Volgens GroenLinks heeft niet iedereen die dat nodig heeft jodiumtabletten in huis

REGIO – De kans dat er een ongeluk gebeurt in een kerncentrale is klein, maar als het gebeurt moeten er jodiumtabletten bij de hand zijn. Dat stelt de Drentse Statenfractie van GroenLinks. In het bijzonder zwangere vrouwen en gezinnen met kinderen jonger dan vier jaar hebben deze nu nog niet altijd in huis. Ook weten ze vaak niet dat dit nodig is. GroenLinks stelt Kamervragen en wil dat de Minister ingrijpt.

Schildklierkanker

Het inademen van radioactieve stoffen kan leiden tot schildklierkanker. Dat risico geldt in het bijzonder voor mensen jonger dan 40 jaar die in een gebied wonen binnen een straal van 20 kilometer van een kerncentrale. En voor kinderen tot 18 jaar en zwangere vrouwen die maximaal 100 kilometer van een kerncentrale wonen.

Tussen 2010 en 2015 heeft iedereen in Nederland die binnen een straal van 20 kilometer van een kerncentrale woont jodiumtabletten ontvangen via de post. Hiervan verstrijkt binnenkort de houdbaarheidsdatum en dus worden er nieuwe tabletten opgestuurd.

Risicogroep zonder jodiumtabletten

In 2017 heeft ook ieder huishouden met kinderen onder de achttien jaar die tussen de 20 kilometer en 100 kilometer van een kerncentrale wonen de jodiumtabletten ontvangen. Deze zijn houdbaar tot 2026. Probleem is volgens fractievoorzitter van GroenLinks in de Drentse Staten Slagt-Tichelman dat er in de afgelopen vier jaar ook zwangeren zijn bijgekomen en kinderen zijn geboren. Die vallen in een risicogroep, maar hebben geen tabletten ontvangen. Ook mensen die nieuw zijn komen wonen in de regio hebben geen tabletten in huis. Zij zouden deze moeten krijgen, of op zijn minst worden geïnformeerd over het zelf in huis halen van deze jodiumtabletten.

Waar staan de kerncentrales?

Het gaat om de gebieden rondom de Nederlandse kerncentrale Borssele, de Belgische kerncentrales Doel en Tihange en de Duitse kerncentrale in Lingen.

Voor Drenthe geldt dat alle inwoners van de provincie binnen een straal van 100 km van de kerncentrale van het Duitse Lingen vallen. Ook veel inwoners van Groningen wonen in dit risicogebied. Ter indicatie, Stadskanaal ligt hemelsbreed zo’n zestig kilometer van de kerncentrale in Lingen. Overigens staat in de planning dat deze in 2022 sluit.

Structureel informeren

Veel zwangere vrouwen en gezinnen met jonge kinderen zijn zich volgens Slagt-Tichelman niet bewust van het risico en de eventuele preventieve maatregelen bij een ongeval in een kerncentrale. GroenLinks pleit er dan ook voor om deze groep structureel te informeren. “Er is een hiaat, daar moet iets aan gedaan worden,” zegt Slagt-Tichelman. Gemeenten, verloskundigen en ziekenhuizen kunnen bijvoorbeeld worden ingezet bij het verspreiden van informatie en een distributieprogramma. “Bijvoorbeeld door bij de aangifte van een geboorte bij het gemeentehuis meteen een voucher mee te geven die kan worden ingeleverd bij de apotheek.”

Waarom jodiumtabletten?

Bij een ongeval in een kerncentrale kunnen radioactieve stoffen vrijkomen die zich verspreiden via de lucht. Een van die stoffen is radioactief jodium. Radioactief jodium kan door inademing in het lichaam terechtkomen en door de schildklier worden opgenomen. Dit kan op de langere termijn schildklierkanker veroorzaken bij jonge mensen.

Door op het juiste tijdstip jodiumtabletten in te nemen, raakt de schildklier verzadigd met stabiel jodium, dat ongevaarlijk is. De schildklier neemt dan minder radioactief jodium op, waardoor de kans afneemt om schildklierkanker te ontwikkelen.

Veendam voorgelicht over radioactieve isotopenfabriek: ‘Wat komt er uit die schoorsteen?’

VEENDAM – Omwonenden van het Amerikaans bedrijf Shine Medical Technologies, dat zich in Veendam gaat vestigen, zijn woensdagavond bijgepraat over de plannen van het bedrijf. Shine werkt met radioactieve stoffen en daarom behandelt de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) de vergunningsaanvraag.

Er kwamen zo’n zestig bezoekers af op de informatieavond in de Borgerswoldhoeve. Na een uitleg over wat voor bedrijf Shine precies is en hoe het vergunningstraject er uit ziet, konden de bezoekers vragen stellen. De meeste vragen gingen over de locatie en de mogelijke gevaren van straling. ‘Waarom wordt het bedrijf op die plek gebouwd? Wat komt er precies uit die schoorsteen?’, vroeg de eerste vragensteller.

Commentaar op procedure

Andere bezoekers hadden commentaar op de procedure. In dit eerste stadium van het vergunningstraject hebben omwonenden tot 18 augustus de tijd om een zienswijze in te dienen. ‘Dan moet ik binnen een maand tijd een zienswijze indienen over iets waar ik helemaal geen verstand van heb. Dat vind ik raar en dan heb ik het er nog niet eens over dat deze hele periode precies in de vakantie valt’, was een van de opmerkingen.

Pril stadium

De ANVS probeerde de omwonenden duidelijk te maken dat er juist voor is gekozen om de omgeving in een heel pril stadium bij het vergunningstraject te betrekken. ‘Er komen nog andere momenten waarop u zienswijzen kunt inbrengen. U kunt dan ook laten weten of u voor of tegen bent. We willen nu vooral weten waar we naar moeten kijken als het gaat om de milieueffectrapportage, die het bedrijf op moet stellen en die wij zullen keuren’, aldus een voorlichter van de ANVS.

Het Amerikaanse bedrijf Shine Medical Technologies wil in Veendam, op een stuk grond van 16 hectare langs de N33, medische isotopen gaan maken. Deze radioactieve stoffen worden gebruikt voor onderzoek en behandeling van hart- en vaatziekten en verschillende soorten kanker.

De medische isotopen worden gemaakt door uraniumkernen te splijten in een versneller. Hierbij ontstaat ook radioactief afval. Door de aanwezigheid van uranium en het splijten daarvan wordt het bedrijf wettelijk gezien als een ‘nucleaire installatie’.

Voor de oprichting van een nucleaire installatie heeft Shine een vergunning nodig op grond van de Kernenergiewet. Deze vergunning moet worden aangevraagd bij de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS).

‘Wij zijn geen kerncentrale’

Bij bezoekers zijn er ook volop zorgen over het bedrijf Shine in combinatie met de gevaren van de zout- en gaswinning. Directeur Harrie Buurlage van Shine Europa probeerde die zorgen weg te nemen door te zeggen dat de fabriek aardbevingsbestendig wordt gebouwd. ‘En daar gaan we heel ver in. Wij gaan verder dan de regels die daar voor gelden. Wij overdimensioneren wat dat betreft’, aldus Buurlage.

De basis van het verhaal van Shine is dat er wel met radioactieve stoffen wordt gewerkt, maar dat het om hele kleine hoeveelheden gaat. ‘Wij zijn geen kerncentrale of onderzoeksreactor. De hoeveelheid straling die wij produceren is bijvoorbeeld vier keer kleiner dan van een universiteitsreactor’, zei Buurlage.

Op de informatieavond in Veendam kwamen zo’n zestig bezoekers af (foto: Jeroen Willems / RTVNoord)

Emoties lopen op

Het werd stil in de zaal tijdens het verhaal van landbouwer Henk Maathuis. Zijn perceel grenst aan het stuk grond waar Shine gaat bouwen. ‘Ons leven wordt beheerst door de mededeling die Shine heeft gedaan om zich daar te vestigen. Wij telen voedsel op een paar honderd meter van die schoorsteen. Hoe zit dat dan met die straling?’, zei Maathuis met een snik in zijn stem.

De ANVS had geen pasklaar antwoord voor Maathuis, maar spraken na de informatieavond nog wel lang na met de landbouwer. Ook Buurlage gaf aan oog te hebben voor de situatie van Maathuis en dat daar over doorgesproken zal worden.

Inloopspreekuur

Het laatste woord was voor omwonende Vellema die op zo’n drie kilometer van het bedrijf woont. Hij maakt zich geen hele grote zorgen, maar vind vooral dat de procedures zorgvuldig moet worden doorlopen. ‘En er moet heel goed gecommuniceerd worden met de omgeving’, herhaalde hij meerdere malen.

Zowel de ANVS als Shine gaven aan dit ter harte te nemen. Een volgende bewonersavond staat al gepland voor september. ‘Ook gaan we hier binnenkort kantoor houden. Ik zal elke week in ieder geval een uur aanwezig zijn voor een inloopspreekuur’, besluit Buurlage.

Wordt vervolgd.