Medewerker gemeente Stadskanaal redt rolpaal

STADSKANAAL – Zoals wij gisteren al lieten weten in een eerder nieuwsbericht op deze website is er dankzij een tip en de oplettendheid van Jan Geertsema een authentieke rolpaal gered. Hier nog even iets meer info:

Het object lag in de berm van de Ceresstraat bij de 2e Afdraai. Geertsema zag direct dat het stuk oud ijzer historische waarde had. Hij nam contact op met de voorzitter van de Stichting Jatrie en deze zag direct mogelijkheden om de rolpaal in oude glorie te herstellen. Het schip Jatrie wordt momenteel met inschakeling van leerlingen van het Noorderpoort gerestaureerd en de rolpaal past uitstekend binnen dit project. Waar de rolpaal in de toekomst een plek zal krijgen, zal nog worden bekeken. Zeker is dat dat in de nabijheid van het Streekhistorisch Centrum zal zijn.

Maar wat is een rolpaal?
Langs oude trekvaarten en kanalen zijn ze soms nog te zien. Deze palen dienden voor het geleiden van jaaglijnen van trekschuiten of gejaagde (getrokken) zeilschepen. De meeste rolpalen zijn tegenwoordig uit het landschap verdwenen. In Groningen en Friesland is er echter nog een flink aantal bewaard gebleven op hun oorspronkelijke plek. Ook elders in Nederland en zelfs in het buitenland kun je ze hier en daar nog ontdekken. Rolpalen zijn overblijfselen uit de tijd dat schepen in de kanalen bij tegenwind of windstilte door middel van een jaaglijn werden voortgetrokken (gejaagd). Scheepsjagers waren daar nog tot in de eerste helft van de 20e eeuw verantwoordelijk voor. De rolpalen staan op bochten langs het vaarwater. Ze zorgden voor de geleiding van de jaaglijn, zodat de schepen de bocht goed konden nemen en niet in de wal werden getrokken. Bij scherpe bochten werden de palen soms voorzien van een dubbele rolpaal. In flauwe bochten werden twee rolpalen op korte afstand van elkaar geplaatst.

De rolpaal bestaat uit een verticale paal van ijzer of hout, meestal in beton in de grond verankerd. Aan de kant van het vaarwater bevindt zich aan de boven- en onderzijde van de paal een bevestigingspunt. Daartussen zit een draaibare rol van hout of metaal rondom een as. Aan de bovenzijde en onderzijde van de rolpaal zijn meestal ijzeren geleidingsbeugels gemonteerd, soms voorzien van een sierlijke krul. De geleidingsbeugels moesten voorkomen dat de jaaglijn van de rolpaal afliep.

SNS Fonds en MCS dragen bij aan restauratie Jatrie

STADSKANAAL – Het welslagen van de restauratie van het vrachtschip Jatrie is grotendeels afhankelijk van het verkrijgen van voldoende geldmiddelen. De stichting Jatrie diende dit voorjaar en met succes een verzoek in bij het SNS Fonds Wildervank. Dit fonds stelde onlangs vierduizend euro beschikbaar. Ondanks de grootte van dit bedrag was het niet voldoende om het schip en met name het dek en het ruim schoon te maken. Maar dankzij een scherpe offerte en een forse donatie van het plaatselijke bedrijf MCS is de klus de afgelopen maand door dit bedrijf geklaard. Het schoonspuiten gaf wel enige en niet voorziene geluidsoverlast. Het bestuur van de stichting Jatrie, verantwoordelijk voor de restauratie van het vrachtschip, heeft direct de bewoners van de Cereskade schriftelijk geïnformeerd over de oorzaak. Vrijwilligers van de stichting Jatrie zijn na het schoonspuiten direct aan de slag gegaan met het conserveren van het ruim.

Stuk streekhistorie opgegraven, rolpaal voor Scheepsjoagers

STADSKANAAL – Vanmorgen hebben gemeente medewerkers van Stadskanaal een mooi groot stuk historie opgegraven aan het kanaal. Het gaat hierbij om een zogeheten rolpaal wat vroeger een belangrijke rol in de geschiedenis van de Groninger en Drentse Veenkoloniën heeft gespeeld. Dankzij een tip van een buurtbewoner is deze rolpaal gevonden en vanmorgen rond 09.00 uur uitgegraven. Vervolgens is het stuk historie naar de gemeenteloods gebracht. In deze loods is het met water schoongemaakt. De rolpaal, dat in een stuk beton zat gegoten, wordt op een later tijdstip naast het oude binnenvaartschip de Jatrie tentoongesteld bij het Streek Historisch Centrum.

Wat is een Rolpaal?

Een rolpaal, ook draaipaal of rollepaal genaamd, is een paal die vroeger werd gebruikt als hulpmiddel bij het jagen van schepen. Daarbij werd het schip – bij vervoer van passagiers trekschuit genoemd – met een touw voortgetrokken door een mens of paard die daarbij over het jaagpad liep. Rolpalen stonden op plaatsen waar kanalen, vaarten en sloten een bocht maakten. De lijn tussen de trekschuit en trekker werd bij het nemen van scherpe bochten om een rol- of draaipaal gelegd. De schipper zorgde, door het geven van tegenroer, dat de boot zonder de kant te raken de bocht om kwam.

Info wikipedia / foto’s Ronny Wiekenkamp / Regio Events.

Een ton voor De Jatrie gezocht

STADSKANAAL – Het Streekhistorisch Centrum (SHC) heeft nog zeker 100.000 Euro nodig om het schip “De Jatrie” weer in goede staat te krijgen. De Jatrie deed ooit dienst als vrachtboot en is nu eigendom van het SHC. Onlangs werd de schuit nog opnieuw geschilderd door leerlingen van het Noorderpoort. Jaap Duit is speciaal belast met het wel en wee van de Jatrie. Dankzij de stichting Jatrie is het schip behouden gebleven. Een verpaupering is door het schilderwerk tegengehouden volgens Duit. De klus is echter nog niet geklaard, de stuurhut is ook verrot en moet worden vernieuwd. Ook de motor moet worden hersteld. Het schip zou eerst aan de wal komen voor bezichtiging maar het SHC heeft inmiddels plannen om het in te richten voor vergaderingen en multifunctionele toepassingen. Omdat dat allemaal voor elkaar te krijgen moet er zeker nog een ton op tafel komen. Om dat geld bij elkaar te krijgen wil Duit fondsen gaan aanschrijven.