VEENDAM – Zoutbedrijf Nedmag uit Veendam mag voorlopig de winning uit de omstreden zoutput TR-9 niet hervatten. Dit oordeelde de rechtbank Den Haag onlangs in een kort geding.

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat had begin van dit jaar tegen adviezen van toezichthouder SodM in juist ingestemd met het nieuwe winningsplan. De uitspraak is een tik op de vingers van het ministerie.

Voor het eerst een overwinning

In de strijd tegen de zoutwinning onder hun dorp hebben inwoners van het Groninger dorp Borgercompagnie voor het eerst een overwinning geboekt. Drie omwonenden van de zoutputten van Nedmag waren naar de rechter gestapt om de door de overheid verleende vergunning voor het slaan van twee nieuwe putten en het herstarten van de winning uit de put TR-9 aan te vechten.

Het zoutbedrijf moest na een grote lekkage in 2018 in de zoutcaverne onder put TR-9 een nieuwe vergunning aanvragen. Bij deze lekkage, ontstaan door een scheur in het dak van een van de ondergrondse zoutkoepels, zijn miljoenen liters pekel en een onbekende hoeveelheid diesel weggelekt in de diepe ondergrond. Waar die diesel is gebleven, is tot op de dag van vandaag onbekend.

Ondanks alle onzekerheden en bezwaren van toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen, gemeente Midden-Groningen, provincie Groningen en waterschap Hunze en Aa’s heeft het ministerie van EZK in april van dit jaar besloten toch weer een vergunning af te geven.

De rechter heeft het lef gehad om milieu- en veiligheidsbelangen zwaarder te laten wegen dan economisch belang (Bertil Westers – advocaat omwonenden).

Die heeft de voorzieningenrechter nu (eind november) op een punt voorlopig teruggedraaid: ‘De voorzieningenrechter is van oordeel dat de belangen van verzoekers bij de veiligheid voor mens en milieu, en daarbij in het bijzonder het risico op een nieuw incident en verdere bodemdaling op korte termijn, zwaarder wegen dan de belangen van Nedmag en de minister bij hervatting van de actieve winning uit TR-9,’ staat in het vonnis.

Advies SodM genegeerd

De rechter rekent het het ministerie zwaar aan dat het het advies van toezichthouder SodM genegeerd heeft: ‘Voor de voorzieningenrechter weegt het zwaarst dat het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) verweerder heeft geadviseerd om de actieve productie uit de put TR-9 niet toe te staan. Het SodM heeft dat negatieve advies herhaald, ook nadat Nedmag een aanvulling op het winningsplan 2018, met daarin nieuwe informatie, aan de minister had toegestuurd.’

Bertil Westers, advocaat van de omwonenden is opgetogen: ‘De rechter heeft het lef gehad om milieu- en veiligheidsbelangen zwaarder te laten wegen dan economisch belang. Ik ben blij dat het voorzorgbeginsel weer voorop staat.’

We hebben wel het laatste jasje aan flexibiliteit uitgedaan (Nedmag-directeur Bert-Jan Bruning)

Het oordeel is maar tijdelijk, in afwachting van de uitspraak in de beroepszaak aangespannen door de gemeenten Midden-Groningen, Tynaarlo, de provincie Groningen, het waterschap Hunze en Aa’s en een aantal belanghebbenden uit de omgeving. Volgens Westers is deze uitspraak echter een goed teken voor de bodemprocedure.

‘Daarin zal alleen maar bevestigd worden wat het SodM nu al zei: we weten nog steeds te weinig van wat zoutwinning met de ondergrond doet, dus je kunt niet op een honderd procent zekere manier winnen.’

Economisch belang

De rechter laat hiermee de veiligheid en het belang van de omwonenden zwaarder wegen dan het economische belang van het bedrijf. Volgens de rechter kan Nedmag ook zonder de put overleven tot de uitspraak in de bezwaarprocedure.

‘Daar kan ik me wel in vinden,’ zegt Nedmag-directeur Bert-Jan Bruning. Al is de rek er volgens hem binnenkort echt uit. ‘Het kan nog wel, maar we hebben wel het laatste jasje aan flexibiliteit uitgedaan.’

Twee nieuwe putten

Hij is daarom blij dat de rechter Nedmag op een ander punt wel gelijk gaf: het bedrijf mag alvast beginnen met de ontwikkeling van twee nieuwe putten. De putten zijn volgens Nedmag nodig om het voortbestaan van het bedrijf te kunnen garanderen. Dat is ook voor het ministerie van belang, want het bedrijf is voor de helft in eigendom van de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM).

Bruning: ‘Natuurlijk hadden we het liefst op alle punten gewonnen, maar de rechter heeft geoordeeld dat we mogen werken aan het voortbestaan van het bedrijf.’ Om die reden ziet hij de bodemprocedure ook met vertrouwen tegemoet. ‘Als de rechter nu al had gezegd dat we moeten stoppen, was het een ander verhaal geweest. Maar nu komt er een inhoudelijke toetsing, dat is alleen maar goed.’

Dit is een artikel van RTV Noord en Birthe Schohaus. RTV1 en RTV Noord werken sinds dit jaar intensief samen om de lokale journalistiek te bevorderen.

RTV Noord volgt de zoutwinning in Groningen samen met onderzoeksplatform Follow the Money. Lees hier de uitgebreide versie van dit artikel.