Direct naar de inhoud.

Zorgen over vruchtbaarheid bodem door uitputting mineralen

Veenkoloniën bij de Westerdallen. (F: RTV1 / BJB)

VEENKOLONIËN  – Landbouwgronden dreigen op grote schaal uitgeput te raken. Dit doordat essentiële mineralen en sporenelementen niet worden aangevuld. “Het verlies daarvan wordt niet opgemerkt in standaardonderzoek. Wij maken ons ernstig zorgen over de bodemvruchtbaarheid op lange termijn”, stelt agrarisch adviesbureau Carpay naar aanleiding van onderzoek van 2013 tot 2016 met gesteentemeel in de Drents-Groningse Veenkoloniën en het gebied Westerwolde. Wageningen University & Research monitorde hierbij meerdere percelen in 2016 in opdracht van Carpay Advies, met financiering van LTO Noord Fondsen.

Problemen met de bodem hebben veelal een relatie met de afnemende mineralogische vitaliteit van de bodem. Voor veel onderzoekers en adviseurs binnen de landbouw is dit nieuw. Omdat de mineralogische uitputting van de bodem een doorgaand proces is, zal dit een toenemende negatieve doorwerking hebben op kwaliteit en opbrengst in de landbouw. “Integratie van mineralogische kennis in de landbouw verdient de hoogste prioriteit”, zegt Bert Carpay van Carpay Advies. “Want de landbouw loopt toenemende schade op doordat mineralogische kennis niet in de praktijk wordt toegepast.”

Uitputting van mineralen
Mineralen zijn onmisbaar voor een vruchtbare bodem. Bepaalde zand- en kleideeltjes in de bodem zorgen ervoor dat delta’s tot de vruchtbaarste gebieden ter wereld behoren. Vroeger voerden rivieren en zeeën deze mineralen continu aan, maar sinds we dijken hebben is deze aanvoer afgesneden. Het gevolg is dat de bodem uitput, hoe veel bemesting er ook wordt toegepast.

Steenmeel gebruiken
“Toepassing van steenmeel roept dit proces een halt toe”, weet Carpay op basis van genoemd onderzoek. “De wetenschappelijke kennis op het vlak van mineralogie laat er geen twijfel over bestaan dat dit nodig is voor herstel van de mineralogische vitaliteit van de bodem.” En ook zeker niet onbelangrijk: steenmeel draagt bij aan een goede ontwikkeling van het bodemleven. Om het bodemleven te stimuleren adviseert Carpay bovendien: “Vervang chemische middelen waar mogelijk door biologische en wees terughoudend met het toepassen van drijfmest. Mineralen en bodembiologie zijn basisvoorwaarden voor behoud en herstel van bodemvruchtbaarheid.”

Onderzoek
Tijdens het onderzoek in Groningen en Drenthe werden akkers voorzien van stroken met verschillende soorten steenmeel. Vervolgens werden kwaliteit en kwantiteit van opbrengsten bij verschillende soorten gesteentemeel en stroken die niet waren voorzien van steenmeel met elkaar vergeleken. “De verschillen in mineralogische samenstelling van diverse soorten steenmeel leverde grote verschillen op in de resultaten qua opbrengst, zowel de hoeveelheid opbrengst als kwaliteit, bijvoorbeeld de voederwaarde.”

Oorzaken van verschillen
Carpay legt uit hoe deze verschillen ontstaan: “De oorzaak van de uiteenlopende prestaties ligt in het feit dat uit dezelfde chemische elementen geheel verschillende mineralen opgebouwd kunnen worden met zeer diverse structuren. Deze structuren bezitten andere chemische en fysische kenmerken met uiteenlopende eigenschappen en functies in het bodemmilieu. Zo creëert elk mineraal onder meer een ander milieu voor het microleven in de bodem.”

Mineralogie
“Mineralen in de bodem hebben voor bemestingsdeskundigen vaak zeer verrassende effecten”, licht Carpay toe. “Gesteentemeel doet vaak iets heel anders dan onderzoekers en adviseurs verwachten. Soms zelfs precies het tegenovergestelde. Het positieve effect is zeker bij deskundig gebruik. En het is daarbij van groot belang de mineralogie van de bodem en gesteentemelen te begrijpen om de waarde voor bodemvruchtbaarheid te kunnen beoordelen. Onderzoek met integratie van mineralogische kennis is hiervoor onontbeerlijk.”

De notitie met resultaten van 4 jaar praktijkonderzoek in de Gronings-Drentse Veenkoloniën en Westerwolde zijn te downloaden via http://www.steenmeel.info/Notitie_LTO.pdf.

bijschrift illustraties: 
Twee figuren uit de notitie voor zetmeelaardappelen met gemiddelde resultaten ten opzichte van de referentie per steenmeelproduct>

Datum 1 september 2017 Bert Jan Brinkman

Studiemiddag bodemvruchtbaarheid door steenmeel

160202 - studiemiddag Steenmeel-4ONSTWEDDE – Steenmeel verbetert de bodem, vergroot opbrengsten, optimaliseert bemestingsrendement en minimaliseert op termijn de behoefte aan chemische gewasbeschermingsmiddelen. Agrarisch gebruik van steenmeel wordt nog beperkt toegepast, meer praktijkonderzoek is nodig. Tijdens een studiemiddag Steenmeel in Jipsinghuizen werden de eerste resultaten van demo’s op acht boerderijen gepresenteerd en de eerste aanzet gegeven tot een Steenmeelacademie waarvan een meerjarig steenmeelproject een belangrijk onderdeel is. ,,Een gezonde bodem is een ziekte-onderdrukkende bodem’’, zegt microbioloog Dave Rensman.

Steenmeel stimuleert een structureel gezonde, vruchtbare en productieve bodem. Het fijngemalen gesteente wordt gezien als een oplossing voor bodemerosie door jarenlange uitputting, steeds striktere mestwetgeving en onbalans in essentieel bodemleven door onder meer bestrijdingsmiddelen. Het fundament ligt, maar er moet nog veel onderzoek plaatsvinden naar de effecten. Gezien de ongeveer vijftig aanwezigen, voornamelijk boeren uit de regio, is er draagvlak.

Resultaten van proeven
Acht landbouwbedrijven in Oost-Groningen en Drenthe doen mee aan het steenmeelproject dat is opgezet door Carpay Advies, de Biogeoloog en Gebr. Eckhardt Mengvoeders. Tijdens de studiemiddag werden de eerste resultaten gepresenteerd. Zeven van de acht hebben één proefjaar achter de rug. De resultaten variëren van nagenoeg gelijk gebleven tot een forse toename van opbrengst en voedingswaarde van gewassen, afhankelijk van het gebruikte soort steenmeel en het soort gewas. Het achtste bedrijf heeft inmiddels drie jaren achter de rug. Daar bleven opbrengst en voedingswaarde het eerste jaar nagenoeg gelijk, waarna de opbrengst het tweede jaar sterk steeg en de voedingswaarde van het gewas het derde jaar een opvallende boost kreeg.

Bacteriegeschikt boeren
Microbioloog Dave Rensman stelde dat bacteriegeschikt boeren zorgt voor gezond eten en grotere, zekere oogsten: ,,De natuur is heel subtiel, balans is essentieel. Tekorten van stoffen zorgen voor remmingen in micro-organische processen: onbalans in de kringloop, in het verteren van voedingsstoffen en in biosystemen. Een gezonde bodem is een ziekte-onderdrukkende bodem. Micro-organismen zorgen voor voeding, energie en bescherming. Daarom is alles wat je doet om micro-organismen te bestrijden niet zo slim.’’

Planten eten steen
,,Met steenmeel bootsen we de natuur na. Planten eten steen: de bodem is hun uitwendige verteringskanaal’’, vertelde biogeoloog Gino Smeulders. De minerale slijtage van de bodem – in Europa is gemiddeld 72% van de bodemmineralen verdwenen – uit zich onder meer in toenemende kalkbehoefte, verslechterde bodemstructuur, te weinig voedsel voor bodemleven en hogere ziektedruk voor planten, dieren en mensen. Steenmeel bevordert herstel van voedingswaarde en structuur van de bodem en heeft positieve invloed op bodemleven.

Steenmeelacademie
Binnen de Steenmeelacadamie vormt een meerjarig project gericht op praktijkonderzoek, uitwisselen van ervaring en kennisverspreiding de kern. Dit onder meer op basis van resultaten in opbrengst en bodemanalyses. Studiegroepcoördinator Harm de Vries zoekt nog belangstellende boeren die zich willen verdiepen in de materie.’’ Kijk voor resultaten van het lopende project op steenmeel.info/veenkolonien

Datum 15 februari 2016 Bert Jan Brinkman

Proef Steenmeel op de boerderij familie Schrör in Musselkanaal

Steenmeel in Friesland (foto: Nanne Nicolai)

MUSSELKANAAL – Nieuwe innovatieve bodemverbetering maakt bodem Veenkoloniën vitaler. Maandag 3 december aanstaande gaat om 16.00 uur het project Steenmeel als duurzame bodemverbeteraar in de Veenkoloniën van start op de boerderij van de familie Schrör in Musselkanaal. Gedeputeerde Wiebe van der Ploeg van de provincie Groningen zal daarbij de starthandeling verrichten. Met deze drie jaar durende proef willen de provincies Groningen en Drenthe een stap voorwaarts zetten in de verduurzaming van de landbouw in de Veenkoloniën.

Programma:
16.00 uur Welkom door de familie Schrör. Toelichting op het project door initiatiefnemer Bert Carpay (Carpay Advies). Belang van project voor Veenkoloniën door gedeputeerde Wiebe van der Ploeg. 16.30 uur Officiële starthandeling. 16.45 uur Informele afsluiting onder genot van koffie met koek.

Steenmeel in de Veenkoloniën:
De huidige bemesting zorgt ervoor dat de bodem verzuurt. Bemesting met steenmeel is een serieus antwoord op de afnemende vruchtbaarheid van de bodem. Deze natuurlijke vorm van bodemverbetering wordt al eeuwenlang op kleine schaal toegepast. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat deze oude techniek uitstekende kansen biedt om de vitaliteit van de bodem op een hoger plan te brengen. De bodem in de Veenkoloniën kampt met een laag organisch stofgehalte en is gevoelig voor droogte en stuiven. Met steenmeel worden de voedingsstoffen in de bodem beter verbonden, neemt de uit- en afspoeling af en zal op termijn de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater verbeteren. De productie van steenmeel is bovendien energievriendelijker dan bij de gangbare landbouwzouten het geval is. Het project in Musselkanaal moet de positieve effecten die wetenschappers verwachten voor bodem en gewassen aantonen en praktijkervaring opleveren.

Begin dit jaar is er ook een  proefproject Steenmeel gestart in Friesland. Meer info hierover lees je op nannesz.weblog

Datum 30 november 2012 Bert Jan Brinkman


-advertenties-

NIJM Webdesign Stadskanaal