NIEUW-BUINEN – Het is een naam die je misschien nog nooit hebt gehoord; Douwe Mik. Toch was deze jonge verzetsstrijder uit Nieuw-Buinen in de Tweede Wereldoorlog betrokken bij de grootste bankoverval uit de geschiedenis van ons land. Samen met zijn kameraden van de fameuze Almelose knokploeg overviel hij de Nederlandsche Bank aan de Wierdenschestraat in Almelo. Frank Krake schreef een boek over deze overval en dook daarmee ook in het verhaal van Douwe Mik.

Het verhaal van Douwe begint bij de Duitse inval op 10 mei 1940. In alle vroegte steken Duitse soldaten de grens met Nederland over. Douwe is op dat moment Korporaal bij het Nederlandse leger. Hij vecht mee met de artillerie op de Grebbeberg waar de Nederlanders zich kranig weren. Maar na vijf dagen moet Nederland zich al overgeven, en ook Douwe moet zijn wapens inleveren.

Agent in Rotterdam

In augustus van 1940 wordt hij uiteindelijk politieagent in Rotterdam, de stad die op dat moment in puin ligt. Een kleine drie jaar bewaakt hij daar met zijn collega’s de openbare orde. Tot de politie in 1943 agenten steeds vaker inzet bij de Duitse jacht op de Joden.

Dit kan Douwe, net als zijn vriend en collega Albert Beens, niet met zijn geweten rijmen. De twee jongens besluiten te stoppen bij de politie, iets wat niet zomaar was toegestaan. Ze namen de trein naar Drenthe en doken onder bij Douwe’s broer Egbert in Barger Compascuum. Maar daarmee was het gevaar niet geweken. Er werd namelijk naarstig naar de twee voortvluchtige politiemannen gezocht.  En de Sicherheitsdienst (SD) had een wrede manier om ze te vinden. De SD trok naar Nieuw-Buinen en pakten een deel van Douwe’s familie op.

Van Drenthe naar Twente

Maar hoe kwam Douwe uiteindelijk terecht bij het verzet in Almelo, waar hij samen met andere verzetsstrijders die grote bankoverval pleegde? Schrijver Frank Krake schreef een boek over de overval waar Douwe bij betrokken was onder de noemer ‘De grootste bankoverval aller tijden’. Hij heeft inmiddels een hele ordner aan informatie over Douwe Mik verzamelt.   ‘Er was een sterke uitwisseling tussen Drentse en Twentse verzetsstrijders’, zo legt Krake uit. ‘Als de grond ze namelijk te heet onder de voeten werd konden ze schuilen in elkaars regio.’

Zo kwam de leider van de Almelose knokploeg, Derk Smoes in contact met Douwe, die omstreeks augustus 1944 in Twente aankwam. Mik krijgt uiteindelijk een belangrijke rol in de verzetsgroep en dus ook in de overval.

Winston Churchill

Deze kerngroep was ook het brein achter de uiteindelijke overval op de Nederlandsche Bank in Almelo. Een overval en verzetsdaad waar zelfs de Nederlandse regering – die op dat moment in London in ballingschap zat – schriftelijk toestemming voor hadden gegeven. En zelfs de Britse premier Winston Churchill was op de hoogte van de overval.

Grootste overval ooit

De uiteindelijke overval vond plaats op 15 november 1944. Mik en zijn kameraden maakte in totaal 46,1 miljoen gulden (omgerekend zo’n 290 miljoen euro) buit. Met deze buit, die in totaal over dertien geldkisten was verdeeld, pleegde het Almelose verzet de grootste bankoverval in de geschiedenis van Nederland.

Toch is het verhaal niet bijster bekend. Zo geniet de ‘grote treinroof’ uit Engeland in 1968 veel meer bekendheid, terwijl de buit daar kleiner was. Volgens auteur Frank Krake heeft dat onder andere te maken met de tijdsgeest. ‘Allereerst, als je in het verzet zat was zwijgen goud waard. En dat zijn veel verzetslieden na de oorlog blijven doen, het werd een tweede natuur voor deze mensen. Na de oorlog was er ook niet veel ruimte voor dit soort verhalen. Het land moest worden opgebouwd. De mouwen moesten worden opgestroopt, met de blik vooruit.’

‘Geen juichverhaal’

Daarnaast speelt ook de uiteindelijke afloop van de overval mee. Krake: ‘Dat is niet bepaald een juichverhaal.’ De buit werd namelijk door de Duitsers terug gevonden in een hooiberg van een boerderij bij Daarlerveen. Ook moesten zes van de verzetslieden hun heldendaad met de dood bekopen, waaronder Douwe. Hij werd door de Duitsers gearresteerd en op transport gezet naar concentratiekamp Neuengamme gevolgd door  Wöbbelin. In dit kamp tussen Berlijn en Hamburg overleed Douwe Mik op 17 april 1945 op 27-jarige leeftijd.

‘Een van de grootste verzetsstrijders van Nederland’

Frank Krake bezocht, in zijn zoektocht naar Douwe’s geschiedenis, kamp Wöbbelin. Daar diep in het bos ligt het massagraf waar ook Douwe Mik begraven ligt. ‘Het is bijna onbegaanbaar gebied’ vertelt Krake. ‘Je hoort er slechts de vogels en verder niets. Op zo’n moment komt de geschiedenis heel dichtbij. Je beseft dan pas echt wat een heldenmoed deze jonge mannen en vrouwen van het verzet destijds hebben gehad.’

Krake vervolgt: ‘Douwe was voor de duvel niet bang. Voor mij is hij een van de grootste verzetsstrijders van Drenthe en ook van Nederland. Ik heb ongelofelijk veel respect voor hem en voor wat hij heeft gedaan.’