Digitaal Verhalencafé over de naoorlogse jaren in Groningen

*Molukse kerk in Appingedam – Foto Sanne Meijer*

GRONINGEN – De Verhalen van Groningen en de Groninger Archieven organiseren in het kader van 75 jaar Vrijheid Groningen en de Maand van de Groninger Geschiedenis een ‘Digitaal Verhalencafé’. “We zoeken verhalen over twee thema’s uit de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw: verhalen van of over mensen die uit Nederlands-Indië naar Nederland migreerden, en verhalen over de Gronings-Duitse grens in de naoorlogse jaren”, aldus Sanne Meijer.

De ingestuurde verhalen vormen de input voor een tweetal verhalenroutes door Groningen, die tijdens de Maand van de Groninger Geschiedenis in oktober gepubliceerd zullen worden.

De thema’s worden hieronder verder toegelicht. Alles is welkom: of het nu korte of lange teksten, audiofragmenten of filmpjes zijn. Deze verhalen vormen de basis voor twee nieuwe routes door Groningen, die tijdens de Maand van de Geschiedenis in oktober gratis te downloaden zullen zijn via de websites van de Groninger Archieven en De Verhalen van Groningen. Daarnaast wordt er voor beide thema’s een prijs uitgereikt aan de maker van het meest verrassende verhaal. Stuur jouw bijdrage aan
het Digitale Verhalencafé vóór maandag 14 september naar: sanne.meijer@deverhalenvangroningen.nl.

Thuis in Groningen: Groningers met een Indische achtergrond

In het kader van ‘Thuis in Groningen’ bevraagt De Verhalen van Groningen allerlei Groningers met een
migratieachtergrond over hun opvatting van ‘Gronings-zijn’. Want wat betekent dat nou eigenlijk, ‘thuis
in Groningen’? En waarom voelen we ons Groninger – of juist niet? Samen willen we meer te weten
komen over de reikwijdte van het begrip ‘Groninger’. In 2020 is er specifiek aandacht voor Groningers met een Indische achtergrond. Dat heeft alles te maken met de herdenking en viering van 75 jaar vrijheid. De Tweede Wereldoorlog eindigde in Nederlands Indië op 15 augustus 1945. In de periode tussen 1945 en 1968 reisden er ruim 350.000 mensen vanuit Indië dan wel Indonesië naar Nederland. We zoeken herinneringen, verhalen en anekdotes uit die tijd. Verhalen van Groningers met wortels in de voormalige kolonie Nederlands-Indië – over repatrianten bijvoorbeeld, of over plekken van aankomst zoals pensions en kampen, of over integreren in Groningen. De hieruit voortkomende verhalenroute wordt op vrijdag 9 oktober gepubliceerd.

75 jaar Verenigde Naties: de Gronings-Duitse grens in de naoorlogse jaren

Het slotstuk van 75 jaar vrijheid is de viering van 75 jaar Verenigde Naties. Op 24 oktober 1945 werden
de Verenigde Naties (VN) opgericht. De landen die samenkomen bij de VN zetten zich in voor vrede en

*Grenspaal bovenop de Hasseberg bij Sellingen. – Foto Sanne Meijer*

veiligheid door internationale samenwerking. Terwijl Nederland in 1945 toetrad, zou Duitsland (zowel de Bondsrepubliek als de DDR) dat pas in 1973 doen. In de naoorlogse jaren was er met moeite een proces tot normalisering op gang gekomen – op economisch, cultureel en ook mentaal vlak.

Vooral in Groningen, als directe buurprovincie van Duitsland, had dit proces een extra lading.
Eeuwenlang was Groningen op het oosten gericht geweest. Na de Tweede Wereldoorlog moest dat
vrijwel vanaf een nulpunt worden hersteld. Wij zoeken nu persoonlijke verhalen over de beleving van de Gronings-Duitse grens in de periode van de wederopbouw. Hoe werd er naar de oosterburen gekeken en hoe werd het contact hersteld? Denk bijvoorbeeld aan grensoverschrijdende sportwedstrijden of aan uitwisselingsprogramma’s voor jongeren, of aan het economisch verkeer over de grens. De hieruit voortkomende verhalenroute wordt op vrijdag 23 oktober gepubliceerd.

Dit project wordt mogelijk gemaakt door het vfonds en de provincie Groningen

Herdenking in stilte bij het Oorlogsmonument in Borger

BORGER – Afgelopen zaterdagmiddag vond de officiële herdenking plaats bij het Oorlogsmonument en haar twee Nederlands-Indië stenen. Dit in het kader van de capitulatie van Japan, 75 jaar geleden. Voor de burgers in voormalig Nederlands-Indië betekende dit nog steeds niet het einde van de oorlog. Twee dagen later, op 17 augustus 1945, werd immers Republiek Indonesia uitgeroepen en volgde enige tijd later de Bersiap periode.

In stilte

In stilte heeft burgemeester Jan Seton deze herdenking bij het Oorlogsmonument en haar twee Indie-stenen bijgewoond. Passend, nu deze herdenking was georganiseerd in het kader van het coronakunstproject “Verbonden, in de stilte van afwezigheid”. Nu eens tijd voor een herdenking voor de Nederlands-Indische burgerslachtoffers van blanke, gemengde, Papoease of Molukse afkomst, naast de bestaande militaire herdenking.

Coronakunst subsidie

Autodidact kunstenaar Teja van Geenen en initiatiefnemer voor deze besloten herdenking, heeft van de provincie Drenthe een eenmalige coronakunst subsidie mogen ontvangen. Zij bleek een van de 21 kunstenaars die in aanmerking kwamen voor deze subsidie voor kleinschalige kunstuitingen. Zij nam de situatie te baat om het project van 1 juni t/m 15 augustus 2020 te laten plaatsvinden, met als afsluiting de herdenking bij het Oorlogsmonument aan de Torenlaan in Borger. Ging zij vervolgens aan de slag met het kunstwerk “Land van bloedrode aarde”, naar het gedicht van Wies Blaize.

“Hoe mooi zou het zijn wanneer de burgemeester hier ook bij zou kunnen zijn”, dacht zij en stuurde een uitnodiging. Vanwege de RIVM-maatregelen in verband met corona, diende deze plechtigheid echter een coronaproof bijeenkomst te zijn. Daardoor was er geen (voor-) aankondiging van deze eerste officiële herdenking in de gemeente Borger-Odoorn om de veiligheid en het handhaven van de maatregelen te kunnen waarborgen.

Speech

Het bleek een bijzonder samenzijn waarbij een deel van het persoonlijk verhaal van haar oma Wies Vogt werd omzoomd door literatuurtekst over die periode uit het boek ‘Bersiap! Opstand in het paradijs” van de heer H. Th. Bussemaker. Daarnaast werd het gedicht “Land van bloedrode aarde” voorgedragen. De burgemeester hield een prachtige speech voor haar als enige toehoorder, terwijl het kunstwerk kortstondig de primeur had tentoongesteld te worden, heel bijzonder.

Knielende man

De officiële herdenking duurde al met al een uur, waarbij uitgebreid ingegaan kon worden op het kunstwerk, het persoonlijk relaas van haar oma en het gedicht. Naast de schrijnende kwestie van de Indische Nederlanders in het voormalig Nederlands overzees gebied in het algemeen. Was het heel bijzonder dat het Oorlogsmonument een knielende man toont, nu dit beeld tevens symbool staat voor de martelmethode die de Japanners veelvuldig gebruikten: mensen maar ook kinderen urenlang in de brandende zon laten knielen…is de sokkel in het kunstwerk verweven.

Verslag tijdens raadsvergadering

Tijdens de komende raadsvergadering zal burgemeester ambtshalve verslag doen van deze herdenking. “Hoe mooi zou het zijn wanneer deze eerste bijeenkomst de aftrap is van een traditie waarbij ieder jaar deze herdenking kan plaatsvinden”, is hierbij een volgende gedachte. Een week lang Borger-Odoorn in het teken laten staan van de Ind(ones)ische cultuur, door middel van kunst, muziek en/of dans. Wellicht zijn meer inwoners van onze gemeente geïnteresseerd in zo’n beleving!

Vanwege het succes van het project “Verbonden, in de stilte van afwezigheid”, wordt deze verlengd t/m 31 december 2020. Via facebook pagina Stichting Indisch Vallaat zijn (eerdere) activiteiten rond het artistiek proces van dit project te volgen.

#TEJA i.s.m. Stichting Indisch Vallaat (StIV).