REGIO – Groningse tegenstanders van windmolens zijn opgetogen over een gerechtelijke uitspraak in Frankrijk. Een rechter van het Hof van Toulouse erkent het zogenoemde ‘windmolensyndroom’ en heeft een schadevergoeding van ruim een ton toegekend aan een echtpaar voor waardeverlies van de woning en geleden gezondheidsschade.
Maar wat is deze uitspraak waard in Nederland?
Geen Nederlandse jurisprudentie, maar…
Volgens hoogleraar privaatrecht en duurzaamheid Björn Hoops van de RUG gaat het hier in de kern om een medische kwestie. ‘Er is onderzoek gedaan naar het verband tussen windmolens en klachten, maar dat onderzoek is eigenlijk nog niet afdoende. Zolang overtuigend bewijs er nog niet is, is het heel lastig om vast te stellen dat er sprake is van een onrechtmatige daad aan de kant van de windmolenexploitanten en een causaal verband tussen windmolens en klachten.’
Dat er door een rechtbank in Frankrijk nu wel een causaal verband wordt gelegd tussen windmolens en bepaalde klachten, maakt volgens Hoops niet zoveel uit. ‘Dit is geen Nederlandse jurisprudentie en heeft hier geen effect. Wel is het zo dat activisten, advocaten en rechters elkaar inspireren en elkaars gedachten overnemen. Dat zie je ook bij veel klimaatzaken. Het Duitse Constitutionele Hof verwijst bijvoorbeeld naar het Urgenda-arrest van onze Hoge Raad.’
‘Uitspraak kan betekenis hebben voor hele energietransitie’
Hoops denkt dat de uitspraak invloed kan hebben op het beleid bij windmolenexploitanten en de overheid. ‘Deze partijen hebben een zorgplicht. Ik kan me voorstellen dat door deze uitspraak er bijvoorbeeld nog eens goed wordt gekeken naar de afstanden die worden gehanteerd voor molens ten opzichte van woningen. Daarmee zou deze uitspraak veel invloed kunnen hebben op nog te bouwen parken en eigenlijk de gehele energietransitie.’
De zaak in Frankrijk in het kort
In Frankrijk draait het om een zaak van een echtpaar dat na het kappen van een bos naast hun boerderij last kreeg van een windmolenpark van zes molens. Het park stond op amper een kilometer afstand van de woning. Na twee jaar van klachten als slapeloosheid, hartkloppingen, misselijkheid en oorsuizen is het duo op doktersadvies verhuisd. Binnen enkele maanden waren de klachten verdwenen.
In Frankrijk wordt het ‘windmolensyndroom’, dat wijst op tal van klachten veroorzaakt door een windmolen, niet officieel erkend. Toch vond de rechter, na raadpleging van een deskundigenrapport, dat het koppel slachtoffer is geworden van dit syndroom.
‘Maar één geval’
Jan de Laat, klinisch-fysicus – audioloog van het Leids Universitair Medisch Centrum, verwacht niet dat deze uitspraak in Frankrijk veel gevolgen zal hebben, laat staan in Nederland.
‘Een echtpaar dat rond een windpark woont heeft een klacht nadat het bos naast de woning is gekapt. De rechter buigt zich over die specifieke klacht. Over dit geval kan een rechter tot een besluit komen, en dat gebeurde in Frankrijk. Maar het is maar één specifiek geval, dus je kunt deze uitspraak niet zomaar toepassen op andere gevallen.’
Dat de Franse rechter erkent dat in dit specifieke geval de nadelige gevolgen van windmolens niet op onzin berusten, en de uitbaters daarom schadevergoeding moeten betalen, wil volgens De Laat niet zeggen dat het windmolensyndroom ook echt bestaat.
10 keer de masthoogte afstand van woningen
‘De wetenschapper die het begrip windmolensyndroom introduceerde ging ervan uit dat concentratieverlies, hoofdpijn en tinnitus (oorsuizen, red.) direct samenhangen met windmolengeluid. Maar die lijn volgen wij niet. Wij zien hinder en slapeloosheid. Dat kunnen inderdaad gevolgen zijn van windmolens, ook al is dit geluid helemaal niet luid. Het is de slapeloosheid zelf die vervolgens veroorzaker kan zijn van allerlei klachten. Er is dus sprake van een indirect effect.’
Volgens De Laat zijn deze indirecte effecten wel voldoende om strengere normen te hanteren. Zelf bepleit hij dat windmolens op minimaal tien keer de masthoogte van de molens afstand moeten komen staan van de bebouwde kom. Dus als een molen 150 meter hoog is, dan moeten molens minimaal op 1500 meter van woningen komen staan. In andere landen worden deze normen al gehanteerd, in Nederland nog niet.
Advocaat Anne van Nus van DOKK advocaten staat tientallen belangengroepen bij in hun strijd tegen grote en minder grote energieprojecten. Van Nus heeft bijvoorbeeld de uitbreiding van windmolenpark Delfzijl Zuid uitgesteld door de Raad van State te wijzen op het ontbreken van extra milieuonderzoek dat volgens Europese regelgeving vereist is.
‘Kostbare troeven moet je koesteren’
Van Nus kreeg de afgelopen dagen talloze appjes over de Franse uitspraak. ‘Deze uitspraak is eindelijk een erkenning voor de omwonenden, dat windturbines een objectieve oorzaak kunnen zijn van ziektebeelden. Dat was en is dus geen eendagsvlieg. Volgens de Franse rechter went men niet aan al dan niet waarneembaar geluid veroorzaakt door turbines. Dit toont Windpark N33 eveneens aan: gebied zonder hoogbouw, niet gelegen aan de kust en zonder bestaande windmolens, waar de klachten niet ophouden’, aldus Van Nus.
Van Nus is nog aan het uitzoeken wat ze precies met de uitspraak kan in haar eigen praktijk. ‘Kostbare troeven moet je koesteren. In het belang van de ontwikkeling van het recht’, aldus Van Nus.
Luister online
