Waar ging het mis?
Er moet dus haast gemaakt worden: de oppositie diende een motie in om vooral te bouwen in de groene long (een stuk natuurgebied). Wat volgde was een verwarrend debat met opvallend veel onverwachte emoties. Het leek urenlang meer te draaien om ingewikkelde politieke dansjes dan om een nieuwe school. Lokaal Betrokken wilde anders stemmen dan de rest. Dat kon toch? Dat is de nieuwe bestuurscultuur, aldus de lokale partij. Echter, de andere partijen staken hier een stokje voor: in de achterkamertjes wordt druk op Lokaal Betrokken ingepraat. ‘De coalitie spreekt met één mond,’ is een uitspraak die de partij meerdere keren naar het hoofd krijgt.
De raadsvergadering van 8 april. (Tekst gaat verder onder de video)
In een halfuur-durende schorsing wordt de druk maximaal opgevoerd: en het werkt. Tandenknarsend stemmen fractievoorzitter Harma Zwiers en de twee anderen met de coalitie mee. De bedrukte gezichten zijn tekenend, echter lijkt de kous hiermee af. Maar voor de lokale partij is het de druppel die de emmer doet overlopen. Er volgen lijmpogingen, maar Lokaal Betrokken is het zat: twee maanden later stappen ze uit de coalitie en wethouder Jur Mellies moet met de nodige tranen afscheid nemen van zijn ‘droombaan’.
Al snel beginnen de politieke raderen te draaien: voor de andere coalitiepartijen is het een klap in het gezicht. Ze vinden dat Lokaal Betrokken te hard van stapel loopt. ‘Een nieuwe bestuurscultuur heeft tijd nodig, dat trek je niet in twee jaar vlot’, zo klinkt het.
En dan blijken nog niet eens alle duveltjes uit hun doosje gekomen te zijn. In het daaropvolgende spoeddebat blijft namelijk een opvallende stoel leeg: die van ChristenUnie-raadslid Jelmer van der Veen. Hij komt dit jaar bekend te staan als kritisch coalitie-raadslid, een voorstander van de nieuwe bestuurscultuur en steeds minder van zijn eigen partij. Bij het 8 april-debat koos hij zelfs publiekelijk de kant van Lokaal Betrokken. Ook hij wilde tegen de wil van de coalitie stemmen, maar na de schorsing was hij verdwenen.
Zijn dubbele afwezigheid wordt later opgehelderd: hij vertrekt bij de ChristenUnie uit onvrede over het gebrek aan nieuwe bestuurscultuur en neemt zijn zetel mee. Ook voor hem bleek de vergadering van 8 april een onherstelbare breuk en vond hij te weinig bewegingsvrijheid binnen zijn eigen partij.
Grootste offer
De coalitie zag in die dagen hun meerderheid als sneeuw voor de zon verdwijnen. Mocht het ooit nog een meerderheid willen, dan moesten ze aankloppen bij het CDA. Een partij die in de formatie, op verzoek van PvdA en Lokaal Betrokken, voor het eerst in de geschiedenis naar de oppositie werd verwezen. Een plek die tot op de dag van vandaag onwennig voor ze is. Was dit voor hen dan de manier om weer op het pluche te geraken? Even leek het erop, maar de coalitiepartijen maakten een opvallende keuze. Het werd een minderheidscoalitie: D66-raadslid Klaas Pals wierp zich op als wethouder. ‘Maar,’ zo zei hij, ‘alleen in een minderheidscoalitie, dat is onze grote wens.’ En zijn wens kwam uit: naast hem werd ook oud-wethouder Marc Verschuren weer van stal gehaald. Na in 2020 de opgestapte SP-wethouder Lian Veenstra opgevolgd te hebben, moet Stadskanaal gedacht hebben dat Verschuren een deja-vu momentje best aan kon.
Hiermee krijgt niet alleen D66 haar zin, maar gek genoeg ook Lokaal Betrokken. Verschuren en Pals zijn wethouders boven de partijen, zoals LB wilde. Door de minderheid moet de coalitie nu naar wisselende meerderheden gaan zoeken in de raad, zoals LB wilde. Daarmee keert het debat terug, zoals LB wilde. Je kunt dus zeggen dat Lokaal Betrokken definitief haar politieke droom heeft waargemaakt, maar daarvoor moesten ze wel het grootste offer brengen.
‘Kop d’r veur’
Nu het zomerreces is aangebroken, is het ook tijd om de balans op te maken. Wat heeft de kiezer tot nu toe gehad aan de ‘nieuwe bestuurscultuur’? Simpel antwoord: niks, nada, noppes. Coalitie en oppositie zijn – in een tijd waarin er beslissingen gemaakt moeten worden over nieuwe scholen, sportcomplexen, AZC’s, woningen, fietspaden enzovoorts – bezig geweest met politiek gesteggel waar de kijker thuis bar weinig boodschap aan heeft. Een politieke crisis die voorkomen had kunnen worden als partijen minder Haags met de nieuwe bestuurscultuur waren omgegaan. Minder bang voor verandering, minder bang voor transparantie, minder bang voor communicatie met de inwoner en de media. Want aan deze laatste zaken ontbrak het de laatste jaren in Stadskanaal.
Dus: na de vakantie is er werk aan de winkel. Om op z’n Gronings af te sluiten: kop d’r veur en nait zo soezen.