Kleiner maar fijner

Veel leegstand en een te uitgestrekt winkeloppervlak zorgden volgens de gemeente voor een ongezellig en verpauperd centrum. ‘In 2016 stond 25 procent van de panden leeg’, vertelt Klaas-Jan Havinga, voorzitter van winkeliersvereniging Centrum Stadskanaal. Door leegstaande panden op te kopen en te slopen en winkels te verplaatsen naar de kern van het winkelgebied heeft de gemeente geprobeerd een kleiner en aantrekkelijker centrum te maken. Om de bereikbaarheid te vergroten zijn aanrijroutes en parkeerplaatsen aangepakt. Ook werden pleinen vernieuwd met meer ruimte voor groen en terrassen. Havinga: ‘Winkels zijn goed, maar als er geen horeca is, dan is het doods. Naar het winkelcentrum gaan moet een beleving zijn.’

Een project van 14 miljoen

Met de aanpak van parkeerterrein de Oude Markt en het slopen van een deel van de leegstaande panden aan de daarachter gelegen Navolaan gaat de centrumvernieuwing de laatste fase in. Bedoeling is dat de laatste werkzaamheden eind dit jaar klaar zijn. Totale kosten: 14 miljoen. De gemeente Stadskanaal stopt er zelf 4,2 miljoen euro in, de provincie draagt 1,8 miljoen euro bij en vastgoedeigenaren leggen 8 miljoen op tafel.

‘Waar is mijn winkel als anderen het niet redden?’

Marcel Steenstra runt samen met zijn vrouw een natuurdrogist midden in het centrum. Hij is enthousiast over de vernieuwing. ‘Het is prachtig geworden. Als straks de lockdown is afgelopen en het weer wordt mooier kunnen we een nieuw begin maken met een compleet nieuw centrum.’

Marcel Steenstra realiseert zich heel goed dat hij met zijn natuurdrogist aan de goede kant van de medaille zit. Hij heeft geen personeel in dienst, een eigen pand en mag als essentiële winkel tijdens de lockdown gewoon open. ‘Dat is wel iets wat je bezighoudt. Want wat ben ik met mijn winkel als anderen het niet redden?’

Een eindje verderop zit de kledingzaak van Rob Kugel. Hij teert op dit moment in op zijn pensioen. Kugel: ‘Mijn winkel hangt nog bomvol met kleding, ik zou mijn god niet weten waar ik er mee heen moet. Hij heeft vol ingezet op zijn webshop, maar haalt slechts 30 procent van zijn normale omzet. Als ‘oude rot’ in het vak gaat hij het wel redden, het zijn volgens hem vooral de jonge ondernemers zonder buffer die het nu zwaar hebben. ‘Voor veel van hen moet de deur heel snel weer open.’

Ondanks de slechte verkoop kijkt ook Kugel positief naar de toekomst. ‘Er zullen winkeliers sneuvelen. Maar omdat we zo’n sterk centrum hebben komen er ook weer nieuwe.’

Misschien lopen andere winkelcentra nu wel leeg

Maar heeft een winkelcentrum zoals dat van Stadskanaal in de toekomst nog wel bestaansrecht? Of worden zij door steden als Groningen en de opkomst van online winkelen overbodig?

‘De mens is een sociaal wezen, die zoekt altijd leuke plekken op waar het gezellig is’, zegt Klaas-Jan Havinga. Marcel Steenstra vertrouwt op een trouw winkelpubliek en de regiofunctie die Stadskanaal heeft. Rob Kugel denkt dat andere winkelcentra rondom Stadskanaal misschien wel gaan leeglopen, ‘gewoon omdat we het heel goed doen. We zijn een koploper geworden.’

Samenwerken is de sleutel tot succes, stelt Havinga. Want om klanten te trekken heb je goed bezette winkelstraten nodig. Kugel: ‘Met zijn alle trekken wij mensen en zijn we het warenhuis Stadskanaal.’

Als Havinga kijkt naar de volle terrassen en drukbezochte markt afgelopen zomer is hij positief over de toekomst. Toch sluit hij niet uit dat over een aantal jaar het winkelcentrum verder moet inkrimpen. ‘We hebben toch te maken met een wat ouder publiek en een krimpgebied.’

‘De Beneluxlaan kan zichzelf wel redden’

Maar niet iedereen is positief. De Beneluxlaan valt net buiten het kernwinkelgebied. ‘Terwijl er in het verleden wel plannen waren voor onze straat’, vertelt Stieneke Gersonius, eigenaresse van een buitensportwinkel.

Inderdaad waren er in het begin, toen de centrumvisie werd opgesteld, ook plannen voor de Beneluxlaan, vertelt John van der Laan van de gemeente Stadskanaal. ‘Dat was toen geen prettige straat, maar de situatie is nu anders. Er is weinig leegstand en voldoende parkeergelegenheid.’ Herinrichting is dus niet meer nodig. ‘De Beneluxlaan is een straat die zichzelf heel goed kan redden’, stelt Klaas-Jan Havinga. Wel heeft de gemeente beloftes gedaan, zoals een terras voor de broodjeszaak. Havinga: ‘We gaan proberen ze daaraan te houden.’

Moniek Laarman, de eigenaresse van de lunchroom aan wie het terras is beloofd, heeft geen zin om zich er nog langer druk over te maken. ‘Ik zet mijn tafeltjes en stoeltjes gewoon op de stoep.’ Bang dat ze buiten het centrum valt is ze niet. ‘Natuurlijk is het fijn om in de loop te zitten, maar ik lever veel aan bedrijven en hoef niet per se bij het centrum te horen.’

Ook groenteboer Martin Panneman vertrouwt erop dat zijn klanten blijven komen. ‘Je gaat toch niet met een zware zak aardappelen door het hele centrum lopen, dus wij zitten hier aan de rand wel goed.’

‘We bungelen er maar een beetje bij’

Bij de winkeliers zijn nog zorgen over de geplande weg vanaf parkeerterrein de Grote Markt. Hierdoor zouden auto’s niet meer automatisch door de Beneluxlaan rijden. Volgens Havinga zal dat wel meevallen, omdat het alleen om een uitrit gaat en mensen nog steeds gemakkelijk af kunnen slaan naar de Beneluxlaan.

De frustratie bij ondernemers als Stieneke Gersonius is misschien niet zozeer dat ze buiten het kernwinkelgebied vallen, maar het gevoel hebben niet gehoord te worden. ‘Wij bungelen er maar een beetje bij’, is hoe ze het gevoel omschrijft. Terwijl de gemeente wel heeft ingezet op het betrekken van winkeliers en omwonenden bij de plannen. Wie wilde kon tijdens ontwerpbijeenkomsten meepraten en een moodboard maken. De architect heeft geprobeerd deze input mee te nemen in zijn ontwerp. In de beleving van Marcel Steenstra is dit goed gedaan. ‘Maar ja, als je een feestje geeft krijg je nooit dat iedereen het even leuk vindt.’

Pandeigenaren uitkopen kost meer dan verwacht

Of het terras van Moniek er nog komt hangt volgens Klaas-Jan Havinga vooral af van hoeveel geld er nog is. Het aankopen van vastgoed heeft veel meer gekost dan was begroot. Havinga: ‘Vastgoed uit de markt halen is altijd lastig. De eigenaar wil natuurlijk zoveel mogelijk geld krijgen. Dan kom je misschien wel uit op vijf of zes ton, terwijl je een ton had begroot.’

Door moeizame onderhandeling met de vastgoedeigenaar zijn ook de plannen voor de Navolaan veranderd. Het was de bedoeling dat alle panden gesloopt zouden worden. Nu blijft een gedeelte toch staan. ‘Erg jammer’, zegt Havinga. ‘Nu krijg je toch weer een losse eenheid, terwijl we dat juist niet wilden.’

Eenmaal, andermaal…

De eigenaar van de snackbar aan de Navolaan is juist blij dat hij kan blijven. ‘Dit is toch je plekje, we zitten hier al zestien jaar.’ Hij heeft vertrouwen in de toekomst. ‘De plannen zien er goed uit, naast ons komt veel groen en er is ruimte voor een groot terras.’

Eind 2021 zal de centrumvernieuwing klaar moeten zijn en is Stadskanaal ‘klaar voor de toekomst’. Welke ondernemers dat nog mee mogen maken, hangt grotendeels af van wanneer de deuren open mogen. Maar als het zover is, geldt voor Marcel Steenstra: ‘Eenmaal, andermaal: koop lokaal, in Stadskanaal.’