ’Mijn vader droeg altijd een erfenis met zich mee, hij moest iets doen als eerbetoon voor Generaal Maczek en zijn Poolse wapenbroeders. Toen dit allemaal gerealiseerd werd zag je hem echt gelukkig worden.’

Anastasia van der Werff-Pódgorski geeft een speech bij het oorlogsmonument op met Maczekplein tijdens de 4 mei herdenking 2021 | Foto: RTV1
Datum 12 april 2022 Hielke Bosch

De bevrijding van Stadskanaal en omstreken

Bron: SHC Stadskanaal

STADSKANAAL – Het is 11 april 1945 als Musselkanaal bevrijd wordt en is daarmee het eerste dorp van de provincie Groningen dat, door de 1e Poolse pantserdivisie onder leiding van generaal Maczek, van de Duitse bezetting bevrijd wordt. De inwoners van de bevrijdde gebieden keken meestal wel een beetje vreemd op als ze merkten dat de bevrijders Pools waren. Ze waren in de veronderstelling dat de bevrijde soldaten Canadezen zouden zijn.

IJzeren klap

De plaatselijke verzetsgroep kwamen op die bewuste dag in actie om de IJzeren Klap te bewaken. Hierdoor was deze bewuste brug de enige die niet opgeblazen werd door de Duitsers. Toen de Duitse soldaten Musselkanaal eenmaal ontvlucht waren en richting Stadskanaal en Onstwedde trokken ging verzetsman Klaas Jan Smit naar de Polen om te melden dat de soldaten de IJzeren klap over konden steken om zo over het kanaal te komen.

Ondertussen werden de NSB’ers met behulp van enige soldaten opgepakt en vastgezet in de bioscoop. Hierna vertrokken de Polen weer uit Musselkanaal en trokken richting de Vosseberg en Stadskanaal. Vlakbij Mussel kwamen ze in een hevig vuurgevecht met de Duitse vijand. Hierbij werd een Poolse tank door een panserfaust opgeblazen, één Poolse soldaat kwam hierbij om het leven.

De voorhoede van de 1e Poolse pantserdivisie trok hierna richting Stadskanaal waar ze die avond zich, samen met vrijwilligers van de Binnenlandse Strijdkrachten, verschansten bij villa Ter Marse en de watertoren. Daar verbleven ze de rest van de nacht.

12 april

De volgende dag, donderdag 12 april, trokken de Poolse bevrijders in de vroege ochtend naar Stadskanaal. Daar voegden ze zich bij de soldaten die vanuit Gasselternijveenschemond waren getrokken en hun nu opwachten bij de opgeblazen Gele Klap. Samen sloten ze de Duitsers in en bevrijdden Stadskanaal.

Fietsen en strobalen

De overgebleven Duitse soldaten hadden zich teruggetrokken richting Onstwedde. Onderweg hadden ze enkele fietsen gestolen om zich zo nog sneller terug te kunnen trekken.

De Poolse soldaten volgden in rap tempo maar kwamen na een tijdje tot stilstand doordat de Duitsers springstof onder de brug bij de haven hadden geplaatst. De inwoners van Onstwedde schoten de bevrijders te hulp door honderden strobalen in het kanaal te gooien. Over deze balen werden rijplaten gelegd waardoor de opmars voortgezet kon worden. Deze overgang kreeg door de Polen de toepasselijke naam ‘No Smoking’ (niet roken).

Tange-Alteveer

Vrijdag 13 april trokken de Duitse eenheden van Marinefestungs- bataillon 359 Alteveer binnen. Het dorp was tot kort daarvoor een soort niemandsland geweest. De Duitsers waren vertrokken maar de Polen kwamen maar niet. En op die bewuste dag gebeurde waar de inwoners al die tijd al bang voor waren geweest; de Duitsers kwamen terug en groeven zich in. Diezelfde ochtend kwam een Poolse tank voor verkenning naar Alteveer. Daar werd hij al snel onder vuur genomen door de Duitse soldaten. De Polen reageerden direct door granaten richting het dorp af te vuren. De slag om Tante-Alteveer was begonnen. Er ontstond grote paniek, twee inwoners werden gedood en meerdere mensen raakten gewond. Na enkele uren van chaos begon om 2 uur ’s middags dan toch de opmars van de Polen. Er ontstonden vuurgevechten waarbij de Poolse soldaat Bernard Grabowski doodgeschoten.

De Poolse eenheden schoten een schuur in brand waar op dat moment Duitse marine soldaten zaten. De Duitsers vluchtten de schuur uit en liepen recht in de kogelregen van de Polen. Hierna was de strijd snel beslist. Negen Duitsers sneuvelden en de overige soldaten gaven zich over. Er werden maar liefst 108 soldaten krijgsgevangen genomen. Daarmee was ook Tange-Alteveer bevrijd.

Mei 1945

Enkele weken later op 5 mei 1945 capituleerden de Duitse eenheden in Nederland. De oorlog was daarmee voorbij. Vier dagen later op 9 mei werd de bevrijding in Stadskanaal groots gevierd met optochten en praalwagens. Het was een bijna eindeloze stoet van mensen die naar een groot veld liep, waar het zwart zag van de mensen. Er waren vlaggen, trommels en er klonk veel muziek.

 

 

Bron: OVCG

 

 

 

.

Datum 13 april 2020 Hielke Bosch

Legpuzzel Onstwedde over bevrijding in 1945

ONSTWEDDE – Het dorp Onstwedde had al een heel feestelijk programma klaarliggen voor bevrijdingsdag maar door de coronacrisis viel dit helaas volledig in het water. Maar dat betekent niet dat de organisatie van 75 jaar bevrijding Onstwedde bij de pakken neer gaat zitten.

Omdat veel mensen op het moment thuis zitten te puzzelen kwamen ze op het idee om een legpuzzel van duizend stukjes te maken over de bevrijding van Onstwedde. Al gauw werd iemand gevonden die de illustratie kon maken en het plan werd in gang gezet.

De puzzels zijn op dit moment nog in de maak, voor wie meer informatie over deze speciale puzzel wil hebben kan contact opnemen via: 75jaarbevrijding.onstwedde@gmail.com .

Datum 12 april 2020 Hielke Bosch

Heel buinen krijgt chocoladereep

BUINEN – De inwoners van Buinen keken blij op toen ze tussen de dagelijkse post een chocoladereep zagen liggen. Dorpsbelangen Buinen vindt dat het dorp dat 75 jaar geleden bevrijd is het aankomende weekend aandacht verdiend onder de inwoners.

De ”bevrijdingsreep” is bedoeld als herinnering aan de komst van de Poolse bevrijders in het voorjaar van 1945. Daarnaast zullen er bij het herinneringsmonument in Buinen op 12 april kransen gelegd.

De kransen worden in een passende samenstelling geschikt. Eén krans wordt namens de gemeente Borger-Odoorn gelegd en de andere krans namens Vereniging Dorpsbelangen Buinen. Ook heeft de vereniging het monument opgefleurd met viooltjes in de kleuren van de Nederlandse vlag.

Datum 10 april 2020 Hielke Bosch

Drouwen maakt zich op voor bevrijdingsfeest

DROUWEN – Volgend jaar april is het vijfenzeventig jaar geleden dat Drouwen en omgeving, door Fransen, Canadezen en Polen, werden bevrijd. Een historisch feit om bij stil te staan.

In de hele regio vinden daarom speciale jubileum activiteiten plaats. Provinciaal springt daarbij de ‘Drenthe Liberty Tour 2020’ in het oog. Keep Them Rolling (KTR) trekt van 3 t/m 12 april dwars door Drenthe met een enorme stoet voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog. Ze volgen daarbij de route van de bevrijders in april 1945. Op donderdag 9 april 2020 doet de bevrijdingstour ook Drouwen aan.

Rond de middag wordt de karavaan bij het Meester Hekman Hoes ontvangen. Tijdens deze lunchpauze kunnen door het publiek de tientallen historische voertuigen, van jeeps tot zelfs tanks, worden bekeken. Op het grote parkeerterrein bij het dopshuis wordt de sfeer van de bevrijdingsdagen nagebootst. Zo zal de ook 75-jarige toneelvereniging ‘Vriendenkring’, uitgedost in de kleding van toen, het ‘bevrijdingsfeest’ levensecht uitbeelden. Leerlingen van o.b.s. De Ekkelhof maken het plaatje compleet.

Kamp Drouwen – (foto Publiek Domein)

De binnenkomst van ‘de bevrijders’ vormt de opmaat van vier dagen vol speciale activiteiten. Een speciale werkgroep, onder auspiciën van Dorpsbelangen Drouwen, Bronneger en Bronnegerveen, is inmiddels druk bezig het programma verder uit te werken. Daarbij is veel aandacht voor wat er zich in de Tweede Wereldoorlog zoal heeft afgespeeld in de regio Drouwen. Van het dramatische verhaal van de twee gedeporteerde en omgebrachte Joodse families tot de onbekende geschiedenis achter het kamp van de Nederlandse Arbeidsdienst aan de Steenhopenweg in Drouwen. De verschillende vliegtuigcrashes (o.a. in Bronneger) worden belicht en natuurlijk komt ook het dagelijkse leven in oorlogstijd uitgebreid aan bod.

Ongetwijfeld zal het herinneringen oproepen bij wie de oorlog heeft meegemaakt en voor iedereen die van na die tijd is, zal iets duidelijk worden van wat er zich toen op de Hondsrug heeft afgespeeld. De organisatoren van ‘Bevrijding Drouwen 75 jaar’ zijn nog op zoek naar verhalen, voorwerpen en vooral naar foto’s van die periode. Hoe zagen de dorpen Drouwen, Bronneger en Bronnegerveen er in ’40 – ’45 uit? Als er voldoende materiaal is wordt daarmee een tijdelijke tentoonstelling in het dorpshuis ingericht.

Andere mogelijke programmaonderdelen zijn een muzikale theatervoorstelling, oudHollandse spelen, een (fiets)tocht langs plekken die tijdens de oorlog een rol hebben gespeeld en natuurlijk een knallend bevrijdingsfeest met Trees en haar Canadees, muziek en meer.

Volg het laatste nieuws rond dit evenement op de speciale pagina op Facebook: ‘bevrijding drouwen 2020’. Voor contact: bevrijdingdrouwen@gmail.com

Datum 9 december 2019 Bert Jan Brinkman

Lopers Runners brengen bevrijdingsvuur naar Groningen

.
STADSKANAAL – Loopgroep Runners uit Stadskanaal mag op zondag 5 mei het Bevrijdingsfestival in Groningen openen door het ontsteken van het bevrijdingsvuur.

In de nacht van zaterdag 4 mei op zondag 5 mei haalt de loopgroep Runners het bevrijdingsvuur op uit Wageningen. Bij binnenkomst in de provincie Groningen sluit ook burgemeester Froukje de Jonge aan. Samen lopen ze het laatste stuk om het vuur naar het Stadspark te brengen en daarmee het Bevrijdingsfestival te kunnen openen.

Burgemeester Froukje de Jonge: “Als gastgemeente van Stichting Vier 5 mei hebben we veel activiteiten georganiseerd. Van gesprekken met ooggetuigen tot het plaatsen van vrijheidsbomen bij alle zeven oorlogsmonumenten. Ik heb op mijn kaartje in de boom gezet: Vrijheid is voor mij….niet vanzelfsprekend. Laten we ons dit altijd realiseren en op 5 mei de vrijheid vieren!”

Stadskanaal gastgemeente Stichting Vier 5 mei
De gemeente Stadskanaal is, in het jaar dat ze 50 jaar bestaat, gevraagd om gastgemeente te zijn voor de stichting ‘Vier 5 mei’. Zij organiseren ieder jaar op 5 mei het Bevrijdingsfestival in Groningen.

Naast dit muziekfestival wil de stichting ook graag andere activiteiten in de provincie Groningen organiseren om 5 mei te vieren. Onze gemeente is in 1945 bevrijd op 12 april. Daarom hebben we op vrijdag 12 april 2019 Bevrijdingsdag gevierd met verschillende activiteiten.

Ook was er in deze week een educatieve week voor de groepen 7 en 8 van de basisscholen. De loopgroep Runners uit Stadskanaal haalt namens onze gemeente op 5 mei het bevrijdingsvuur uit Wageningen, om hiermee het Bevrijdingsfestival in Groningen te openen, aldus de gemeente.

Terugblik activiteiten Stadskanaal
Op 12 april stond de gemeente Stadskanaal in het teken van bevrijding. Deze dag waren er verschillende festiviteiten. De presentatie van de Stolpersteine-app, het ophangen van de eerste kaartjes in de vrijheidsbomen door de makers van de bomen, de opening van de tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog in Stadskanaal en de première van twee documentaires over WOII met als speciale gasten bewoners van Maarsheerd, Heggerank en A-horst.

De tentoonstelling en documentaires zijn nog tot 12 juli 2019 te zien in het Streek Historisch Centrum.

Datum 2 mei 2019 Redactie

Verhalen gezocht over oorlog en bevrijding

Impressie van het 1e Verhalencafé in Stadskanaal in Maarsheerd. – Foto: Stella Dekker.

STADSKANAAL – Op zondag 5 mei vindt in het Streekhistorisch Centrum in Stadskanaal vanaf 14.30 uur het derde en laatste verhalencafé plaats in een reeks over de Tweede Wereldoorlog in Stadskanaal en omstreken. Dit omdat Stadskanaal in 2019 de gastgemeente voor de Stichting Vier 5 mei in Groningen is. Bezoekers kunnen met elkaar en met een verslaggever in gesprek over hun herinnering aan de oorlog en de bevrijding. Het verhalencafé begint om 14.30 uur en is gratis toegankelijk. tevens is deze middag de tentoonstelling Met open Armen over de oorlogsjaren in Stadskanaal e.o. gratis te bekijken.

Stichting De Verhalen van Groningen organiseert de verhalencafés in samenwerking met het Streekhistorisch Centrum en het Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen (OVCG). Tijdens de bijeenkomsten kunnen ooggetuigen en nabestaanden met elkaar in gesprek over verschillende thema’s, zoals onderduikers, evacués, ‘foute’ Nederlanders, Jodenvervolging en de bevrijding. Een verslaggever legt de gedeelde verhalen vast voor de jongere generaties. Meepraten mag, alleen luisteren mag ook. Natuurlijk kan deze middag ook de tentoonstelling worden bekeken die onder de titel Met Open Armen in het SHC is te zien over dit thema. De tentoonstelling werd gemaakt door Het OVCG. Met dit Verhalencafé sluit het SHC tevens het seizoen 2018-2019 van zondagmiddagactiviteiten af. In oktober volgt weer een nieuw programma.

Aanmelden of reserveren voor deze middag is niet nodig, maar u kunt voor meer informatie contact opnemen met De Verhalen van Groningen via 050-2110503 of info@deverhalenvangroningen.nl.

Over De Verhalen van Groningen

Het doel van De Verhalen van Groningen is het DNA van Groningen op een samenhangende manier zichtbaar te maken en de waardering en het publieksbereik voor de Groninger cultuurhistorie te vergroten. Zowel bij inwoners als bij bezoekers. Verhalen bepalen mede de identiteit van Groningen. De stichting verzamelt de verhalen van Groningers en vertelt ze weer door, online en met activiteiten op locatie. Kijk voor meer informatie op www.deverhalenvangroningen.nl.

Datum 28 april 2019 Bert Jan Brinkman

Optocht militaire voertuigen door Stadskanaal

.

STADSKANAAL – Op 12 april 1945 is Stadskanaal bevrijd. Daarom ligt de focus in Stadskanaal tijdens ‘Vier 5 mei’ op 12 april 2019. Er zijn die dag verschillende activiteiten, waaronder een optocht met militaire voertuigen door Stadskanaal.

Op vrijdag 12 april om 15:00 uur zullen er een vijftal militaire voertuigen opgesteld staan bij de watertoren (naast het Streekhistorisch Centrum), Ceresstraat 2 in Stadskanaal. Tegen 16.00 uur rijden de voertuigen, met burgemeester Froukje de Jonge als passagier, via een route door het centrum.

Tegen half vijf komen ze aan bij het Stadshart (t.o. parkeerplaats Geert Teis). Hier blijven ze tot 18.00 uur staan voor het publiek.

.

Route: Ceresstraat, Oosterstraat, Hoofdstraat, Amerikalaan, Navolaan, Gandhiplein, Gen.Maczekplein, Europalaan, Continentenlaan, Boerendiep, Esperantolaan, Hoofdstraat, Beneluxlaan, Gandhiplein, Gen.Maczekplein, Europalaan, Continentenlaan, Stadshart (tegenover de parkeerplaats van Geert Teis).

(Bron: Stadskanaal.nl)

Datum 13 april 2019 Redactie

Dieuwertje Blok geeft vrijheidscollege aan kinderen

(F: Facebook)
STADSKANAAL – Op maandag 8 april geeft Dieuwertje Blok om 13.30 uur een vrijheidscollege voor basisschoolkinderen van groep 7 en 8 in Theater Geert Teis. Dit sluit aan bij het project: De Tweede Wereldoorlog Dichterbij.

De gemeente Stadskanaal is dit jaar gastgemeente van de Stichting Vier 5 mei. Deze stichting werkt samen met de Groninger Archieven en het OVCG (Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen) aan het programma van de basisscholen in Stadskanaal: De Tweede Wereldoorlog Dichterbij. Dit lesprogramma loopt van maandag 8 april tot vrijdag 12 april van 9.00 – 12.00 uur in De Rank in Stadskanaal. Om 9.00 uur zal burgemeester Froukje de Jonge om 9.00 uur de aftrap doen voor deze educatieve week.

Vrijheidscollege
Dieuwertje Blok over het leven in vrijheid: “Mijn moeder was 17 toen de oorlog uitbrak en 19 toen ze moest onderduiken. Haar verhaal is natuurlijk ook heel bepalend geweest voor mijn gevoel van vrijheid. Ik ben het aan haar verplicht om, net als zij gedaan heeft na de oorlog, ervoor te waken dat de bevrijding toen niet voor niets is geweest”.

.

Vrijheid lijkt in onze tijd vanzelfsprekend, maar Dieuwertje Blok weet door haar familiegeschiedenis dat deze waarde zeer kwetsbaar is. De leerlingen kunnen na afloop van het college in de klas gaan filosoferen over vrijheid. Ook krijgen zij, met behulp van een filmpje met Dieuwertje Blok, de opdracht om een foto te maken van de plek of plaats waar zij zich het meest vrij voelen.

De foto’s van de kinderen uit Stadskanaal zijn dit jaar te zien op het Bevrijdingsfestival op 5 mei in het Stadspark te Groningen.

Tweede Wereldoorlog Dichterbij
Het college van Dieuwertje Blok over vrijheid past heel goed in het lesprogramma over de Tweede Wereldoorlog. Tijdens dit onderwijsproject in De Rank gaan leerlingen in gesprek met een ooggetuige, zien filmbeelden en objecten uit de Tweede Wereldoorlog en ze maken een wandeling in Stadskanaal langs sporen van de oorlog.

Datum 4 april 2019 Redactie


-advertenties-

NIJM Webdesign Stadskanaal