REGIO – Phillips stelde het als harde eis om naar Stadskanaal te komen; er moest een theater zijn. Naast theater zijn er nog veel meer culturele activiteiten in de Veenkoloniën. Zo zijn er veel musea, concerten en kerken in deze regio. Vandaag in onze serie ‘Trots op de Veenkoloniën’ lees je over cultuur.
Cultuur is een breed begrip. Zo schrijft de VanDale over een geheel van normen en waarden, tradities en kunstuitingen van een land volk of groep. Eigenlijk waar we voor een deel ook al eerder over schreven. Toch is er meer in de Veenkoloniën dan arbeid en politiek.
Verschillende Musea
In de Veenkoloniën zijn verschillende musea te vinden. Zo werden eerder al het Phillipsmuseum en het Glasmuseum benoemd. Maar er zijn ook andere musea, zoals het Hunebedcentrum en het Veenkoloniaal Museum.
Conservator Celine Vister van het Veenkoloniaal Museum kan kort uitleggen wat cultuur volgens haar is. ‘Ik denk dat cultuur alles is wat een mens, mens maakt. We uiten onze emoties met kunstvormen. Het onderscheid ons daarin van andere zoogdieren.’
Er hangt bestaat naast trots ook best wat negativiteit over de Veenkoloniën. Volgens Vister komt dat met name door de media. In de tijd van de turf en scheepsvaart was er veel welvaart in de regio. De fabrieken kwamen naar de Veenkoloniën. Op een gegeven moment hadden zij minder arbeiders nodig en was er veel werkeloosheid. Dit gebeurde vlak voor de Tweede Wereldoorlog. ‘De NRC schreef toen veel over de werkeloosheid in deze regio. Verschillende media namen dat over.’
(Tekst gaat verder onder video)
‘Bezoekers vaak positief’
Tegenwoordig hoort ze maar weinig negativiteit over de Veenkoloniën en haar cultuur. ‘Door de coronacrisis is het noorden van Nederland opnieuw op de kaart gezet. We konden op afstand gaan werken. Voor mensen die ruimte en rust wilden is deze regio perfect.’ Daarnaast hoort ze ook van haar bezoekers weinig pessimisme over het gebied. ‘De bezoekers zijn vaak positief en ook verbaasd over de geschiedenis van ons mooie gebied.’
Uitvindingen
Vister vindt dan ook dat we moeten kijken naar al het moois in de geschiedenis van de Veenkoloniën. ‘Er is veel gebeurd in de regio. Er waren al heel vroeg veel geëmancipeerde vrouwen. Iedereen ging hier snel met de ontwikkelingen mee. Ook verschillende uitvindingen werden hier getest of waren hier al vroeg aanwezig.’
Een van die uitvindingen is de elektrische auto. 120 jaar geleden werden die auto’s hier gemaakt onder het mom van ‘vrouwenauto’s’. Uiteindelijk liep de uitvinding nog niet storm, maar tegenwoordig zie je die uitvinding veel op de weg.
Daarnaast is ook de gloeilamp al snel geïntroduceerd in Veendam. ‘Die lamp werd geïntroduceerd op de wereldtentoonstelling in Parijs. Een jaar later was die al in Veendam. De mensen houden hier wel van ontwikkelen. In de tijd van turfgraven liepen ze hier al voorop om dat uit te graven. We zijn hier creatief.’
Muziek
In Valthermond staat concertboerderij D’Rentmeester. Elisa Kerner en Chris Bol organiseren daar samen verschillende concerten. Bol komt van het zand. ‘Ik realiseerde me nooit echt die negativiteit rondom de Veenkoloniën. Op het zand zijn ze daar nauwelijks mee bezig. Nu pas valt het mij op hoe negatief mensen praten over de Veenkoloniën.’
Daarnaast zien ze ook vergelijkingen met de Veenkoloniën en de stad Rotterdam in de jaren 90. ‘Niemand wilde daar toen wonen, maar uiteindelijk is het nu uitgebloeid tot de mooiste stad van Nederland en misschien wel van Europa. Voor ons is belangrijk dat we ons naar boven gaan richten en alleen maar gaan groeien. Ik hoop dat dat een aanzuigende werking heeft en effect heeft op hoe we denken over de Veenkoloniën. We dragen graag ons steentje bij’, aldus het duo.
‘Op het zand zijn ze daar nauwelijks mee bezig. Nu pas valt het mij op hoe negatief mensen praten over de Veenkoloniën.’
Chris Bol
Genoeg plek voor cultuur
Dat steentje bijdragen doen ze met hun concertboerderij. Met de concerten laten ze bezoekers vanuit de wijde regio naar Valthermond komen. Kerner: ‘Met kunst, cultuur en muziek is het zo dat hoe meer mensen het zien of luisteren, hoe meer het wordt doorgegeven. Ik geloof erin dat hoe meer mensen in aanraking komen met muziek, hoe meer mensen gaan komen.’ Er is volgens haar dan ook genoeg plek voor muziek en theater in de Veenkoloniën. ‘Muziekconcerten zijn niet echt een gangbaar iets in deze streek. Toch komen er steeds meer mensen uit dit gebied naar ons toe voor een concert.’
Toen Kerner en Bol naar Valthermond kwamen, vroegen verschillende werklui waarom ze naar de Veenkoloniën zijn verhuisd vanuit de Randstad. ‘Dan kom je uit de Randstad, verhuis je naar Drenthe en ga je op het Veen wonen. Hoe bedenk je het?’, hoorden ze regelmatig. Door die opmerking hebben ze het festival ‘Voel het Veen’ opgericht. Daarin wordt gepraat met mensen van het veen over het veen. ‘Er wordt bijvoorbeeld gevraagd naar hun ideeën voor de regio. Het is festival is vooral een knipoog naar de bouwvakkers die bij ons thuis kwamen toen’, lacht Kerner.
Trots
Beide zijn trots op de Veenkolonialen, ondanks dat ze zelf niet geboren en getogen Veenkolonialen zijn. Bol: ‘Het verleden is misschien niet altijd even mooi geweest hier, maar dat kan je niet veranderen. Het heeft de mensen hier ook gevormd. Daar mogen we met elkaar trots op zijn. We zijn rauwdouwers, doorzetters, omdenkers en ook nog eens ondernemend.’
Geloof
Dan hebben we ook nog het geloof. In Gasselternijveen is de eerste baptistengemeente van Nederland gesticht. Johannes Elias Faisser was voorganger in de Hervormde Kerk in het dorp. In 1845 mistte Faisser een betrokken geloof in zijn kerkgemeenschap. Het ging volgens hem niet meer om de relatie met God. Hij stichtte daarmee een nieuwe geloofsstroming, de Baptistengemeenschap.
Bijna 180 jaar later zit ik in het eerste baptisten kerkgebouw van Nederland, namelijk die in Stadskanaal Noord. Gonda Gelling is pastoraal werken en voorganger in deze kerk. Naast haar zit Herman Aeilkema. Hij is voorzitter van de gemeente en ging al vanaf kinds af aan naar deze kerk.
Trots en dankbaar
Aeilkema is trots op ‘zijn’ kerk. ‘Vanuit deze gemeente zijn andere gemeenten ontstaan, zoals de baptistenkerk in Nieuw-Buinen, Musselkanaal en Stadskanaal Zuid.’ Ook Gelling is dankbaar voor de kerk waar zij bij hoort. ‘Ik ben dankbaar dat we een mooie gemeente zijn waaruit verschillende kerken zijn ontstaan. God heeft ons door generaties heen zo vastgehouden.’
De kerken zijn verspreid, doordat mensen ergens anders gingen wonen en werken. Als mensen met z’n zevenen of tienen samen in een dorp of stad zijn, kan er al een kerk ontstaan, volgens Aeilkema. ‘Als ik in Meppel of Hoogeveen naar de kerk ga, zie ik dat er mensen vanuit Stadskanaal Noord daar naar die kerk gaan. De oorsprong ligt in Stadskanaal’, aldus Aeilkema.
Naar de toekomst kijken de twee dan ook hoopvol. Gelling: ‘We zijn heel hoopvol en vol vertrouwen. Als God ons 179 heeft vastgehouden, waarom zou hij ons dan over vijf jaar loslaten?’
Daarnaast hoopt de voorganger ook dat mensen een voorbeeld nemen aan Faisser. Een belangrijke uitspraak van hem is “Spreek als zo, doe als zo”. ‘We moeten onze woorden omzetten in daden. Voor ons betekent die uitspraak dat we onszelf afvragen wat voor kerk we willen zijn.’
Luister online
