STADSKANAAL – De stichting Jatrie ontvangt een bedrag van € 5.000,- van het Prins Bernard Cultuurfonds voor de verdere museale inrichting van haar schip. “In het ruim willen we niet alleen de vaargeschiedenis van het schip en de familie Davids laten zien maar ook de historie van de scheepsbouw en de scheepvaart van de Drents-Groninger Veenkoloniën” aldus Jacob Schoonhoven, een van de vrijwilligers van de stichting. “We hebben al vrij veel informatie verzameld, zowel in woord als in beeld. Dat willen we niet alleen met interactieve digitale middelen laten zien maar ook met voorwerpen en concrete materialen. Wat is er bijvoorbeeld met het schip vervoerd?”
Jaap Duit
Voorzitter Jaap Duit vult aan: “We willen ons onder meer richten op leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs die in kleine groepen een paar uur op ontdekkingstocht kunnen in het ruim van het schip. In de loop van 2021 willen we het onderwijs daarvoor interesseren”. De stichting heeft bij andere fondsen ook nog aanvragen ingediend. Jacob Schoonhoven; “We hopen begin volgend jaar op meer toezeggingen zodat alle plannen uitgevoerd kunnen worden”.
Inmiddels is bij de werf Droogdok Groningen de vervangende Brons Motor in de machinekamer geplaatst en is de Jatrie enkele maanden geleden op eigen kracht weer teruggevaren naar Stadskanaal. Tijdens deze tocht bleek dat de keerkoppeling toch gereviseerd moest worden. Deze klus wordt momenteel met eigen vrijwilligers uitgevoerd waarbij gebruik kan worden gemaakt van de werkplaats van Museumspoorlijn STAR. Het streven is om de museale inrichting en de revisie van de keerkoppeling voor het begin van het nieuwe vaarseizoen klaar te hebben.
Een nieuwe motor voor de Jatrie
De Jatrie – F: Stichting Jatrie
STADSKANAAL – Op 17 mei dit jaar ontplofte, binnen twee minuten, de 95 jarige Bronsmotor van de Jatrie; een grote tegenslag na ruim zeven jaar restauratie en enkele jaren varen met dit unieke binnenvaartschip van wijlen Harm Davids. De bemanning was op weg naar Musselkanaal voor deelname aan de Snikkeweek toen het gebeurde. Een van de twee zuigerstangen was dwars door het carterhuis geslagen: total loss was de conclusie.
Arrangementen
De toekomstplannen van de stichting Jatrie dreigden in een klap in duigen te vallen. De vijftien vrijwilligers van deze stichting waren al maanden aan de slag met de restauratie van een ander bekend Veenkoloniaal schip namelijk de snikke Dieverdoatsie. De stichting Jatrie zou vanaf 2020 beide schepen in exploitatie nemen en beide schepen inzetten voor tochten in het vaargebied tussen Bareveld en Ter Apel. Hiermee zou ook het aanbod van toeristische arrangementen worden versterkt. Afstemming met andere organisaties, zoals Museum Musica, de STAR, het Philips Museum, het Streekhistorisch Centrum, het Keramisch Museum Goedewagen, Historische Vereniging Nieuw Buinen, Glasverzameling Brans en Stelmakerij Wever te Mussel zou tot stand kunnen komen middels de in 2018 opgerichte Vereniging Parels in het Veen.
Fondsen
Vanuit oogpunt van toeristische ontwikkeling was het van groot belang om ook de Jatrie weer in de vaart te krijgen. Publiciteit en rondvraag leverde enkele bruikbare tips op voor een vervangende motor. De voorkeur ging uit naar weer een Bronsmotor want de Jatrie en een Brons zijn aan elkaar verknocht. Een iets kleinere Bronsmotor kwam in beeld. Voor de aanschaf en het plaatsen van deze motor had de stichting Jatrie geen geld. Er werd een beroep gedaan op fondsen en overheden. In tegenstelling tot overheidsorganisaties waren enkele fondsen wel bereid de portemonnee te trekken. Het Wildervankfonds, het Scholten-Kamminga Fonds en het Jonkheer Rhijnvis Feith Fonds kwamen al snel met toezeggingen. Aangevuld met de opbrengst van een particuliere actie kwam de stichting in september op bijna de helft van het benodigde bedrag. Veel afwijzingen volgden maar begin december kwam het bericht van het Prins Bernard Cultuur Fonds dat zij een aanvullend krediet van € 10.000,- beschikbaar stelt voor de nieuwe motor.
De vlag is weer in top.
Binnenkort worden er afspraken gemaakt met Droogdok Groningen, onderdeel van Jelle Talsma Scheepswerven, voor de inbouw van de vervangende Brons. Het is te hopen dat in januari 2020 geen zware vorstperiode de inbouw van de nieuwe motor gaat vertragen. Het risico op herhaling van het op hol slaan is zeer gering omdat deze Brons een andere vorm van brandstofinspuiting heeft dan zijn voorganger.
Inmiddels ligt de restauratie van de snikke Dieverdoatsie goed op schema. De vrijwilligers, de Jatrieanen, zijn bezig met het herplaatsen van de bankjes en de scheepsvloer, de aanleg van de keuken en het toilet, het opnieuw aanleggen en inregelen van het technisch systeem en het betimmeren van de binnenzijde van het schip. Na de uiteindelijke keuring door de scheepvaartinspectie kan het schip weer in de vaart genomen worden. De eerste verzoeken om het schip te huren zijn al binnen.
STADSKANAAL – Afgelopen maandag zet de bemanning van de Jatrie koers naar Musselkanaal. Doel is deelname aan de komende Snikkeweek. De zaterdag ervoor is het schip nog ingezet voor de laatste opnames voor de film “Liek achter de badde”, naar het gelijknamige boek van Harry Töben. Het schip gaat tijdens de Snikkeweek dienstdoen als pannenkoekenschip en moet worden afgemeerd bij café-restaurant De Gelegenheid bij de ijzeren Klap.
De vaartocht vanaf de Unikenkade verloopt mede dankzij de inzet van de brug- en sluiswachters zonder problemen. Na passage van de Ijzeren Klap besluit de bemanning om het schip weer te zwaaien in de monding van het Mussel-a-kanaal. Dat is alvast handig als er na de Snikkeweek weer teruggevaren moet worden naar Stadskanaal.
Noodlot
Dan slaat het noodlot toe. Door nog onbekende oorzaak maakt de Brons motor meer toeren. Het afsluiten van de brandstoftoevoer heeft geen effect. De motor slaat geleidelijk op hol. Is het een plotselinge scheur in een zuigerveer waardoor smeerolie wordt opgezogen en verbrand in een van de cilinders? We weten het niet. In elk geval enorme rookwolken en dito lawaai door het steeds oplopende toerental. Dan een enorme
schade aan de Bronsmotor
knal en het wordt stil. Als de rook is opgetrokken wordt de schade opgemaakt. Een drijfstang is dwars door de gietijzeren krukaskast geslagen en ligt kromgetrokken in de machinekamer. Niet alleen de carterdeksel is in gruzelementen maar de wand van de krukaskast is deels weggeslagen. Een zuiger ligt aan scherven. Is de krukas nog goed? Ook dat weten we niet. Kortom waarschijnlijk onherstelbare schade.
Stichtingsvoorzitter Jaap Duit: “Dit is een enorme tegenslag. We hebben in ruim zeven jaar met veel stagiaires en nog meer vrijwilligers het schip in oude glorie hersteld. Kroon op deze restauratie was wel het in 2015 weer aan de praat krijgen van de Bronsmotor met zijn markante geluid ”.
Hoe nu verder? De vrijwilligers willen zoveel mogelijk publiciteit zoeken. “Want wie weet ligt er ergens in ons land nog een Brons die we, als we daarvoor ook de financiële middelen kunnen vinden, kunnen inbouwen zegt Duit: “In elk geval gaan we door. De Jatrie verdient een toekomst”.
Programma 28e Snikkeweek in Musselkanaal
Archieffoto Opening Snikkweek. F: M. Dol – RTV1
MUSSELKANAAL – Het is weer zover, de 28e Snikkeweek komt er aan. Van dinsdag 28 mei tot en met zondag 2 juni. Thema in 2019: “Reuring aan ’T Knoal” Helaas zal de Snikke “Dieverdoatsie” er dit jaar niet bij kunnen zijn i.v.m. restauratie. Wel is aanwezig de prachtige “Jatrie”. Die komt te liggen aan de kade bij “De Gelegenheid” en fungeert als Piraten-Pannenkoekenschip. De netto-opbrengst gaat naar de Stichting Pirates: zij bezorgen kinderen in klinieken en instellingen een vrolijke dag.
Programma
Dinsdag 28 mei. De laatste schepen meren af in Musselkanaal. – 18.00 – 21.00 uur: De aanwezige schippers en mede-opvarenden zijn te gast bij het gratis Captain’s Dinner in “De Gelegenheid”, Kruisstraat 1, nabij de IJzeren Klap. Bert Roossien van het Streekhistorisch Centrum zal het Captain’s Dinner opluisteren met historische beelden uit de Veenkoloniën. Uiteraard zal de scheepvaart hierbij niet ontbreken. Het thema luidt: “Oorsprong van Musselkanaal”, het kanaal, vervening, verkeer (scheepvaart) en bedrijvigheid (scheepsbouw, Branbergen en nog meer). Niet-schippers die ook willen genieten van het Captain’s Dinner zijn ook welkom.
Woensdag 29 mei
10.00 – 17.00 uur:- De NOVO organiseert op het W. Diemerplein een markt met zelfgemaakte producten die bij velen in de smaak zullen vallen. Ze zijn voor een “zacht” prijsje te koop. Op het podium vindt u, afwisselend, het duo “Jan en Marga” en het koor de “Klooster Smartlappers” die voor de muzikale ondersteuning zorgen. 12.00 – 17.00 uur:- Nabij het Klain Klappie aan de Marktstraat nabij de W. Diemerstraat, zullen miniatuurbootjes hun rondjes maken in het kanaal. Leuk voor u en nog leuker voor de kinderen! Zij mogen nl. zelf ook varen. Gratis! Uw eigen bootje mag natuurlijk ook meevaren. 13.45 – 14.15 uur:- Feestelijke opening van de 27e Snikkeweek door onze (wnd.)burgemeester Froukje de Jonge en dat gebeurt, zoals altijd, op een spectaculaire wijze! Met muzikale ondersteuning van de “Klooster Smartlappers”. 14.15 – 15.00 uur: – Feestelijke nazit voor de genodigden in restaurant “Nije Rond” van de Heggerank. 19.30 – 23.00 uur: – Bingo in “De Gelegenheid”. Georganiseerd door St. Lucky Joe uit Nieuw Buinen.
Jatrie
Donderdag 30 mei Hemelvaartsdag
09.30 – 12.00 uur: Viswedstrijd voor de jeugd. Aanmelden kan bij Roelof Schuiling aan het Spoordok. Deelname is gratis. 13.00 tot 17.00 uur: Met 3 loopballonnen kunnen ouderen en kinderen gratis over het water lopen/rollen. Je moet wel kunnen zwemmen. Er is toezicht. Plaats: Spoordok. (Havenkade) 13.30 – 17.30 uur: Een groot aantal artiesten treden voor u op. Uiteraard vanuit de Muziekkoepel op het W. Diemerplein. Ook de kinderen hoeven zich niet te vervelen: er zijn 2 luchtkussen beschikbaar. Jordi van der Werf zal de kinderen vermaken. 14.30 – 16.00 uur: Waterfietsenrace in het kanaal. Per waterfiets 2 personen. Iedereen mag meedoen voor zover men kan zwemmen! Start: vanaf Poiesz. Finish: Klain Klappie. Gratis. 21.00 – 24.00 uur: Het is feest in “De Gelegenheid”.
Vrijdag 31 mei
13.00 – 21.00 uur: De gezelligste braderie van het Noorden gaat weer van start. Vanaf de Blokker tot aan de Kruisstraat. 14.00 – 19.00 uur: Optreden van het shantykoor de Roergangers uit Stadskanaal. Dat wordt een gezellige boel tijdens de braderie. Plaats: Hoek Technicumstraat-Marktstraat
Zaterdag 1 juni
13.30 – 16.00 uur. De KNOALPARADE gaat van start om 14.00 uur vanuit het Spoordok (Havenkade) naar het Klain Klappie. Alles wat varen kan mag meedoen. 13.30 – 16.00 uur: Tijdens de KNOALPARADE zal de streetband van Amicitia de boten begeleiden vanaf de Marktkade. Een mooie muzikale begeleiding in marstempo! 19.30 – 24.00 uur: Snikkebal in Zaal Poelman aan de Kerkstraat. Gratis entree.
Muzikale medewerking wordt verleend door het duo Wim en Miranda. 21.00 – 01.00 uur: Het is weer feest in “De Gelegenheid”.
Zondag 2 juni
19.00 – 20.00 uur: Evangelisatiedienst in de muziekkoepel op het W. Diemerplein. Thema: “REURING AAN ’T KNOAL”. Voorganger: De heer Jurrian Oosterbroek. Muzikale medewerking: van “Amicitia”
Om alvast in de sfeer te komen hier 2 filmpjes uit 2017 en (nostalgie) uit alweer 2011
De Jatrie in kerstsfeer
.
STADSKANAAL – Komende vrijdag 14 december is er weer Moonlight-Shopping, het kerstevenement van Stadskanaal. Ook dit jaar is de Jatrie van de partij.
Tot laat in de avond is iedereen welkom om het schip te bekijken, een fototentoonstelling te bekijken en tegen een geringe vergoeding met een bemanning een glas Glühwein te heffen op de toekomst van het schip (de opbrengst is voor de stichting).
Harte Meijer, accordeonist en woonachtig in de Gasselternijveensemond, zal iedereen met zijn spel in een goede kerststemming gaan brengen. Het schip zal voor deze gelegenheid aan de Hoofdstraat nabij de Eurobrug worden afgemeerd. De Jatrie blijft deze winterperiode bij de Eurobrug liggen en in die periode verlicht blijven.
Drenthe van vroeger in Groningen nagespeeld
Irenebrug Kammingakade 18 – (opgehesen voor film)
WILDERVANK – Wie volgend jaar naar de film ‘Liek achter de badde’ zit te kijken zal denken dat men terug is in de tijd dat door de Drentse Monden nog schepen voeren. In Groningen worden filmopnamen gemaakt die een stukje Drenthe van vroeger uitbeelden. Omdat de Monden zijn gedempt en de badden gesloopt, worden de scenes die de Eerste Exloërmond moeten verbeelden, in Groningen opgenomen.
Rond de badde
Het kanaal tussen Bareveld en Wildervank in de gemeente Veendam lijkt nog enigszins op de Eerste Exloërmond van voor 1970. Er liggen over het water nog bruggen (badden) die doen denken aan de badden zoals die vroeger voor elke boerderij in de Drentse Monden lagen. Ze zijn iets luxer, maar dat maakt het verhaal er niet minder interessant om. Het verhaal in de film is dat de zoon van een zichzelf benoemde herenboer de badde afdraait voor een binnenschip (de Jatrie). Als dank gooit de schipper een stuiver naar de boerenzoon. Omdat die het werk van een arbeider heeft gedaan slaat de boer zijn zoon met de broeksriem waardoor de jongen wordt verminkt. Rond de badde speelt zich nog meer drama voor de herenboer af. Zodat, als de Mond gedempt wordt ,de boer grond aan de gemeente schenkt onder de voorwaarde dat de badde als een soort monument op het land moet blijven liggen.
Irenebrug Wildervank
Om al deze scenes te kunnen draaien takelt Mammoet Kraanbedrijf onder het toeziend oog van de firma Luttjeboer de Irenebrug van haar plaats en legt het op de wal. Daar speelt het dan dat er een lijk achter de brug (Liek achter de badde) wordt gedumpt. De film is een Gronings Drents project naar het boek van de Groningse schrijver Harry Töben. Het is bedoeld om aandacht te krijgen voor de Nedersaksische streektalen. Uniek in de film is dat de Groningse boer Gronings praat tegen de Drentse wethouder die in het Drents de boer antwoord geeft. Dit is nooit eerder in een film vertoond. De film zal na de première, in het volgend voorjaar, eerst in dorpshuizen en culturele centra in Drenthe en Groningen worden vertoond. Daarna is het te zien in bioscopen. Het wordt Nederlands ondertiteld.
Afsluiting restauratie Jatrie
Jatrie restauratie in 2014
STADSKANAAL – In 2008 schonk Harm Davids de Jatrie aan het Streekhistorisch Centrum. Na tien jaar voorbereiding en restaureren is het tijd voor de officiele afsluiting van het project. In het komende weekend,15,16 en 17 juni, wordt het evenement Verrassend Stadskanaal gehouden. Dit is voor de stichting Jatrie het uitgelezen moment om het restauratieproject officieel af te sluiten en wel op zaterdagmiddag 16 juni vanaf 14.00 uur.
Het schip ligt dan afgemeerd aan de Hoofdkade bij de Eurobrug, in het centrum van Stadskanaal. Alle sponsoren, de bij het project betrokken vrijwilligers en de familie van wijlen Harm Davids zijn uitgenodigd. Een van de aanwezigen zal gevraagd worden om het “restauratiebord” waarop de namen van de sponsoren en de vrijwilligers vermeld staan, te onthullen. Vervolgens zal een door Ruwert Kuipers gemaakte korte film over de restauratie vertoond worden.
Erfgoed
Jaap Duit, voorzitter van de stichting Jatrie, zal tot slot aandacht besteden aan de recent door hem en Helen Kämink en Jan Haikens opgerichte vereniging Parels in het Veen. Deze vereniging stelt zich als doel om de samenwerking tussen organisaties die zich bezighouden met het behoud van erfgoed in de Drentse en Groningse Veenkolonien, vorm en inhoud te geven. Afsluitend is er een hapje en een drankje. Vanaf 15.30 uur is er een openhuis voor het publiek waarbij af en toe de unieke Bronsmotor aan het werk zal worden gezet.
Dieverdoatsie
Inmiddels zijn de Jatrie-vrijwilligers, bijgenaamd de Jatrieanen, al aan de slag met het volgende project. De Snikke “Dieverdoatsie” krijgt een grondige opknapbeurt. Bij het beschikken over voldoende middelen, er lopen nog een aantal subsidieaanvragen, is de verwachting dat deze werkzaamheden begin november van dit jaar kunnen worden afgerond. De stichtingen Snikkevaart en Jatrie willen vanaf volgend jaar gaan samenwerken om beide schepen te exploiteren.
Videoreportage
Jatrie foto’s van de start tot nu
2012/132014/15Bronsmotor
2017/18
2008/Zo begon het..
Roefje en bedsteden van de Jatrie in oude glorie
Jatrie (F: ingezonden door Jaap Duit)
STADSKANAAL – Een groep inwoonsters woonachtig in Stadskanaal-Noord en Boven Pekela zijn onder leiding van Jantje Kupers de afgelopen winter aan de slag geweest met het inrichten van de twee bedsteden in het achteronder van de Jatrie. Ze hebben nieuwe strozakken op maat gemaakt welke zijn gevuld met gehakseld stro-materiaal. “We weten nog op welke wijze en met welk materiaal de schippersvrouwen vroeger de slaapplekken inrichtten. We hebben de restauratie van het schip steeds gevolgd.
Vrijwilligers
Op een gegeven moment hebben we contact opgenomen met vrijwilligers van de Jatrie en aangeboden om deze inrichting voor onze rekening te nemen. Dit aanbod werd door de vrijwilligers, allemaal mannen, direct met applaus ontvangen”; aldus Jantje Kupers. “We beschikken nog over stoffen, met name met gebloemde motieven, sommige bijna 100 jaar oud, waarvan vroeger kussens, beddenkleden en lakens werden gemaakt” aldus Janny de Jonge uit Boven Pekela, een andere vrijwilligster. Al met al is het resultaat zeer bijzonder.
De Jatrie is de afgelopen week tijdelijk afgemeerd in Stadskanaal- noord, bij Museum Musica van Jan en Smilka Norder. Het roefje was de afgelopen weken al ingericht door Grietje Noor, een nicht van wijlen Harm Davids: ingericht met allerlei spullen die ooit in het huisje van Davids stonden maar met name spullen die onderdeel waren van de inrichting van het roefje van het schip.
Deze groep naaldkunstenaressen is niet alleen met de bedsteden aan de slag gegaan maar hebben ook verschillende quilts gemaakt. Quilten of doorpitten is een handwerktechniek waarbij drie lagen textiel met een doorstiksteek op elkaar genaaid worden. Het resultaat van het werk is een quilt. Een aantal van deze quilts worden tentoongesteld in het ruim van de Jatrie, een ander deel is momenteel al te zien in het Streekhistorisch Centrum te Stadskanaal.
Cursus en dictee Knoalster Grunnegs gaat door
Knoalster Grunnegs in de Jatrie
STADSKANAAL – Alhoewel er nog plaats is voor een aantal deelnemers, is besloten om de cursus: Schrijven in het Knoalster Grunnegs op 9 december; 6 januari en 3 februari aan boord van de JATRIE door te laten gaan. Ook het dictee op 3 maart 2018 gaat door. Naast de mensen die de cursus hebben gevolgd, zullen er ook prominente Groningers deelnemen aan het dictee die het Knoalster Grunnegs, min of meer spreken.
De eerste is bekend. Het is de schrijver en journalist van het Dagblad van het Noorden Herman Sandman. De winnaar van de Eerste Knoalster Dictee gaat niet met lege handen naar huis. De cursist die de minste fouten in het dictee maakt, krijgt een pen met inscriptie: Knoalster Dictee 2018 . Deze tropee wordt beschikbaar gesteld door The Read Shop Stadskanaal.
RTV1
Nu besloten is om cursus en dictee door te laten gaan, wordt onderzocht of er van de dictee een uitzending kan worden gemaakt met de lokale omroep RTV1. De dictee zal ook kunnen worden gepubliceerd in de Kanaalstreek en Nieuwsbode. Als er voldoende belangstelling is, zal er jaarlijks een Knoalster Dictee worden gehouden. The Read Shop Stadskanaal staat in elk geval achter het idee.
VEENDAM – Zaterdagmiddag was het dan zover, Sinterklaas zette voet aan wal in Veendam! Dat deed hij met behulp van de Jatrie uit Stadskanaal die omgetoverd was tot pakjesboot. Na een lange reis geteisterd met veel regen en wind, kon de Sint rond 13:00 uur in de haven aan de Blankensteinkade aanmeren.
Sinterklaas werd door Meneer Mark en Burgemeester Swierstra onthaald en toegezongen door de vele kinderen. Aansluitend vertrok Sinterklaas op zijn paard Americo voor de intocht door het centrum van Veendam.
Luister online
