Direct naar de inhoud.

Rinus Allemekinders winnaar Knoalster Dictee 2018

TV opnamen Knoalster Dictee

RTV1 – Met een grote voorsprong op de rest van zijn medecursisten, heeft Rinus Allemekinders uit Musselkanaal het Eerste Knoalster Dictee 2018 gewonnen. Rinus, die gepensioneerd hoofd van de Antoniusschool in Musselkanaal is, verklaarde zijn overwinning doordat hij altijd veel aandacht aan het Gronings heeft besteed. Vooral vroeger op school waar de Antoniusschool jaarlijks meedeed aan de Knoalster Schriefwedstried en nu ook nog in de kerk.

Hij levert een bijdrage aan de dienst in de Rooms-katholieke kerk op Musselkanaal waar ze onlangs weer een dienst in het Gronings hebben gehouden. “En natuurlijk heb ik tijdens de cursus ook weer heel wat opgestoken”, zei winnaar Allemekinders. In de 18 zinnen van het dictee dat u elders kunt lezen, had hij in totaal “slechts” 26 fouten. Een knappe prestatie volgens presentator van het programma voor RTV 1 en bedenker van het dictee, schrijver Harry Töben.

meertmoand-streektoalmoand

Opmerkelijk noemde Töben hij het, dat de andere cursisten, die net als Rinus de cursus “Schrijven in het Knoalster Grönnegs” bij hem hadden gevolgd, praktisch allemaal als tweede eindigden. Uitzondering was één cursist die als laatste eindigde. Hij had bijna vier keer zoveel fouten als Rinus. Hij had dan ook slechts één van de drie lessen bijgewoond. De vijf cursisten die wel alle lessen hadden meegemaakt en afgelopen zaterdag aan het dictee meededen, hadden allemaal zo’n twintig fouten meer gemaakt dan de winnaar. Ze hadden evenveel fouten als de “Knoalster Prominent”: Daniël Wolgen. Daniël schrijft gedichten in t Knoalster Grönnegs en heeft zich al twee jaar verdiept in t Knoalsters. “Ik hoop dat deze Eerste Knoalster Dictee een vervolg krijgt”, zei Harry Töben. “Onze eigen taal leeft nog bij de mensen in de Kanaalstreek, dat is nu wel weer bewezen. Het verdient bescherming en ondersteuning. Dat zal ook blijken als we straks met onze film in streektalen komen. De première is in bioscoop Smoky en het moet zo zijn dat we een paar keer een première in Smoky moeten houden omdat het regelmatig is uitverkocht. Maar eerst in “ankom meertmoand-streektoalmoand het Knoalster dictee 2019”. Zo sprak schrijver Harry Töben, die zich inzet voor de hoogste erkenning van de Nedersaksische streektalen in Nederland.

 

Knoalster dictee 2018 – Harry Töben.

De JATRIE, was bie Algemain Belang op Muzzelknoal, loaden mit sikkom zeuvenhonderd zeuventeg zakken salpeter veur n stukkewat boeren in Drouwnermond.

Toun t schip bie t Stainenvloat was, begon t te snèjen. Schipper Haarm Doavids zee tegen Snorre Wienands de sluusmeester: “k Bin benèd wat veur n winter we kriegen”.

De sluusmeester wos dat Haarm ainspander was. Hij snittjede in de snèje en zee: “Zuik die mor gaauw n doefie op Haarm, den hebben je t mit joen baaide waarm in de kooi as je dammeet uutvroren binnen.

” “As k op vorstverlet kom, leg k t schip bie ons voader en moetje veur de wale. As t stief gaait vraizen, kinnen we doar kaaichiebakken. Mor eerst mor even noar dij dikhazzens van boeren doar in de Mond, dij om distied van t joar kunstmizze hebben motten”, zee Haarm terwiel e de Brons aan de loop brocht.

t Was bekend dat schipper Haarm Doavids wel n vraauw hebben wol, mor dat e al traauwd was mit zien schip, n Grönneger staailsteven.

Aan landskaande van Branbergendraaichie, stonden wichter in heur widde febrieksschoeden te wachten totdat de JATRIE deur de brugge was. Aine haar heur wit schoet over de kop trokken omdat ze gain snèje in t hoar hebben wol.

Haarm keek verbalderd noar dat poedie. Dat zol wel n klidde wezen dij geregeld knarriekoorze het, docht e.

Terwiel e doar zien verstand bie haar, luit e t schip langzoam bakboord uutlopen zodat dij sikkom tegen de leunen van t battentje aan voarde, net zo as der in de Knoalster Lorelei zongen wuir.

Bie Sapsvloat wui der zegd, dat e beter liggen blieven kon en de kaggel goud opstoken, want t begon dik te vraizen. Hij was doar al op verdocht west, want hij haar smörgens zien zwaarde striepkoornboksem aantrokken.

Doar haar e n raime om en gain opzelen. Der zat n snidde in mit n ritssloeten. Haarm haar n ander plan. Schuun tegenover de wottertoren woonden zien ollu. t Was n klaain kwindechie west dij schier opknapt was. Doar zol e òfmeren en n nacht liggen blieven.

Vlak bie t huus zetde hij de motor òf. Zien olders stonden in de veurkoamer en keken tot t roam uut. Dou t schip stil lag, was zien voader al op boeten om de landvasten aan te pakken. d’Achterste zat nog mit n stukkie zallegoaren aan de bolder vast. Haarm pakde zien herdertje uut de buutse en snee t taauwchie deur.

Moeke Trientje stond ook op daipswale. n Schurreldouk hong haalf uut heur schoetbuutse. Ze was vergeten om dij op t geutstaine te leggen toun ze achter heur man aanstevelde om te helpen bie t aanpakken van de trözzen van de JATRIE.

Dou ze mit zien drijent in de roef om toavel zatten, schonk vrouw Doavids n helder zeupie in. Glassie kwammen tot aan de kop tou vol. d’Eerste twèje gleden der in as Gods woord bie n olderling.

Noa de twijde zee ol Doavids: “Dou mie nog mor aine want ik krieg weer zinkens in de rugge.” Woarop Trientje zee: “Dat komt van dat beugeln dastoe altied dust. Dien knopstoule gaait ter kepot van en mit dien diokenraive kinst t nait weer kloar mokken.

“Kinst nog n haalve kriegen”, zee Trientje. “Dou mie ook nog mor n haalfie”, zee Haarm, “mor den wel de bovenste helfte vol”. Ze mozzen alle drèje verschriklek lagen.

“Ondanks dien schimmelge proat binnen we toch wel stokgelukkeg mit die”, zee Trientje tegen heur zeun Haarm. Ol Jan Johannes Doavids nikkopde en huil zien wavvel

Datum 5 maart 2018 Bert Jan Brinkman

De Groninger taal in de Kanaalstreek

Knoalster GrunnegsSTADSKANAAL – Harry Töben heeft een boekje geschreven over de Groninger taal die ze in de Kanaalstreek spreken en hoe je het moet schrijven. De uitgave: Alles over t Knoalster Grunnegs, bestaat uit drie delen; een essay over het Gronings van de Kanaalstreek met ook aandacht voor de bekende schrijvers van vroeger uit de Kanaalstreek en een lijst van hun werk, een onvoltooide Kanaalster Woordenlijst en een lijst van spreuken en gezegden die vooral in de Kanaalstreek worden en zijn gebruikt.

 

Harry TöbenHarry Töben (Musselkanaal 1942) woont tegenwoordig in de stad Groningen. In 2005 is hij begonnen met zich te verdiepen in de streektaal van zijn jonge jaren. Hij beschrijft hoe het is gekomen dat het Gronings in de Kanaalstreek anders is dan elders in de provincie. Volgens hem komt dat doordat de Kanaalstreek het jongste deel van de provincie is, de pioniers die er aan het werk gingen overal van-daan kwamen en er een mengeling van talen ontstond. Vooral onder invloed van het Drents heeft het Kanaalster Gronings klankverschillen met de andere streektalen in Groningen. Het gebied waar het Kanaalster Gronings wordt gesproken gaat van Bareveld tot Ter Apel. Het wordt ook gesproken in de Drentse Monden en een deel van het Oldambt en Westerwolde.

In het essay stelt Harry Töben dat een schrijver zich het beste kan uitdrukken in de taal die hij spreekt en dat hij daarom ook zo gelezen wil worden. Schrijvers willen schrijven in de taal die het dichtst bij is. Zo kan lezers een plezier worden gedaan doordat ze in hun eigen taal kunnen lezen. Vanuit de taal die er gesproken wordt heeft Töben, voor het eerst, regels opgesteld voor een Kanaalster schrijftaal. Door de regels voor het spellen van woorden die er in de Kanaalstreek afwijken met het Gronings elders in de provincie op te schrijven, kan gesproken worden van het Kanaalster Gronings. Hij heeft dit gedaan in overleg met prof. dr. Siemon Reker, hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de Rijks-universiteit Groningen. Töben heeft vorig jaar colleges bij prof. Reker gelopen. Reker heeft ook het manuscript van het essay gecontroleerd.

n_146Naast het opstellen van een eigen spelling voor de schrijftaal, heeft Töben ook een Kanaalster Woor-denlijst gemaakt. Ook dit is nog nooit eerder gebeurd. De woorden die de schrijver heeft verzameld komen niet voor in de bekende woordenboeken van K ter Laan. Boeles of Reker. Als ze daar wel in staan dan hebben ze een andere betekenis en/of schrijfwijze.

Töben heeft boeken geschreven in het Nederlands en het Gronings. In 2008 verscheen zijn eer-ste boek in het Gronings. Het is de verhalenbundel VAN ONDER DE PEDDE. In 2011 verscheen van hem LIEK ACHTER DE BADDE. Dit boek is de eerste misdaadroman die er in het Gronings is ge-schreven. Het boekje Alles over t Knoalster Grunnegs is verkrijgbaar in de boekwinkel (ISBN/EAN: 978-90-812937-4-7 ) Het kost € 3.95. Het is ook verkrijgbaar bij de schrijver via hatoben@online.nl. Er komt dan 1 euro aan verzendkosten bij.

Datum 10 maart 2014 Bert Jan Brinkman

Voorlezen in de herfst

vijfjurGRONINGEN – De Groninger stichting Kostverloren verhuist haar -19e, inmiddels- Veurleescup dit jaar naar de herfst. Kostverloren, ooit aanjager van ‘Meertmoand – dialectmoand’ heeft de warme kleding uit de kast gehaald en gaat met de voorleeswedstrijd voor kinderen in de hoogste twee klassen van het basisonderwijs in oktober en november de provincie in. (Omdat in maart de leerlingen druk zijn met de cito-toets en de nationale voorleeswedstrijd haar provinciale voorrondes organiseert, hebben de basisscholen in het voorjaar al een volle agenda.)

 

Voorrondes
Wat blijft zijn de vertrouwde adressen(*) voor de voorrondes in Meeden en Westeremden, en, als altijd, Pieterburen, waar, tussen de zeehondjes de finalisten strijden voor een eerste, tweede en derde prijs (inclusief een jaarabonnement op Gronings cultureel/literair tijdschrift Toal en Taiken en een echte beker!).

Finale met tombola
Streektaaldeskundige en docent Grunnegers Fré Schreiber is elke voorronde aanwezig met leuke en interessante zaken die met Grunneger toal en cultuur te doun hebben. Met de finale neemt hij, naast de winnaar van het afgelopen jaar, Luca Mulder en consulente Huis van de Groninger cultuur, Patricia Ottay, plaats op de jurybank.
Tijdens de finale is in de pauze tombola, iedereen kan gratis meedoen.

Alle basisscholen in de provincie hebben inmiddels bericht gehad, deelname staat open voor leerlingen van de hoogste twee klassen. Geïnteresseerde leerlingen kunnen zich via de school aanmelden of contact opnemen met Bert Huizenga (06 – 511 299 51).

(*)Datums
Woensdagmiddag 30 oktober 2013, aanvang 13:30 uur
obs Abt Emo, Westeremden (Voorronde 1)

Woensdagmiddag 6 november 2013, aanvang 13:30 uur
obs De Mieden, Meeden (Voorronde 2)

Woensdagmiddag 13 november 2013, aanvang 13:30 uur
Zeehondencrèche Lenie t Hart, Pieterburen (Finale)

Op www.kostverloren.org staat heel veel informatie over De Veurleescup, zoals interviews met de winnaars van de afgelopen jaren.

Datum 1 oktober 2013 Bert Jan Brinkman


-advertenties-

NIJM Webdesign Stadskanaal