Direct naar de inhoud.

Het bijzondere leven van Lammie Drenth en het Knoalster Achterhuus

Familie Drenth en de onderduikers – (F: Monument21)

STADSKANAAL – Afgelopen week overleed Lammie Drenth op 93-jarige leeftijd. Ze werd maandagavond in de gemeenteraad van Stadskanaal herdacht met 1 minuut stilte.

Drenth was 1 van de inwoners van het Knoalster Achterhuus waar in de Tweede Wereldoorlog 16 mensen zaten ondergedoken. Ze was de dochter van Willem en Hindertje Drenth.

Boerderij

Een klein onopvallend boerderijtje aan de Krommewijk in Stadskanaal, daar woonde Lammie met haar ouders en haar zusje Fennie. Haar vader Willem was arbeider bij een fabriek. Als deze fabriek in 1931 afbrand kan Willem Drenth, mede door zijn analfabetisme en de crisis niet meer aan het werk komen. Lammie beschreef de periode na haar vaders ontslag zelf als ‘pure armoede’. Het gezin kreeg een uitkering, wat in die jaren neerkwam op slechts 7 gulden in de week.

De boerderij van de familie Drenth
Foto: Stichting Drenth Monument

Veehandelaar

Het verhaal van het Achterhuus begint in 1942, Lammie is dan 15 jaar. Als een Joodse veehandelaar samen met zijn vrouw en kinderen onderdak vindt in het boerderijtje van de familie Drenth. Hierna werd er geen onderduiker meer geweigerd door de familie.  ‘De joden zijn Gods volk’, zei moeder Hindertje. ‘Die moet je helpen’. Uiteindelijk groeit het aantal onderduikers in het kleine boerderijtje uit tot 16.

Getraumatiseerd 

‘Ik heb Lammie leren kennen als een vriendelijke vrouw’, aldus Alie Noorlag. Alie kwam Lammie en Bennie regelmatig tegen bij ‘de vrienden van de synagoge Bourtange’. ‘Maar ze was toch ook wel getraumatiseerd geraakt door alles wat ze in de oorlog mee had gemaakt’, voegt Noorlag er aan toe.

‘Ik ben geen mens meer geworden’, zei Lammie er zelf over, in een interview met de Volkskrant een jaar geleden.

Alie Noorlag schrijft en onderzoekt veel over de Tweede Wereldoorlog en is daarnaast onder andere voorzitter van het ‘Comité Joods Oorlogsmonument Stadskanaal’. Ook in dat verband kwam ze de familie Drenth regelmatig tegen.

‘Lammie vertelde ondanks alle ellende die ze in die tijd hadden meegemaakt wel veel over het Achterhuis. Zo was Lammie best verbaasd dat haar vader zich aansloot bij het verzet. Hij was namelijk best angstig voor de bezetter.’

NSB

Het was ook de vader van Lammie, die in 1943 de advertentie van de NSB onder ogen krijgt. In de advertentie vraagt de NSB om een jongste bediende voor het ‘Kringhuis’ in Stadskanaal: ‘Daar gaat Lammie werken’ zo zou vader Willem gezegd hebben. Het was dan ook geen vraag maar een feit.

Een slimme zet, doordat dochter Lammie op het NSB kantoor werkt heeft ze niet alleen toegang tot belangrijke informatie, maar is ook de kans op een huiszoeking bij de familie Drenth door de Duitsers minimaal geworden.

‘Ze deed vooral typewerk op het Kringhuis’ aldus Noorlag. ‘Die Duitsers hadden een hele keurige administratie.’

Maar het werk op het NSB kantoor gaat Lammie niet in de koude kleren zitten. Door de spanning krijgt ze hevige buikpijn. Uiteindelijk moet ze dan ook op advies van de dokter stoppen met het werk op het Kringhuis. (tekst gaat verder onder de foto)

NSB Kantoor ‘Kringhuis’ in Stadskanaal Foto: SHC Stadskanaal

Ben

Lammie werd verliefd op 1 van de onderduikers; Ben Kosses. In 1944 raakte Lammie zwanger en veel mensen dachten dat de vader van het kind een NSB’er of zelfs een Duitser was. Maar niets was minder waar want Bennie was de vader. Op 10 december 1944 werd er een dochter geboren. Drie dagen na de bevrijding trouwen Ben en Lammie. Alle onderduikers zijn bij de trouwerij aanwezig.

Later zouden Ben en Lammie op hoge leeftijd nogmaals trouwen voor de Joodse kerk.

Monument 21

‘Ik kreeg het nieuws over het overlijden te horen via een goede vriend van me’, aldus Jaap Duit, een van de drijvende krachten achter het monument voor het Knoalster Achterhuus.  ‘Het kwam echt even bij me binnen, ik vond het voor haar heel sneu dat we de onthulling van het Monument 21 vorig jaar uit moesten stellen door de coronacrisis.’

Duit kwam in 2017, samen met Wim Lapohr en Helen Kämink, met het idee om een gedenkteken voor het Knoalster Achterhuis te realiseren.  ‘Het begon als een klein idee, we dachten aan een soort tegeltje. In de trant van Stolpersteine’, aldus Duit. 

Maar met de tijd begon het idee steeds meer vorm te krijgen. Kunstenaars Bernard Winkel en Leo Kaldenbach ontwierpen een monument. Veel groter dan waar oorspronkelijk aan gedacht werd. Het ontwerp bestond uit 21 gebogen stalen platen die alle 21 mensen die op het moment van de bevrijding in het kleine huis leefden symboliseert. 

De bouw van Monument 21 Foto: Jaap Duit

Gereserveerd

‘Lammie stond overigens eerst wat gereserveerd tegenover het plan’, zegt Duit. ‘Ze was bang dat het een specifiek eerbetoon aan haar ouders zou worden. Deze mensen waren altijd heel bescheiden en zagen zichzelf liever niet als held.’ ‘Maar’, vervolgt hij; ‘Toen ze het uiteindelijke ontwerp met de 21 platen zag was ze heel blij.’

Kosten

De kosten van de bouw van het monument zou uitkomen op ongeveer €70.000,-.

‘Dat was wel even slikken. Maar gelukkig had ik wat ervaring met fondsenwerving. Zo hebben we het geld, met hulp van bedrijven en particulieren, uiteindelijk bij elkaar kunnen krijgen.’

Lokale ondernemers hielpen mee in de realisatie van het monument. Zo deed bijvoorbeeld Avitec het grondwerk, een architectenbureau tekende het uit en Krans bouwde kosteloos het fundament. 

Helaas heeft Lammie Drenth het monument nooit in levende lijve kunnen zien. Mede door het uitstellen van de onthulling en het feit dat ze helemaal in Amstelveen woonde was dit niet mogelijk. 

2021

Of het monument dit jaar op 12 april (de dag dat Stadskanaal werd bevrijd) onthult zal worden, dat laat Duit nog even in het midden. ‘Corona is helaas nog steeds aan de orde van de dag. Misschien dat we iets met een live uitzending of een onthulling in kleine kring kunnen doen. Maar daar kijken we nog naar.’

Voor wie het monument wil bekijken, het kunstwerk is te vinden aan de Barkelazathe in Stadskanaal. Feitelijk de achtertuin van waar ooit het Knoalster Achterhuus stond.

 

 

 

Datum 26 januari 2021 Hielke Bosch

Stichting Jatrie ontvangt 5000 euro

De Jatrie in sfeerverlichting

STADSKANAAL – De stichting Jatrie ontvangt een bedrag van € 5.000,- van het Prins Bernard Cultuurfonds voor de verdere museale inrichting van haar schip. “In het ruim willen we niet alleen de vaargeschiedenis van het schip en de familie Davids laten zien maar ook de historie van de scheepsbouw en de scheepvaart van de Drents-Groninger Veenkoloniën” aldus Jacob Schoonhoven, een van de vrijwilligers van de stichting. “We hebben al vrij veel informatie verzameld, zowel in woord als in beeld. Dat willen we niet alleen met interactieve digitale middelen laten zien maar ook met voorwerpen en concrete materialen. Wat is er bijvoorbeeld met het schip vervoerd?”

Jaap Duit

Voorzitter Jaap Duit vult aan: “We willen ons onder meer richten op leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs die in kleine groepen een paar uur op ontdekkingstocht kunnen in het ruim van het schip. In de loop van 2021 willen we het onderwijs daarvoor interesseren”. De stichting heeft bij andere fondsen ook nog aanvragen ingediend. Jacob Schoonhoven; “We hopen begin volgend jaar op meer toezeggingen zodat alle plannen uitgevoerd kunnen worden”.

Inmiddels is bij de werf Droogdok Groningen de vervangende Brons Motor in de machinekamer geplaatst en is de Jatrie enkele maanden geleden op eigen kracht weer teruggevaren naar Stadskanaal. Tijdens deze tocht bleek dat de keerkoppeling toch gereviseerd moest worden. Deze klus wordt momenteel met eigen vrijwilligers uitgevoerd waarbij gebruik kan worden gemaakt van de werkplaats van Museumspoorlijn STAR. Het streven is om de museale inrichting en de revisie van de keerkoppeling voor het begin van het nieuwe vaarseizoen klaar te hebben.

Datum 25 december 2020 Bert Jan Brinkman

Hospice “Tineke Breiderhuis” wint provinciale vrijwilligersprijs 2020

Penningmeester Jaap Duit

STADSKANAAL – Het hospice Tineke Breiderhuis in Stadskanaal heeft in de categorie zorg de vrijwilligersprijs 2020 van de provincie Groningen gewonnen. Een prachtige beloning en tevens grote waardering voor de ruim zeventig vrijwilligers die dit werk de afgelopen jaren mogelijk hebben gemaakt en in de toekomst mogelijk blijven maken. Begin september werd dit vrijwilligerswerk al gewaardeerd met de vrijwilligersprijs van de gemeente Stadskanaal en recent won de stichting Hospice Stadskanaal eo. de Clubkasactie van de Rabobank Groninger Land.

Penningmeester Jaap Duit van de stichting en een van de initiatiefnemers van het hospice, reageert als volgt:  “In 2011 zijn we op initiatief van Tineke Breider en Lineke Meijer begonnen met de plannen voor een Bijna Thuis Huis. Aanvankelijk werden we niet met gejuich ontvangen. Want we zouden niks toevoegen aan de bestaande voorzieningen op het gebied van palliatieve terminale zorg. Helaas overleed onze inspirator Tineke in 2015  maar we hebben doorgezet: het hospice moest er komen”.

Verwachtingen overtroffen

Geleidelijk groeide de maatschappelijke steun met name vanuit kerken, lokale overheden, particulieren, regionale serviceclubs. Jaap Duit: “Bijna drie jaar geleden hebben we de deuren geopend. Onze verwachtingen werden sterk overtroffen. In het eerste jaar hebben we 43 gasten mogen verwelkomen. We voorzien dus duidelijk in een behoefte en dat is voornamelijk te danken aan de inzet van een grote groep vrijwilligers die met passie onze gasten in hun laatste levensfase omringen met zorg en met name met aandacht. Dat onze stichting dit jaar deze drie prijzen heeft gewonnen, zie ik in  de eerste plaats als een waardering voor hun inzet.  Vanwege corona hebben we dit jaar aanzienlijk minder gasten en dat heeft gevolgen, helaas, voor onze bedrijfsvoering. Maar we hebben er alle vertrouwen in dat we vanuit de samenleving voldoende steun gaan ontvangen om het “Tineke Breiderhuis” tot in lengte van jaren voort te kunnen zetten”.

Datum 8 december 2020 Bert Jan Brinkman

Snikke Dieverdoatsie kiest het ruime sop

Rechten: Hielke Bosch/RTV1

STADSKANAAL – Na een lange tijd in restauratie te zijn geweest en in totaal 4 jaar stil gelegen te hebben vaart Dieverdoatsie weer. Het schip heeft vandaag gevaren door de kanalen van Stadskanaal met een aantal prominente gasten aan boord.

In 2016 voer de, tussen 1987 en 1990 gebouwde, replica van een snikke voor het laatst door voormalig exploitant Max de Jonge. Hij moest ermee stoppen vanwege ziekte. De stichting Jatrie, dat er eerder voor zorgde dat het historische schip Jatrie weer kon varen, nam het op zich om Dieverdoatsie weer te herstellen.

Wethouder

Één van de opvarenden was wethouder Borgesius van Stadskanaal, die was uitgenodigd door de stichting Jatrie om mee te komen varen. “De boot ziet er weer schitterend uit” aldus Borgesius.

Dieverdoatsie voer om klokslag 13.00 uur weg onder de Eurobrug over het Stadskanaal met o.a. wethouder Borgesius en voorzitter van de Jatrie, Jaap Duit, op de voorplecht.

 

Een reportage over Dieverdoatsie is komende maandag vanaf 19:00 uur te zien bij het RTV1 nieuwsprogramma; 1 om Maandag.

 

Datum 12 september 2020 Hielke Bosch

Snikke Dieverdoatsie gaat weer varen

‘We hebben geld ingezameld en toen zijn we in 2018 begonnen met het strippen van het schip. De tranen sprongen me in de ogen’, zegt Jaap Duit van stichting Jatrie. ‘Het onderschip was goed, maar het houtwerk was rot.’ De vrijwilligers van de stichting hebben de hele binnenkant gerenoveerd. ‘En toen kwam in 2019 de Scheepvaartinspectie en die zei dat we zo geen personen konden vervoeren. Dus moest het dak eraf.’

De binnenkant van het schip
F: RTV Noord

Inmiddels is het hele schip gerenoveerd en kan het op zaterdag weer varen. ‘Wij krijgen geen subsidie en dat willen we ook niet’, zegt Duit. ‘Dus om het schip in de vaart te houden moeten we geld verdienen en dus varen.’

 

 

 

 

Bron: RTV Noord

Datum 1 augustus 2020 Hielke Bosch

Snikke Dieverdoatsie gaat weer in de vaart

Snikke Dieverdoatsie

STADSKANAAL – Na ruim twee jaar noeste arbeid is de snikke Dieverdoatsie weer klaar om te varen. Dit voorjaar heeft de scheepvaartinspectie het schip goedgekeurd. De vijftien vrijwilligers van de Jatrie, de Jatrieanen, hebben het schip helemaal gerestaureerd. Want om weer te mogen varen moest worden voldaan aan de nieuwe Europese voorschriften en veiligheidseisen: het schip moest daarom omgebouwd worden tot open rondvaartboot.

Daarom is het stalen dak grotendeels vervangen door een afneembaar dak van kunstdoek. Alleen het conserveren van het onderwaterschip, het verven van de buitenkant en de reparatie van de boegschroeftunnel is door Marine Service Woudbloem in Woudbloem uitgevoerd.

Verder is al het houtwerk (ramen, kasten, toilet, kombuis, zitbanken, tafels, buikdenning en de betimmering binnenzijde) vernieuwd of gerepareerd. De motor is gereviseerd, alle elektrische systemen zijn vervangen, de brandstoftank voorzien van mangaten en het ijzerwerk aan de binnenzijde van het schip is gecoat. De vrijwilligers hebben zelf via crowd-funding, fondsen, subsidies en via kortingen bij lokale ondernemers de totale investering van bijna 50.000, – bij elkaar gebracht.

Snikke vaart straks weer door de Veenkoloniën

Het schip gaat weer in de verhuur want het in de vaart houden van het schip kost veel geld. De stichting Jatrie (www.jatrie.nl) gaat dat uitvoeren. De opzet is om vanaf 2021 verschillende arrangementen aan te bieden. In samenwerking met de STAR en de Vereniging Ter Bevordering van het Toerisme in Ter Apel komen er in de zomer vaste dagvaarten waarbij gemikt wordt op toeristen. Er zijn eerste contacten met de Handelsvereniging/ Centrumwinkeliers om gezamenlijke activiteiten te ontwikkelen. Uiteraard zullen zowel de Jatrie en de Dieverdoatsie een prominente rol vervullen tijdens de jaarlijkse Snikkeweek in Musselkanaal. En daarnaast is het de bedoeling dat de Dieverdoatsie ook weer te huur is voor eenmalige tochtjes voor families, bedrijven, organisaties, enz.
Om deze plannen te kunnen uitvoeren wil de stichting zich versterken met nieuwe schippers, gastvrouwen en gastheren.

Een oproep, via de lokale pers, facebook en in buurtkrantjes is al succesvol geweest. Tot nu toe hebben zich al acht nieuwe enthousiastelingen gemeld. Schippers met groot vaarbewijs zijn altijd welkom. In de toekomst mogen ook bezitters van een klein vaarbewijs aan het roer staan nadat ze door ons intern zijn opgeleid in de stuurkunst. Voorzitter Jaap Duit van de stichting Jatrie meldt dat de scheepvaartinspectie recent ontheffing heeft verleend om binnen een beperkt recreatief vaargebied met een klein vaarbewijs te mogen varen. Een van de andere vrijwilligers, Jacob Schoonhoven, vertelt dat het ook de bedoeling is om tijdens vaartochten de gasten/toeristen te vertellen over de ontstaansgeschiedenis van de Veenkoloniën. Dat is een rol voor gastvrouwen en gastheren die dat leuk vinden.

Zowel de Jatrie als de Dieverdoatsie krijgen dankzij de medewerking van het gemeentebestuur een vaste ligplaats in het centrum van Stadskanaal, tussen de Eurobrug en de Drouwenermond. Op 8 juli a.s. wordt een testvaart gemaakt om de gereviseerde motor van de Dieverdoatsie op de proef te stellen. De volgende dag gaat de nieuwe bemanning onder supervisie van de drie ervaren schippers proefvaren tussen de Buinersluis en Bareveld. In de 2e helft van augustus en de maand september worden op een paar zaterdagen korte tochten aangeboden waarin de belangstellenden het schip kunnen bekijken en het centrum van Stadskanaal vanaf het water kunnen bekijken. De data worden nog bekend gemaakt.

Datum 6 juli 2020 Bert Jan Brinkman

Grote ramp voor de Jatrie

Jatrie – (F: ingezonden door Jaap Duit)

STADSKANAAL – Afgelopen maandag zet de bemanning van de Jatrie koers naar Musselkanaal. Doel is deelname aan de komende Snikkeweek. De zaterdag ervoor is het schip nog ingezet voor de laatste opnames voor de film “Liek achter de badde”, naar het gelijknamige boek van Harry Töben. Het schip gaat tijdens de Snikkeweek dienstdoen als pannenkoekenschip en moet worden afgemeerd bij café-restaurant De Gelegenheid bij de ijzeren Klap.

De vaartocht vanaf de Unikenkade verloopt mede dankzij de inzet van de brug- en sluiswachters zonder problemen. Na passage van de Ijzeren Klap besluit de bemanning om het schip weer te zwaaien in de monding van het Mussel-a-kanaal. Dat is alvast handig als er na de Snikkeweek weer teruggevaren moet worden naar Stadskanaal.

Noodlot
Dan slaat het noodlot toe. Door nog onbekende oorzaak maakt de Brons motor meer toeren. Het afsluiten van de brandstoftoevoer heeft geen effect. De motor slaat geleidelijk op hol. Is het een plotselinge scheur in een zuigerveer waardoor smeerolie wordt opgezogen en verbrand in een van de cilinders? We weten het niet. In elk geval enorme rookwolken en dito lawaai door het steeds oplopende toerental. Dan een enorme

schade aan de Bronsmotor

knal en het wordt stil. Als de rook is opgetrokken wordt de schade opgemaakt. Een drijfstang is dwars door de gietijzeren krukaskast geslagen en ligt kromgetrokken in de machinekamer. Niet alleen de carterdeksel is in gruzelementen maar de wand van de krukaskast is deels weggeslagen. Een zuiger ligt aan scherven. Is de krukas nog goed? Ook dat weten we niet. Kortom waarschijnlijk onherstelbare schade.

Stichtingsvoorzitter Jaap Duit: “Dit is een enorme tegenslag. We hebben in ruim zeven jaar met veel stagiaires en nog meer vrijwilligers het schip in oude glorie hersteld. Kroon op deze restauratie was wel het in 2015 weer aan de praat krijgen van de Bronsmotor met zijn markante geluid ”.

Hoe nu verder? De vrijwilligers willen zoveel mogelijk publiciteit zoeken. “Want wie weet ligt er ergens in ons land nog een Brons die we, als we daarvoor ook de financiële middelen kunnen vinden, kunnen inbouwen zegt Duit: “In elk geval gaan we door. De Jatrie verdient een toekomst”.

Datum 21 mei 2019 Bert Jan Brinkman

Knoalsters onderscheiden met Koninklijk lintje

STADSKANAAL – Vrijdagmorgen werden drie inwoners van de gemeente Stadskanaal een Koninklijke Onderscheiding opgespeld door burgemeester Froukje de Jonge.

In de kantine van voetbalvereniging SJS werd de heer Jan Baas onderscheiden. Vervolgens ging de burgemeester naar het gemeentehuis waar ze de heren Jaap Duit en Willem Elzen de lintjes op spelde.

Alle drie heren werden benoemd tot ‘Lid in de Orde van Oranje-Nassau’.

Datum 26 april 2019 Bert Jan Brinkman

Er komt een 30ste editie Klap tot Klaploop

Screenshot: Interview Klap tot Klaploop (RTV1

STADSKANAAL – Er komt een 30ste editie Klap top Klaploop, dat maakte Jaap Duit, voorzitter van het bestuur van de Klap tot Klaploop vrijdagavond tijdens een interview bij 1 op vrijdag bekend. Deze editie, van de jaarlijkse hardloopwedstrijd, zal in 2020 plaatsvinden.

Onduidelijk

Lang was onduidelijk of er een 30ste editie zou komen. ‘Het was even spannend. We hebben er even de nodige publiciteit aan moeten geven.’ aldus voorzitter Jaap Duit in een interview met presentator Gertjan. Voor Duit en secretaris Herman Bruining is het namelijk de laatste Klap tot Klaploop maar door de publiciteit hebben zich er 3 nieuwe bestuursleden aangemeld waardoor de volgende editie toch door kan gaan.

29ste editie

Dit jaar zal de 29ste editie van de Klap tot Klaploop gelopen worden. Deze zal plaatsvinden op 22 april (2e Paasdag) 2019. Inschrijven kan t/m 7 april (met naam op het startnummer) of t/m 14 april (zonder naam op startnummer). Er kunnen verschillende parcours gelopen worden, bijvoorbeeld de 5 kilometer of het lange parcours van 10 km.

Datum 6 april 2019 Hielke Bosch

Klap tot Klaploop zoekt nieuwe bestuursleden

Archieffoto: Start 25e Klap tot Klaploop in Musselkanaal. (F: B J Brinkman – RTV1 )

STADSKANAAL – Op 22 april 2019 wordt de 29e editie van de Klap tot Klap gehouden. Het bestuur start in oktober a.s. met de voorbereidingen. De Klap tot Klaporganisatie moet op zoek nieuwe bestuursleden. Per direct zijn de functies van secretaris en webmaster vacant. Daarnaast hebben Jaap Duit, voorzitter sedert 2011, en Herman Bruining wedstrijdsecretaris sedert 2009, in maart j.l. bekend gemaakt na de 29e editie in 2019 af te treden.

Oproep

De functie van wedstrijdsecretaris wordt in de toekomst overgenomen door bestuurslid Aldric Schöbel. Om de bestuurstaken van voorzitter, secretaris en webmaster goed te kunnen overdragen wil het huidige bestuur alvast contact leggen met personen die deze functies binnenkort voor hun rekening willen nemen. Daarom doet het bestuur van de Klap tot Klap organisatie een appel op een ieder die de Klap tot Klap een warm hart toedraagt.

Kortom het bestuur komt graag in contact met diegenen die ook van mening zijn dat dit voor de gemeente Stadskanaal belangrijke sportevenement tot in lengte van jaren op de 2e Paasdag moet blijven plaatsvinden. Alle reacties kunnen gericht worden aan de huidige voorzitter:  jaapduit@ziggo.nl

Datum 27 april 2018 Bert Jan Brinkman


-advertenties-

NIJM Webdesign Stadskanaal