‘We hebben vannacht 2,4 miljoen lichtjaren terug gekeken’

Aries van Calcar laat ons zien waar de sterrenregen het beste te zien is | Foto’s: Hielke Bosch/RTV1

REGIO – Liefhebbers van de astrologie konden vannacht hun hart ophalen tijdens de unieke sterrenregen. Het ging vannacht om de zogenoemde Perseïden, een jaarlijkse meteorenzwerm. Dit jaar was extra bijzonder omdat de omstandigheden, om de zwerm te zien, sinds 1997 niet zo gunstig waren. Dit kwam onder andere door de maan, die met haar weinige licht nauwelijks roet in het eten gooide.

Ter Maarsch

Om de sterrenregen optimaal te kunnen zien, gingen wij naar een open veld bij Ter Maarsch, vlak buiten Stadskanaal. Amateur-sterrenkundige en voorzitter van de Groninger weer- en sterrenkunde, Aries van Calcar, kwam speciaal voor ons uit Het Hogeland om van alles uit te leggen over de Perseïden.

‘Dit is een goede plek om de sterrenregen te volgen’, zegt Aries als hij midden in de nacht bij het pikdonkere veld aankomt. ‘Het is belangrijk om niet teveel omgevingslicht te hebben van bijvoorbeeld gebouwen, straatlantaarns of auto’s.’

Kapitein

Van Calcar was jarenlang kapitein op de grote vaart. En daar heeft hij de mooiste sterrenhemelen gezien. ‘De lucht is op zee aanmerkelijk donkerder dan op de wal’, zo vertelt hij. ‘We deden dan de navigatieverlichting van de boot uit. Dan is het echt donker, donkerder kan bijna niet. En als je dan naar boven kijkt, zie je de melkweg, vallende sterren en nog veel meer. Prachtig, net een kist vol diamanten.’

Biertje

Rond middernacht was er nog weinig van de prachtige sterrenhemel te vernemen. Sluierbewolking gooide roet in het eten. ‘Dat trekt zo wel weg’, zegt Aries. Op zijn telefoon heeft hij allerlei apps om precies te kunnen weten waar we moeten kijken. ‘Het noordoosten’, de sterrenkundige uit het Hogeland wijst naar de verte. ‘Daar gaan we straks de meeste vallende sterren zien.’

Het wachten werd uiteindelijk toch beloont, de bewolking dreef weg en na een uurtje was er een prachtige sterrenhemel te zien met meerdere vallende sterren. Aries loopt naar zijn auto en pakt drie (alcoholvrije) biertjes en reikt ons er een aan. ‘Dit mag niet ontbreken bij een avondje sterren kijken’, lacht hij.

Komende dagen

Voor wie afgelopen nacht de vallende sterren niet heeft kunnen zien, is er goed nieuws. Komende nacht en morgen zullen de Perseïden ook nog te zien zijn. ‘Maar eigenlijk zijn er elke heldere nacht wel een aantal vallende sterren te zien’ zo vult Van Calcar aan. ‘Maar dan zul je flink wat meer geduld moeten hebben. Het zal ook niet zo mooi zijn als nu. Vannacht konden we tot voorbij het melkwegstelsel kijken. Dat zijn miljoenen lichtjaren.’

Vallende sterren goed te zien

WEERONLINE – Liefhebbers van vallende sterren hebben weer wat om naar uit te kijken. Woensdag 22 april passeert de meteorenzwerm Lyriden namelijk de aarde. Op het hoogtepunt levert dat zo’n 10 tot 20 zichtbare meteoren op. Het bijzondere aan de Lyriden is dat ze soms als heldere vuurbollen door de lucht schieten en een rookachtig spoor achter kunnen laten. Het weer is uitstekend: waarschijnlijk is het helder en zijn de vallende sterren goed te zien.

Lyriden

Het hoogtepunt van de Lyriden vindt plaats in de nacht van dinsdag op woensdag 22 april. Om 4:00 uur ’s nachts zijn de meeste meteoren te zien en moet je naar het oosten tot zuidoosten kijken voor het beste zicht. De meteoren zijn vrij hoog aan de hemel te zien. Om de vallende sterren te zien hoef je niet op pad. Je kunt ze gewoon vanuit je eigen woonplaats bekijken. Zorg er wel voor dat je een donker plekje opzoekt.

(Bron: ingezonden/weeronline)

Volle maan belemmering kijken naar vallende sterren

WEERONLINE – De vallende sterren Perseïden zijn weer op komst. Voor wie het prachtige fenomeen wil aanschouwen moet vooral op 12 en 13 augustus naar de lucht kijken. Dan is namelijk het hoogtepunt van de Perseïdenzwerm. Dit jaar is het belangrijk dat bewolking geen belemmering vormt tijdens het kijken, want de (volle)maan ontneemt ook al het zicht op veel van de meteoren door lichtreflectie van de zon.

Niet alleen tijdens 12 en 13 augustus zijn de vallende sterren te zien. Wie geluk heeft kan de komende nachten ook al meteoren spotten. Tijdens opklaringen kunnen soms enkele vallende ‘sterren’ per uur te zien zijn. Uiteindelijk loopt dit aantal op naar de piek in de nacht van 12 op 13 augustus. Dan kunnen 65 vallende sterren per uur te zien zijn.

Meteoorscatter

Radio-zendamateurs uit o.a. de Kanaalstreek van de VERON maken tijdens de sterrenregen handig gebruik van ionisatie in de atmosfeer. Die worden gemaakt door de sporen van de vallende gruisdeeltjes. Hier worden radiosignalen tegen weerkaatst op de 144 MHz (meteoorscatter). Zo kunnen grote afstanden overbrugt worden.

Maan

Helaas is het dit jaar tijdens de piek van de Perseïden volle maan, waardoor veel exemplaren slecht of niet te zien zijn. Of het helder en droog weer is tijdens de pieknacht is nog onzeker aldus Weeronline.

Veel vallende ‘sterren’ te zien

GRONINGEN – Vanaf nu neemt de kans om vallende sterren te zien fors toe. Het maximum van de jaarlijks in augustus terugkerende meteoroïdenzwerm Perseïden is te zien in de nacht van 12 op 13 augustus. Dan schieten onder ideale omstandigheden 100 meteoren per uur langs de sterrenhemel. Met het blote oog zijn hiervan ongeveer 40-60 per uur waar te nemen. Dit jaar zijn veel meer meteoren te zien dan vorig jaar. Vanwege nieuwe maan is het tijdens de pieknacht namelijk extra donker. Rond 3:30 uur in de pieknacht is het hoogste aantal Perseïdenmeteoren te zien. Op dat tijdstip moet naar het noordoosten worden gekeken.

Ook in de dagen voor en na het piekmoment zijn al veel meteoren te zien. Zo zijn de nachten voor het ongetraind oog al circa 5 vallende sterren per uur zichtbaar. Dit aantal loopt geleidelijk op tot de piek van 40-60 per uur in de nacht van 12 op 13 augustus. In gebieden die écht pikkedonker zijn kan een ervaren waarnemer ongeveer 100 meteoren per uur waarnemen.

Bron: Weeronline

Vallende sterren maken radioverbindingen mogelijk

STADSKANAAL – De kans op vallende sterren neemt de komende dagen weer toe. De komende nachten zullen meteoren vanuit richting sterrenbeeld ‘Perseïden’ de dampkring binnendringen en met het blote oog (mits onbewolkt) waarneembare lichtsporen veroorzaken. In de nacht van zaterdag 12 augustus op zondag 13 augustus bereikt de vallende sterrenregen haar hoogtepunt met tientallen meteoren per uur. Leuk om te kijken maar ook leuk voor (radio)zendamateurs die via deze jaarlijkse meteorietenzwerm ‘experimentele’ radioverbindingen proberen te maken op de VHF band 144 MHz. (golflengte 2 meter)

Sport

De zendamateurs van de verenigingen VERON en VRZA noemen dit ‘meteorscatter‘. Ook enkele radioamateurs van de afdeling Kanaalstreek houden zich hiermee bezig. Een radioverbinding die normaal maar enkele honderden km reikt kan door het fenomeen meteoorscatter 1000 tot 2000 km overbruggen. Zendamateurs weerkaatsen hun signaal op het geïoniseerde spoor die een meteoorsteentje kort achterlaat op grote hoogte. Een radioverbinding kan tientallen seconden duren. Dit noemt men een ‘burst’. Een hele korte weerkaatsing van een seconde noemt met een ‘ping’. Met speciale apparatuur kunnen de zendamateurs de ontvangen boodschap ‘vertraagt’ afspelen en ontcijferen. Een ware sport dus voor de liefhebber van deze tak van het radio amateurisme want het is beslist geen eenvoudig werk.

Perseïden

De meteoren met een snelheid van zo’n 209.000 kilometer per uur zijn prima met het blote oog te zien. Zolang het maar niet bewolkt is en de maan voor overbelichting zorgt. Is het toch bewolkt? Ga dan de nachten erna naar buiten. Hoewel de piek van de Perseïden maar kort is zijn er ook nog wel enkele per uur te zien op zondag, maandag en dinsdagnacht.

Meer weten over een boeiende radiohobby? Kijk dan eens op de website van de VERON.

Nacht van vrijdag op zaterdag beste kijkmoment vallende sterren

WEERONLINE – Komende tijd is er ’s nachts een verhoogde kans om vallende sterren te zien. Verschillende meteoren zwermen en losse meteoren dringen door tot in de dampkring. De verbranding van dit “ruimtepuin” veroorzaakt met het blote oog waarneembare lichtsporen. Vrijdag wordt een piek verwacht van 20 meteoren per uur. De nacht van vrijdag op zaterdag lijkt het meest geschikt om te kijken.

Tijdens de nacht van donderdag op vrijdag trekken naar verwachting veel buien en wolkenvelden over het land. Het is hopen op een sporadische opklaring. Een nacht later zijn de kansen om vallende sterren te zien beter. Er zijn dan namelijk geregeld opklaringen. Het beste kijkmoment is tussen 2 en 4 uur ’s nachts en je moet kijken naar de noordoostelijke hemel. Ook volgende week zijn er nog vallende sterren te zien, maar het aantal per uur neemt dan geleidelijk af.

In augustus meteorenregen door Perseïden
Richting 8 augustus neemt het aantal meteoren dat de atmosfeer binnendringt weer toe. Op 12 augustus kunnen we een heuse meteorenregen van de Perseïden verwachten met 72 meteoren per uur. De jaarlijkse meteorenzwerm van de Perseïden is de bekendste in Nederland, vanwege het hoge aantal vallende sterren en vanwege het feit dat veel mensen vakantie hebben.

De aarde kruist rond 12 augustus de baan van komeet Swift-Tuttle. Doordat de baan van de komeet gevuld is met stof en steentjes zullen deze deeltjes de atmosfeer binnendringen en verbranden. De aarde doet er meerdere dagen over om het gebied met gruis te doorkruisen en dus kan bij helder weer dagenlang genoten worden van vallende sterren.

Spoor van licht
Het lichtspoor van een meteoor wordt niet alleen veroorzaakt doordat de steen in brand vliegt. Het pad van de meteoor wordt door de hoge valsnelheid ook elektrisch geladen en bij het opheffen van het ladingsverschil komt straling (licht) vrij. Radiozendamateurs maken dankbaar gebruik van het feit dat de atmosfeer door de wrijving tijdelijk hoog geïoniseerd wordt. Hierdoor kunnen de radiohobbyisten verbindingen op hoge (VHF) frequenties maken via een vallende ster.

Weeronline

Vallende sterren spotten vanuit je luie (zomer)stoel

ZEIST/ STADSKANAAL – De kans op vallende sterren neemt de komende dagen flink toe. Vannacht is het volgens de meteorologen van weeronline.nl vrijwel overal helder en kun je vanaf 01:30 uur omhoog kijken om een vallende ster te spotten. De komende nachten zullen steeds vaker meteoren vanuit richting sterrenbeeld ‘Perseïden’ de dampkring binnendringen en met het blote oog waarneembare lichtsporen veroorzaken. In de nacht van woensdag op donderdag bereikt de vallende sterrenregen haar hoogtepunt met tientallen meteoren per uur. Leuk om te zien maar ook leuk voor radiozendamateurs die via deze jaarlijkse meteorietenzwerm ‘experimentele’ radioverbindingen proberen te maken op de VHF band 144 MHz. De radiozendamateurs van de verenigingen VERON en VRZA noemen dit ‘meteorscatter‘. Ook enkele radioamateurs van de afdeling Kanaalstreek houden zich hiermee bezig.

Het beste kijkmoment
Donderdagnacht (03:30u) ligt nog ver vooruit, maar op dit moment worden half bewolkte condities verwacht. Hou het weerbericht dus goed in de gaten. Wie zeker wil zijn een vallende ster te zien kan komende nacht zijn wekker zetten op 01:30u. De kans op opklaringen is dan groot en ook dan zijn de ‘Perseïden’ zichtbaar. Het aantal meteoren per uur is alleen een stuk kleiner, waardoor je misschien wat langer zult moeten wachten. De nacht van zondag op maandag is minder kansrijk. Er trekken dan vrij veel wolkenvelden over het land. Het beeld voor de nachten daarna is nog onduidelijk.

Jaarlijks fenomeen
Elk jaar kunnen we rond 12 augustus een meteorenregen verwachten. De aarde kruist dan de baan van komeet Swift-Tuttle. Doordat de baan van de komeet gevuld is met stof en steentjes zullen deze deeltjes de atmosfeer binnendringen en verbranden. Omdat de aarde er meerdere dagen over doet om het gebied met gruis te doorkruisen kunnen de meteoren meerdere dagen worden waargenomen. De eerste meteoren zijn zelfs een paar weken van te voren zichtbaar.

Spoor van licht
Het lichtspoor van een meteoor wordt niet alleen veroorzaakt doordat het brandende deeltje zeer snel beweegt. Het pad van de meteoor wordt door de hoge valsnelheid elektrisch geladen en bij het opheffen van het ladingsverschil komt straling (licht) vrij. De vallende sterren lijken hoog uit een punt in het noordoosten van de hemelkoepel te komen, uit het sterrenbeeld Perseus.

[Uitgebreid weerbericht Nederland via weeronline]

Radioamateurs zijn blij met de vallende sterren vannacht.

STADSKANAAL – De komende nachten kunnen we vallende sterren zien van de Perseïdenzwerm. Tijdens het hoogtepunt van deze meteorenzwerm, rond 12 augustus, kunnen we vaak tot wel honderd vallende sterren per uur zien. De omstandigheden zijn dit jaar vrij gunstig. De meeste meteoren verschijnen waarschijnlijk tussen 23 en 5 uur vannacht van 12 op 13 augustus. Als het dan goed helder is, kun je gemiddeld elke minuut wel een vallende ster zien.

Perseïden
Iedere zomer trekt de aarde door de Perseïden-meteorenzwerm, dit is een wolk van stofdeeltjes achtergelaten door de komeet Swift-Tuttle. De naam Perseïden is afgeleid van het sterrenbeeld Perseus dat rond middernacht aan de noordoostelijke sterrenhemel te vinden is. De meteorenzwerm heeft zijn oorsprong schijnbaar in dit sterrenbeeld. Vele stofdeeltjes komen dan in botsing met de dampkring van de aarde en veroorzaken kortstondig een lichtstreep aan de hemel. Dit verschijnsel noemen we een vallende ster of meteoor.

Radiozendamateurs

Een bijzondere tak van deze radiohobby is het maken van verbindingen via meteoor-scatter (MS) tijdens de Perseïden. De essentie is dat in de E-laag, op circa 100 km hoogte boven het aardoppervlak, ionisatiesporen onstaan door deze meteoriden. Aan die gebieden kunnen zelfs VHF radiogolven reflecteren, waardoor grote afstanden overbrugd kunnen worden. Vaak duurt deze scatter verbinding maar enkele seconden (een ping) maar soms kan dit ook wel 20 seconden duren waarbinnen de zendamateur al zijn gegevens kan uitwisselen met het tegenstation. Men noemt dit ook wel een burst. Radiozendamateurs hebben een zendmachtiging en zijn veelal lid van de VERON (Vereniging Experimenteel Radio Onderzoek Nederland). In Stadskanaal bestaat er de afdeling VERON Kanaalstreek. Iedere 3e vrijdagavond van de maand komen de radio hobbyisten bijeen in het restaurant van de museumspoorlijn STAR om gegevens uit te wisselen.

Luister online

Kijk live

Tip de redactie