PATERSWOLDE – Jacques d’Ancona is overleden. Dat heeft zijn partner Hans Langhout vanavond bekend gemaakt. D’Ancona, was tot zijn dood theaterrecensent voor het Dagblad van het Noorden, na zijn pensioen werkte hij gewoon door. Landelijke bekendheid kreeg hij in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw als kritisch jurylid van talentenjacht De Soundmixshow.
D’Ancona werd in 1937 geboren in Groningen, de Tweede Wereldoorlog kleurde zijn jeugd. Hij was een ziekelijk kind, klein en schriel. Zijn vader was Joods, en moest onderduiken toen hij een oproep kreeg voor Westerbork. Hij overleefde, maar het huis en de elektronicawinkel van de d’Ancona’s, aan de Oosterstraat, werden in de laatste oorlogsdagen verwoest. Op latere leeftijd werd D’Ancona ambassadeur van herinneringscentrum Kamp Westerbork, waar hij een van de voorlezers was van de namen van omgekomen Joden, Sinti en Roma.
D’Ancona zo‘n beetje z’n hele werkzame leven theaterrecensies voor ‘zijn’ krant, het Dagblad (eerst Nieuwsblad) van het Noorden. In de Noordelijke theaters had hij een vaste stoel, altijd aan de buitenkant van de rij. Na afloop ging hij direct door naar de redactie van de krant, waar hij tot diep in de nacht in alle eenzaamheid aan z’n stuk werkte, liefst met een klein sigaartje.
Bloemrijke taal
Hij hield van bloemrijke taal; zo beschreef hij een voorstelling van cabaretier Andre Manuel (vier sterren) als ‘…absurdistisch van tint, soms in de karikatuur van het soort onverdraagzaamheid dat een religieuze gedaante aanneemt’. Cabaretiere Lotte Velvet (twee sterren) kreeg onderuit de zak: ‘Ze pleegt in een massieve reeks liedjes vocaal zaalvredebreuk als gevolg van een overdonderend manco aan kwaliteit.’ Ongeacht het aantal sterren stuurde D’Ancona de papieren krant met zijn recensie in een envelop per post naar de artiest of zijn of haar producent. Zelden kreeg hij een reactie.
Pensioen of niet, iedere dag was voor hem een werkdag, en iedere werkdag begon met koffie, een plakje suikerbrood en vier papieren kranten. Daarna waren er afspraken of presentatieklussen, of de voorbereiding daarvan. Op wedstrijddagen van de FC was hij in de Euroborg gastheer in de directie skybox, samen met de ouders van Arjen Robben. Van jongs af aan, toen hij lid was van Be Quick, was hij vertrouwd met de voetbalwereld, vooral als scheidsrechter. Tot een paar jaar geleden coachte hij jonge scheidsrechters, maar daar was hij mee gestopt vanwege fysieke malheur. Ondanks het wekelijkse bezoek aan de sportschool werd hij te stram, had te veel last van z’n rug.
Altijd controle
Recensent was hij ook buiten het theater. Over de uitvaart van Paul van Vliet, met wie hij een goede band had, zei hij: Jochem (Myjer) ontroerde me, maar Freek (de Jonge) viel tegen. Condoleren deed hij met een handgeschreven brief, hij schreef er de laatste tijd zeker een per week, met vulpen, op briefpapier met zijn initialen. Het draaiboek voor zijn eigen uitvaart lag al een paar jaar klaar. De muziek, de gastenlijst, alles was tot in detail vastgelegd; D’Ancona wilde altijd controle en bovendien wilde hij het z’n nabestaanden makkelijk maken.
Niemand tot last willen zijn, ook dat was een eigenschap van de man die het anderen graag naar de zin maakte. Recent sloeg hij een uitnodiging af voor het TV programma Beter Laat dan Nooit (Op reis met vier bekende ‘mannen op leeftijd’); stel je voor dat hij in Azië in het ziekenhuis zou belanden, dan zou de hele boel in het honderd lopen. Tot zijn eigen verwondering werd hij de laatste jaren weer steeds vaker gevraagd. Zo was hij onder meer te zien in ‘Hotel Hollandia’ met Paul de Leeuw en in ‘Mijn vlakke land’ van de EO. Hij liet vastleggen dat het programma sowieso moest worden uitgezonden, ook als hij tussen opname en uitzending onverhoopt zou overlijden.
Eigen musical
In 2017, het jaar dat hij 80 werd, speelde Goov muziektheater een musical over z’n leven: Jacques J. Bij de première was het een sterrenparade op de rode loper voor de Stadsschouwburg in Groningen.
De musical kreeg in het Dagblad van het Noorden van zijn collega Peter van Strien 4 sterren. Maar D’Ancona vond het stuk in een woord verschrikkelijk. Geflankeerd door partner Hans Langhout en vrienden Henny Huisman en Joop van den Ende zat hij zichte verbijten in de zaal. Zijn personage sprak woorden en zinnen uit die hij nooit zou gebruiken en vooral de scènes over z’n coming out en homosexualiteit vond hij weerzinwekkend. Het had een feestavond moeten worden, maar partner Hans schopte een scene tijdens de afterparty, tot ontsteltenis van D’Ancona. Alleen het slotlied van de musical, gezongen door Goov acteur Jan Visser, kon z’n goedkeuring wegdragen. Een lied waarin de vraag wordt opgeworpen hoeveel sterren Jacques z’n eigen leven geeft.
Een echte tv doorbraak kwam er nooit, ‘niet goed genoeg’, net als hij zichzelf niet goed genoeg vond om als scheidsrechter de top te bereiken. Maar de roem die de Soundmixshow had opgeleverd bleef hem levenslang achtervolgen, overal werd hij herkend. Hij was ijdel genoeg om ervan te genieten, maar met een ding had hij toch wel moeite: selfies. Zijn standaard reactie op zo’n verzoek was: Wordt het daar leuker van? Als dat bevestigd werd, onderging hij het lijdzaam.
Jacques d ‘Ancona is 86 jaar geworden. Hij is vanmiddag in alle rust overleden in zijn woonplaats Paterswolde.
Luister online
