STADSKANAAL – Er is grote ongerustheid bij de omwonenden van het Ceresmeer tussen Stadskanaal en Musselkanaal. De Rijksoverheid heeft het meer aangewezen als plek waar PFAS gedumpt mag worden. De lokale wijkraad kreeg dit ter ore, maar toen ze de gemeente vroegen hoe het precies zat, kregen ze nul op het rekest.
Zowel de wijkcoördinator van Cereswijk als toenmalig wethouder Jur Mellies werd gevraagd naar de PFAS-dumpingen, maar beide wisten van niets. Ook na telefoontjes naar het gemeentehuis, werd de wijkraad niet veel duidelijk. ‘We zijn toen dieper gaan graven, en uiteindelijk wist een directe medewerker van de burgemeester te vertellen dat de gemeente wist van deze PFAS-dumpingen’, aldus Aeilke Muthert van Stichting Bewonersbelangen Cereswijk.
Hij deed ook navraag bij directe omwonenden. Een aantal wist hem te vertellen dat er in het verleden een informatiebijeenkomst over het PFAS werd belegd, maar de gemeente bleef daar ‘vaag’, zo hoorde Muthert. ‘We weten niet of het daadwerkelijk schadelijk is’, vervolgt Muthert. ‘Het gaat ons erom dat de communicatie zo gebrekkig is. Iedereen wijst naar iedereen en wij weten ondertussen niks.’
Wat is PFAS precies?
PFAS, wat staat voor per- en polyfluoralkylstoffen, zijn door mensen gemaakte chemicaliën die sinds de jaren 1940 in veel producten worden gebruikt vanwege hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. Denk aan anti-aanbaklagen op kookgerei zoals Teflon, waterafstotende kleding, vlekbestendige tapijten, en verpakkingen voor voedingsmiddelen zoals popcornzakken voor de magnetron. Ze worden ook gebruikt in brandblusschuim.
Deze stoffen zijn bijzonder omdat ze nauwelijks afbreken in het milieu en zich kunnen ophopen in het lichaam van mensen en dieren. Dit betekent dat ze overal kunnen voorkomen en langdurig aanwezig blijven, zelfs op plekken ver weg van de oorspronkelijke bron.De gevaren van PFAS zijn aanzienlijk.
Langdurige blootstelling aan sommige PFAS kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals verstoring van hormonen, verstoorde immuunfuncties, verminderde vruchtbaarheid, verhoogd cholesterol, en zelfs kanker. Daarom nemen veel landen maatregelen om het gebruik en de uitstoot van PFAS te beperken.
Het Ceresmeer kent een lange, en niet zo’n hele florissante, geschiedenis. Zo werd het gebied sterk vervuild door de industrie van Philips. Het bedrijf had in de jaren zestig en zeventig een vergunning om kapotte beeldbuizen en vaten met afval in het meer te dumpen.
Vervolgens werd in juni 2013 het meer aangewezen als spoedlocatie voor de sanering van zwaar verontreinigde grond. In hoeverre deze sanering heeft plaatsgevonden is niet helemaal duidelijk, aangezien het meer gedeeltelijk gedempt is.
De zorgen gaan nu vooral uit naar PFAS. De Rijksoverheid wees onder andere het Ceresmeer aan als dumpplaats voor bagger met PFAS. In december 2021 werd dit naar buiten gebracht, maar omwonenden wisten niet wat dit precies in ging houden. Wordt deze vervuilde bagger daadwerkelijk gedumpt? Om hoeveel PFAS gaat het dan? De onduidelijkheden stapelden zich op, en de gemeente gaf dus alles behalve duidelijkheid.
‘Bewoner voelt zich Erin Brokovich’
Inmiddels zijn Knoalster raadslid Joelle Ham (Lijst Ham) en provinciaal statenlid Nadja Siersema-Orsel (GroenLinks) in de materie gedoken en langs geweest bij de wijkraad. ‘Inwoners hebben recht op transparante en betrouwbare informatie over ontwikkelingen in hun omgeving. Het is zorgwekkend dat er lange tijd onduidelijkheid bestond over de giftige stoffen in Ceresmeer’, aldus Ham. Nu de locatie in kaart is gebracht voor mogelijk PFAS-stortingen is de bezorgdheid van de gemeenschap volkomen begrijpelijk. Goede communicatie en betrokkenheid zijn essentieel om vertrouwen te herstellen en gezamenlijk te werken aan een veilige leefomgeving.’
‘Bewoners hebben jarenlang groenten uit de eigen moestuin gegeten’, vult Nadja Siersema-Orsel aan. ‘Dit terwijl de grond vervuild was. Een bewoner zei dat zij zich Erin Brockovich voelde (van de gelijknamige film uit 2000 waarin een vrouw een rechtszaak aanspant tegen een grote fabriek red.). Dat kan en mag nooit de bedoeling zijn als het om de gezondheid van onze burgers gaat. Wij moeten de duidelijkheid bieden en geven.’
Beide politici hebben daarom schriftelijke vragen ingediend bij zowel de provincie als de gemeente Stadskanaal om voor eens en altijd duidelijkheid te scheppen. ‘De beantwoording gaat nog wel even duren’, laten ze desgevraagd weten. ‘Zowel in de gemeente als de provincie is het zomerreces, veel mensen zijn dus op vakantie.’
‘Uitgebreid gecommuniceerd’
RTV1 stelde eerder al vragen aan de gemeente Stadskanaal over mogelijke PFAS-dumpingen in het Ceresmeer. Een woordvoerder liet toen het volgende weten: ‘In Nederland wordt een aantal plassen en meren verondiept, waaronder ook het Ceresmeer. Er is hierover uitgebreid gecommuniceerd met omwonenden. De grond en bagger die voor het verondiepen wordt gebruikt, moet voldoen aan maximaal ‘klasse industrie’. Dat betekent dat er geen ernstig verontreinigde grond of bagger mag worden gebruikt, maar wel grond met wat hogere gehalten aan parameters voor bepaalde stoffen.’ Dit betekent volgens de woordvoerder dat er inderdaad grond en bagger met daarin PFAS mag worden aangebracht in het Ceresmeer, maar dat dit wel gebeurd volgens de landelijke normen. ‘Die norm bedraagt drie microgram per kilo voor landbouw/natuur en zeven microgram per kilo voor wonen/industrie.’
Luister online
