ZUIDWENDING – Hij noemt zichzelf ‘energiepionier’, Paul Joosten heeft eigenhandig zijn huis energieneutraal gemaakt. In plaats van een hoge energierekening te betalen krijgt hij maandelijks vijftig euro voorschot uitbetaald. Joosten: ‘Als je ziet wat het met je energierekening doet dan wordt het een beetje een sport en ga je steeds verder.’

De randstad ontvlucht

Na zijn tijd bij de marine ontvluchten Joosten en zijn vrouw de randstad. In Zuidwending (vlakbij Veendam) vonden ze de rust en de ruimte. Het huis dat ze kochten bleek al een energielabel C te hebben, helemaal niet verkeerd voor een pand uit 1905. Joosten liet meteen zonnepanelen plaatsen, een collectieve actie van Vereniging Eigen Huis die hij kon meefinancieren met zijn hypotheek.

Ondanks de zonnepanelen moest Joosten aan het einde van het jaar toch nog flink bijbetalen op zijn energierekening. Joosten: ‘Ik bleek 3600 kuub gas verbruikt te hebben, dus dat viel flink tegen.’ Om het gasverbruik omlaag te krijgen werden de spouwmuur en vloer geïsoleerd. ‘Dat scheelde al flink, ons gasverbruik halveerde bijna.’

De atoombom

Joosten en zijn vrouw hadden inmiddels de smaak te pakken als het ging om energie besparen. Ze schaften een houtgestookt fornuis aan die ze aansloten op een buffervat van duizend liter. ‘De atoombom’ noemt Joosten dat vat ook wel gekscherend, er werd een aparte ruimte voor gemetseld in de woonkamer.

Dit systeem verwarmd nu de centrale verwarming. Joosten: ‘Je moet wel elk half uur een blokje hout erop gooien natuurlijk, maar verder heb je er geen omkijken naar en het is genoeg om het hele huis te verwarmen.’

Van het gas af

De gasaansluiting werd eerst nog achter de hand gehouden, maar bleek nauwelijks nodig. ‘We verbruikten nog maar 10 kuub gas per maand, alleen voor warm water in de badkamer en keuken. Als je het vastrecht en ketelonderhoud meerekende was het een dure tien kuub.’

Daarom installeerde Joosten elektrische boilers en liet in 2017 zijn gasmeter afsluiten. De 24 zonnepanelen leveren meer stroom dan het huishouden verbruikt. Die stroom leveren ze terug aan het net waardoor ze iedere maand vijftig euro voorschot uitbetaald krijgen.

Een nadeel is natuurlijk dat wanneer de kachel niet gestookt wordt er geen verwarming meer is. Voor Joosten en zijn vrouw is dat geen probleem omdat ze veel thuis zijn. Voor noodgevallen hebben ze een paar elektrische kacheltjes aangeschaft. Maar ook als je niet de mogelijkheid hebt de kachel brandend te houden kun je volgens Joosten overstappen op houtgestookt. Er bestaan bijvoorbeeld systemen waarbij je maar één keer per dag hoeft te stoken. Een andere mogelijkheid is een warmtepomp.

Sedumdak

Hout stoken kan volgens Joosten prima als je maar oplet wat je stookt en hoe je stookt. ‘Je moet niet zomaar alles in een allesbrander gooien.’ De plankjes die hij stookt zijn restjes zaaghout van een houtverwerkingsbedrijf en geven dus geen extra milieubelasting.

Het kleine restje fijnstof dat door de schoorsteen verdwijnt wordt gecompenseerd door het groendak op zijn schuur, ‘dat spul neemt fijnstof op.’ Bovendien trekt het insecten aan, houdt het de onderliggende hobbyruimte koel en voorkomt het wateroverlast bij hoosbuien doordat het water vasthoudt. ‘En het ziet er ook nog eens mooi uit’, aldus Joosten. Het liefste legt hij eenzelfde sedumdak op zijn huis, maar hij moet eerst uitzoeken of de draagconstructie daarop berekend is.

Regenwater

Joosten zijn nieuwste project is bijna klaar; het opvangen van regenwater om het toilet mee door te spoelen en de tuin te bewateren. Via een regenpijp wordt het regenwater van zijn dak naar een opvangbak onder zijn schuur gebracht. Alleen de pomp die het water vervolgens naar het huis pompt moet nog worden aangesloten.

Voor iedereen haalbaar

In totaal heeft Joosten zo’n 25.000 euro geïnvesteerd in energiebesparende maatregelen. ‘Maar ik ben op jaarbasis een dikke 4000 euro minder aan energie kwijt, dus die investering heb ik binnen zes jaar terugverdiend.’ Bovendien is het huis door de maatregelen flink in waarde gestegen.

Dat geld om die investeringen te doen moet je dan natuurlijk wel hebben. Maar wie het geld zelf niet heeft kan volgens Joosten een beroep doen op de duurzaamheidslening van de overheid. Een mogelijkheid die maar weinig mensen volgens hem kennen. Ook het woord ‘lening’ vindt hij ongelukkig gekozen, ‘voor veel mensen is dat toch een vies woord, terwijl je juist geld overhoudt.’

Hij geeft een rekenvoorbeeld: Het isoleren van de muren en vloer kostte Joosten 3100 euro. Als hij dit met een duurzaamheidslening had gefinancierd zou hij zeven jaar lang 45 euro per maand hebben moeten aflossen. Maar doordat je 90 euro per maand bespaard op je gasrekening steek je meteen 45 euro in je zak. Joosten: ‘Je doet het dus niet alleen voor het milieu, maar ook voor je portemonnee.’

Ook wanneer je grote maatregelen niet ziet zitten of een huurhuis hebt kun je volgens Joosten met kleine dingen al veel bereiken. Kijk bijvoorbeeld eens naar je keukenapparatuur? Heeft deze een slecht energielabel dan is het wellicht goedkoper een nieuw apparaat te kopen dat minder stroom verbruikt. Hetzelfde geldt voor het vervangen van gloeilampen en halogeen lampen door LED-lampen. Door met een kaars door je huis te lopen kun je tocht opsporen, namelijk daar waar de vlam gaat flakkeren. Een tochtstrip kan dan wonderen doen. Evenals radiatorfolie achter radiatoren die aan een buitenmuur zitten.

Klimaatburgemeester

‘Bij alle grote omslagen zijn er voorlopers’, aldus Joosten. ‘Ik ben zo’n voorloper op het gebied van energiebesparing’. Die kennis wil hij graag delen met anderen. Toen hij een oproep las voor klimaatburgemeesters, reageerde Joosten dan ook meteen. ‘Het is verder geen officiële functie’, vertelt Joosten ‘maar een leuke titel die een beetje de aandacht trekt, daar gaat het mij om’.

Gemeente Veendam verdiend een ‘schop onder de kont’

Dat klimaatburgemeesterschap is een initiatief vanuit de Rijksoverheid, en nadrukkelijk niet van de gemeente Veendam. De gemeente heeft volgens Joosten juist ‘een flinke schop onder de kont’ nodig als het gaat om het klimaat. Er is van alles wat de gemeente zou kunnen doen, ‘maar ze vertikken het gewoon.’ Denk aan zonnepanelen of sedumdaken op het eigen vastgoed, of het afkoppelen van regenwater van het riool om verdroging tegen te gaan. Joosten heeft meermaals aangeboden actief mee te denken. Joosten: ‘Helaas hebben wij een college dat kennelijk liever allerlei initiatieven afhoudt dan zelf eens het goede voorbeeld te geven.’

‘Leave this world a little better than you found it’

Joosten zit al sinds 1965 bij de scouting. De oprichter Lord Baden-Powell schreef vlak voor zijn dood: ‘try and leave this world a little better than you found it’. Joosten wil daaraan toevoegen ‘stop niet bij jezelf, maar help ook een ander op weg.’ En dat doet hij door zijn ‘door schade en schande’ opgedane kennis over energiebesparing te delen met anderen. Want; ‘er zijn allerlei mogelijkheden, ook als je zelf geen dikke portemonnee hebt. Maak daar gebruik van, want het klimaat wacht niet.’