COLUMN – Als de overheid precies van u weet op wie u stemt, welke medicijnen u slikt, met wie u aan het bellen bent, hoe uw seksleven eruitziet, welke sites u bezoekt en met welke mensen u omgaat, ben je dan werkelijk veilig? Hebben we dan geen grondrechten meer die de overheid op gezonde afstand houdt. Wat is belangrijker veiligheid of privacy?
Bij de komende gemeente raadsverkiezingen 2018 mogen Nederlanders van 18 jaar of ouder ook nog hun stem uitbrengen over de aanpassing van Wet op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten, of Aftapwet en nog bekender onder de noemer “Sleepwet”. De nieuwe bevoegdheden om ongericht aftappen, drie jaar bewaren, onbeperkt koppelen, hacken, geheime DNA-databank aanleggen en onbeperkte ruwe data uitwisselen met buitenlandse inlichtingendiensten is voor de geheime dienst noodzakelijk om terroristische aanslagen te voorkomen en Nederland veilig te houden, zegt men.
Massasurveillance
Uit verschillende onderzoekingen is gebleken dat massasurveillance helemaal geen effectief middel is in het opsporen van terreurcellen. Er is terecht veel kritiek op dit wetsvoorstel, waarbij de regering al gezegd heeft wat ook de uitslag van dit referendum is, men zal het naast zich neerleggen en de wet invoeren. Zelfs de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten vindt het lukraak en op grote schaal aftappen van burgers veel te ver gaan en dat er onvoldoende waarborgen in de wet zijn voor verantwoorde databeperking. Ook de Autoriteit Persoonsgegevens ziet geen enkele noodzaak voor het grootschalig aftappen van grote groepen burgers, het wetsvoorstel is in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. De kritiek is dat de wet het niet zo nauw neemt met de privacy.
Maar wat is nou eigenlijk “privacy”?
Privacy is een ruim begrip: het gaat om de bescherming van persoonsgegevens, de bescherming van het eigen lichaam en van de eigen woning, de bescherming van familie- en gezinsleven en het recht vertrouwelijk te communiceren via brief, telefoon, e-mail. Privacy betekent dat iemand dingen kan doen zonder dat de buitenwereld daar weet van heeft, inbreuk op maakt, of een corrigerende invloed op uitoefent. Privacy heeft met verschillende disciplines te maken, zoals ethiek, informatie en recht. Kortom: “het recht met rust gelaten te worden”. Volgens artikel 10 van de grondwet is privacy een grondrecht. Naast deze wet is de privacy ook verankerd in: Wet Bescherming Persoonsgegevens (vanaf 25 mei 2018 vervangen door Algemene Verordening Gegevensbescherming), Wet op de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten en Wet Openbaarheid Bestuur.
Zijn we niet een beetje naïef?
Veel mensen roepen nu, het een schande te vinden dat door deze nieuwe wet onze privacy wordt geschonden. Maar is dat niet een beetje naïef? Ga maar na: veel van wat we online doen – op Google, op Facebook, Twitter, WhatsApp, Snapchat, Linkedin en in mailprogramma’s . Het wordt al jaar en dag in de gaten gehouden door bedrijven, met het oogmerk om de gebruiker advertenties voor te schotelen die passen bij het online gedrag. Het moet verleiden om bepaalde aankopen te doen. Bij winkels geven we bij het afrekenen zonder problemen onze bonuskaart of actie kortingkaart. Dat vinden we allemaal prima, terwijl die bedrijven daarbij niets anders dan commerciële motieven hebben. Websites met informatie over ziekten en verslavingen gaan slordig om met de privacy van hun bezoekers. Uit onderzoek Consumentenbond lieten alle 20 onderzochte websites advertentiebedrijven meekijken zonder toestemming van de bezoekers. Zo komen ook uw gevoelige zoekopdrachten bij advertentieplatforms terecht. Maar ook het gebruik van risicovolle openbare wifi-netwerken helpen mee om privacy van de mens aan te tasten. Phishing-mails zitten steeds vernuftiger in mekaar. Ondanks waarschuwingen om niet op links te klikken in zo’n mail zijn er altijd weer mensen die hun nieuwsgierigheid niet kunnen bedwingen, met alle gevolgen van dien.
Apps kunnen allerlei sensoren en informatiebronnen op uw mobiele telefoon of iPad uitlezen. Zo geeft een weerbericht-app op basis van de gps direct een weersvoorspelling voor uw locatie. Maar de app-makers kunnen al die gegevens ook onthouden, bekijken en gebruiken om voor u op maat gemaakte advertenties te laten zien. Ondanks de mogelijkheden om persoonsgegevens (veilig) op te slaan nemen de zorgen niet af. Nog steeds komt het voor dat bedrijven en andere instanties zich niet goed beveiligen waardoor alles op straat komt te liggen.
Online “background” check
Tegenwoordig is een online “background” check de normaalste zaak van de wereld. Een toekomstige werkgever googled een kandidaat en laat de gevonden informatie meewegen in de keuze om iemand wel of niet voor een gesprek uit te nodigen. Een dronken foto of andere compromitterende beelden op Facebook of een misplaatste Tweet kan dus doorslaggevend zijn bij het mislopen van een nieuwe baan. Zelfs uw politieke achtergrond kan tegen u werken. Dat u het maar even weet!
Ik durf te stellen dat onze privacy met de invoering van het internet, is verworden tot een sprookje en een illusie. In de wereld bestaan gigantische databases waar u en ik qua informatie voor altijd opgeslagen liggen. Deze informatie is bedrijfsmatig het nieuwe goud. Uitwisseling vindt grootschalig plaats en kan voor allerlei doeleinden worden ingezet. Het meest vergaande is identiteitsfraude.
Allerlei dieren worden gechipt, hoe ver weg zijn wij als mens daarvan? De verwerking en opslagcapaciteit is geen enkel probleem en mooier kan het toch niet om de mens blijvend te volgen.
Heeft u (n)iets te verbergen? Om onszelf te gaan verbergen blijft weinig anders over dan, het internet niet langer te gebruiken, de mobiele telefoon thuislaten en voortaan maar weer brieven te schrijven. Of is het allemaal al te laat en moeten we voor lief nemen dat we geen privacy meer hebben.
En nu maar hopen dat mijn gegevens niet op straat belanden,
“The Observer”
Luister online
