REGIO – Slaapproblemen zijn het grootste risico voor omwonenden rond windparken die gevoelig zijn voor windturbinegeluid. Dat blijkt uit onderzoek van een groep deskundigen. Vandaag publiceert het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) de eerste resultaten.

In onze provincie zijn bij Windpark N33 en Windpark Geefsweer metingen naar laagfrequent geluid gedaan. Rondom beide parken wonen mensen die er hinder van ondervinden, zoals slaapstoornissen. Die kunnen weer leiden tot andere gezondheidsklachten.

Het artikel van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde is het resultaat van grondig literatuuronderzoek van deskundigen met verschillende disciplines, zoals artsen en geluidsdeskundigen. Ze hebben alle relevante onderzoeken die gaan over de effecten van windturbinegeluid op een rijtje gezet. Daaruit komt naar voren dat hinder en slaapverstoring duidelijke gevolgen van windturbinegeluid kunnen zijn. ‘Dat kunnen we niet ontkennen,’ zegt klinisch fysicus – audioloog Jan de Laat gedecideerd.

Lees verder onder de radioreportage, gemaakt door Egbert Minnema

Samen met onderzoeksplatform Follow the Money (lees hier de uitgebreide versie van dit artikel) deed RTV Noord de afgelopen tijd onderzoek naar laagfrequent windmolengeluid en geluidsnormen voor de turbines. Het probleem speelt niet alleen in Groningen. In heel Nederland zijn er mensen die klachten ervaren. Ook de angst voor het windturbinesyndroom – lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, tinnitus, duizeligheid en slaapstoornissen als direct gevolg van het windmolengeluid – komt in heel Nederland voor.

Eerder dit jaar sprak RTV Noord met Theo Vrij, die vlak bij windpark Geefsweer woont en veel hinder heeft van de bromtoon van de molens achter zijn huis. Hij ligt er regelmatig wakker van en dat doet zijn concentratie en humeur geen goed. Inmiddels slaapt hij zelfs met een ventilator in zijn slaapkamer, om het laagfrequente geluid van de windmolen te maskeren.

Lees verder onder de interactieve kaart. Je kunt ook in- en uitzoomen.

Over de gezondheidsrisico’s van geluid door windmolens doen veel verhalen de ronde. Reden voor de auteurs om alle mogelijke gezondheidsklachten en de onderzoeken daarnaar op een rij te zetten. De Laat: ‘Dan kom je de belangrijkste wetenschappelijke studies tegen. En de conclusies die daaruit naar voren komen kun je dan overnemen.

’Slaapstoornissen dus. ‘Die doen zich voor als het geluid van windmolens een bepaald niveau heeft. En als dat geluid continu te horen is, en vooral ook ’s nachts, dan kan dat slaapproblemen geven.’ Volgens De Laat kunnen die slaapstoornissen weer andere gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals concentratieverlies, aandachtsproblematiek, en soms hoofdpijn of tinnitus.

Volgens De Laat en zijn collega’s is er specifieker onderzoek nodig. Windturbines worden immers steeds groter en krachtiger. Ook de effecten van geluidsgolven die voor het menselijke oor niet waarneembaar zijn, ook wel infrasoon geluid genoemd, zijn nog niet goed onderzocht. ‘Het is belangrijk dat dat wél gebeurt.’

dB(A), de meeteenheid om geluidsoverlast te meten

De Wet Geluidhinder hanteert een geluidsnorm die in dB(A) wordt uitgedrukt. dB staat voor decibel, de eenheid om geluid in te kunnen meten. (A) staat voor de correctie die is toegepast. Want niet alle geluidsfrequenties, waaronder de lage, kunnen mensen even goed waarnemen.

Laagfrequent geluid is geluid met een frequentie beneden de honderd Hertz. Hoe lager de frequentie, hoe harder het geluid moet zijn om het te kunnen waarnemen. Op de site onlinetonegenerator.com kun je beluisteren welke lage tonen je zelf kunt horen.

Omdat laagfrequent geluid voor de meeste mensen slechter waar te nemen is dan midden en hogere frequenties, betekent dit dat in dB(A) de laagfrequente geluidsfrequenties veel minder zwaar meetellen. Er is daarom kritiek op de officiële geluidsnorm in Nederland, die te weinig rekening houdt met laagfrequent geluid.

Windturbinesyndroom

Het windturbinesyndroom speelt een belangrijke rol in de discussie rondom geluidshinder door windmolens. Eerder dit jaar werd bekend dat in Frankrijk bij een echtpaar dat naast een windturbine woont het bestaan van het syndroom door de rechter is erkend. Maar volgens het onderzoek van De Laat is de wetenschappelijke onderbouwing voor het bestaan van het windturbinesyndroom zwak.

‘Het is de slapeloosheid die allerlei andere klachten kan veroorzaken. Dat die andere klachten direct door het geluid zélf komen, dat staat niet vast.’

Geluidsnormen ongeschikt

Wat wel vaststaat: De geluidsnormen die in Nederland bestaan zijn onvoldoende geschikt om hinder door laagfrequent geluid in kaart te brengen. Windparken voldoen in Nederland aan de officiële geluidsnormen. Daardoor lopen veel mensen die hinder hebben op tegen een muur op als ze hierover een klacht hebben.

Bij Windpark N33 kan een deel van mensen hun overlast melden in de app Geluidsverwachting.nl. Dit geldt voor de molens van RWE. Voor de molens van Eurus kunnen mensen klachten mailen, maar geen gebruik maken van de app. Zo blijkt uit een nieuwsbericht op de site van het windpark.

Ook bij Windpark Geefsweer kunnen omwonenden inmiddels via een hinderapp klachten over geluid en geur doorgeven. Er is een aparte categorie voor laagfrequent geluid door windmolens. Het blijkt een wassen neus. Wie een bromtoon meldt, krijgt een bericht dat de melding weliswaar wordt geregistreerd, maar niet op de kaart wordt getoond. Of de windmolengeluiden binnen de normen vallen wordt namelijk jaarlijks gecontroleerd op basis van een gemiddelde. ‘Tussentijds optreden tegen (te hard) geluid is niet mogelijk.’

Het zijn precies deze normen die geen rekening houden met laagfrequent geluid. Pas wanneer de geluidsnormen specifieker zijn afgesteld, zou het probleem (voorafgaand aan het plaatsen van molens) verholpen kunnen worden.

Daar is nu mogelijk juridisch ruimte voor: Na een uitspraak van de Raad van State afgelopen juni ligt de bouw van veel windparken minstens een jaar stil. De landelijke windmolennormen moeten eerst opnieuw onder de loep worden genomen. Volgens een uitspraak van het Europese Hof had hiervoor een milieu-effectrapportage moeten worden gemaakt, maar die ontbreekt. Daarover publiceert RTV Noord samen met Follow the Money op 23 december een vervolgverhaal.

Dit is een verhaal van RTV Noord en Egbert Minnema. RTV1 en RTV Noord werken dit jaar nauw samen om zo meer lokaal nieuws te brengen en onderzoek te doen.