Onderduikershol bij Valthe is na renovatie heropend

Het onderduikershol in Valthe | © RTV Drenthe

VALTHE – Het onderduikershol is al twee jaar gerestaureerd, maar door corona werd de officiële opening uitgesteld. Nu was er toch een bijeenkomst met familieleden van de onderduikers en van de verzetsstrijders die de onderduikers hielpen te overleven.

In heel Drenthe zijn onderduikersholen te vinden, maar die in Valthe is de bekendste.

In het najaar van 1942 moeten alle Joden in Emmen zich verplicht melden om, zogenaamd, te gaan werken in een werkkamp. Degene die zich melden komen om het leven in een vernietigingskamp. Enkele duiken onder en komen bij kippenboer Bertus Zefat in Valthe terecht. Toen het daar niet veilig bleek, vluchtten ze het bos in en maakten een hol. Na enkele maanden werd de plek per ongeluk ontdekt, maar dit bleef zonder gevolgen. Wel besloten de onderduikers een tweede schuilplek te maken, even verderop in het bos. Met behulp van een groep helpers wisten de onderduikers te overleven tot aan de bevrijding van Drenthe op 11 april 1945. Bertus Zefat werd in de zomer van 1944 vermoord nadat hij weigerde de schuilplaats prijs te geven

Ook Finy Stulemeijer was vanmiddag bij de heropening. Haar vader, Aaltjo Oldenborger, was een van de helpers. Voor Stulemeijer is de plek nog steeds heel indrukwekkend. ‘Vooral in de latere jaren van zijn leven praatte hij veel over zijn ervaringen. Dat was best wel heftig. Hoe ouder je zelf wordt, hoe meer je beseft in welk gevaar die mensen verkeerden. Daar kunnen wij ons geen voorstelling van maken.”

‘Daarom mag dit verhaal nooit verloren gaan’, voegt Anita Westerink eraan toe. Ze is van het Comité 4 mei Valthe-Klijndijk. ‘Het was een ontzettende verschrikking en hopelijk maken we dit nooit meer mee.’

Gevaar voor eigen leven

Als onderdeel van de heropening wordt het nabijgelegen fietspad vernoemd naar een oudoom van Westerink, Henderik Roelof Westerink. Die hielp eveneens de bewoners van het onderduikershol. ‘Ik ben opgegroeid met mijn familiegeschiedenis’, vertelt ze. “Dat mijn familienaam nu op het bord prijkt is heel bijzonder. Hij verdient dit ook. Hij wilde zelf nooit eer voor wat hij heeft gedaan, maar het is heel bijzonder dat je drie jaar lang mensen verzorgt in het bos met gevaar voor eigen leven.’

Dit is een artikel van RTV Drenthe door Marcus Siebes. | RTV1 en RTV Drenthe werken de komende tijd nauw samen om zo meer lokaal nieuws te brengen.

‘Archeologische parel van Drenthe’, waar heeft Valthe deze naam aan verdiend?

De archeologische paren van Drenthe | Foto: RTV Drenthe/Greetje Schouten

VALTHE – Valthe wordt ook wel de ‘archeologische parel van Drenthe’ genoemd. Maar waar heeft het dorp deze, toch wel prestigieus te noemen, titel aan verdiend? Deze vraag werd ingestuurd naar Zoek het uit! van RTV. Drenthe. Onze Drentse collega’s sprongen dan ook op fietse, met wandelschoenen aan, om het dorp eens te verkennen. Want waarom wordt Valthe zo genoemd en geroemd?

Anita Mensing-Westerink, van Plaatselijk Belang Valthe, weet alles over haar dorp en kan onze vragen beantwoorden. ‘Valthe is een dorp met veel archeologische en historische bijzonderheden die behoren tot verschillende tijdperken in de geschiedenis. Theo Spek, hoogleraar van de Rijksuniversiteit Groningen is zelfs afgestudeerd op het project Valthe, en heeft een presentatie gegeven over de verschillende archeologische vindplaatsen in Valthe.’

Hunebedden

Om te beginnen heeft Valthe hunebedden. Niet één, niet twee, nee, maar liefst vier stuks, verspreid over Valthe. ‘De Valther Tweeling, D36 en D37, is de meest bijzondere vanwege het feit dat er twee direct naast elkaar liggen. Hier zijn verschillende keren opgravingen gedaan. Tegenover deze hunebedden ligt het Valtherveen, een smeltwaterdal uit de IJstijd.’

‘Daarnaast vind je hier in de buurt de Weerdingerzandweg, een van de weinige keienpaden die nog origineel is. Ook vind je meerdere grafheuvels in de omgeving van Valthe waar Eppisch Bargie de bekendste is’, somt Mensing-Westerink op.

Boerderijen

In oud-Valthe, dat is de omgeving Schoolstraat-Kampweg-Schaapskuilweg-Hoofdstraat, staan oude Saksische boerderijen met eiken en kastanjebomen die de straat flankeren.

Mensing-Westerink: ‘Ook de tuinen zijn, door een project vanuit Plaatselijk Belang Valthe, aangepast aan de oude situatie. Dit laat een prachtig beeld zien van hoe Valthe er vroeger uit zag. Theo Spek heeft tijdens zijn onderzoek stukken gevonden waarin te vinden was dat er in Valthe vijf pachtboerderijen hebben gestaan die eigendom waren van de bisschop van Utrecht.’

Schaapskuil en bijzondere diersoorten

Wat vroeger de Schaapskuil was, is nu de schaatsbaan. Het is een van de weinige plekken in Nederland waar de knoflookpad en de kamsalamander gevonden kunnen worden en de plek is van historische waarde.

‘Bij de Schaapskuil werden vroeger de schapen gewassen’, legt Mensing-Westerink uit. ‘Dit is een van de weinige plekken die nog origineel is gebleven. Men kwam vroeger speciaal naar Valthe hiervoor.’

De Schaapskuil doet nu dienst als ijsbaan (Foto: RTV Drenthe / Greetje Schouten)

Onderduikershol

Ook het Onderduikershol uit de Tweede Wereldoorlog in het Valtherbos is een van de dingen die Valthe bijzonder maakt. Op deze plek hebben in totaal zestien joden ondergedoken gezeten, die met hulp van buitenaf de oorlog hebben overleefd.

Het hol is vorig jaar gerestaureerd. Maar er is ook nog een tweede onderduikershol, een paar honderd meter verderop. Dat hol werd lange tijd geheimgehouden, maar is nu voor iedereen toegankelijk.

Veenbrug en Valtherschans

In Valthe heeft vroeger een veenbrug gelegen. Deze is in 1818 ontdekt. ‘De veenweg bestaat uit planken en stammetjes en loopt tussen Ter Apel en Valthe. Het zou destijds de Hondsrug met Westerwolde hebben verbonden’, weet Mensing-Westerink.

De Valtherschans is op archeologisch gebied wel het paradepaardje van Valthe. ‘De verdedigingsschans uit de tijd van Bommen Berend is een bijzondere plek die wij als Valthe koesteren. Momenteel zijn wij als Plaatselijk Belang Valthe druk bezig met het verzamelen van geld om de Valtherschans weer zichtbaar te maken in het landschap.’

‘Al deze dingen tezamen uit zoveel verschillende tijdperken uit de geschiedenis, maken van Valthe de Archeologische Parel van Drenthe’, besluit Anita Mensing-Westerink.

Om het nog even op te sommen: Valthe heeft dus vier hunebedden, verschillende grafheuvels, een smeltwaterdal, een nog origineel keienpad, oude Saksische boerderijen, een schaapskuil, twee bijzondere diersoorten, een onderduikershol, of eigenlijk twee, een veenbrug én de Valtherschans. En dat allemaal in een dorp met rond de 1.220 inwoners.

Dit is een artikel van Greetje Schouten en RTV Drenthe. RTV1 en RTV Drenthe werken de komende tijd nauw samen om meer lokaal nieuws te brengen.