STADSKANAAL – Gedurende de maanden juli, augustus en september is in Streekhistorisch Centrum Stadskanaal een bijzondere foto-expositie te zien. De expositie bestaat grotendeels uit foto’s gemaakt door 8- tot 10-jarige leerlingen van 5 basisscholen in de gemeente Stadskanaal. In totaal namen 10 groepen deel tussen februari 2012 en maart 2013. Onderwerp van de expositie zijn de oude sluizen in het Stadskanaal, op bijzondere wijze door de kinderen in beeld gebracht.

De expositie komt voort uit het schoolbrede erfgoedproject ‘Knoal!’ dat door het Streekhistorisch Centrum ontwikkeld werd voor het basisonderwijs. Onderdeel ervan waren kunstzinnige deelprojecten voor de verschillende leeftijdsgroepen. Voor de groepen 5 en 6 was dat het fotoproject dat ontwikkeld werd door Ard Hesselink uit Bellingwolde. Doel ervan was de leerlingen spelenderwijs te confronteren met beeldcompositie en creatieve manieren van fotograferen. De kinderen fotografeerden de sluizen dan ook vanuit de opdrachten:

• Fotografeer details
• Kies een bijzondere hoek
• Houd de camera niet recht maar schuin

Het was verrassend hoe goed de kinderen de opdrachten uitvoerden, hoe geïnspireerd en enthousiast ze bezig waren. Er kwamen dan ook verbluffend goede foto’s uit. Vandaar dat het meer dan de moeite waard is een tentoonstelling aan deze resultaten te wijden.

Behalve fotocollages met ca. 110 door de kinderen gemaakte foto’s, bevat de expositie historische foto’s van de sluizen en (door Ard Hesselink gemaakte ) foto’s van de fotograferende schoolkinderen. Ook de online prezi-presentaties, waarmee de verschillende groepen het project aan hun ouders konden tonen, zijn aanwezig.

Het ‘Knoal!’-fotoproject voor de groepen 5 en 6 op de basisscholen in Stadskanaal en omgeving leverde het afgelopen jaar verbluffende resultaten op. Zozeer dat het nu heeft geleid tot een expositie in het Streekhistorisch Centrum, de organisator van ‘ Knoal! Hieronder meer over achtergrond, inhoud en uitvoering ervan.

Streekhistorisch Centrum Stadskanaal

In het Streekhistorisch Centrum wordt de geschiedenis van de Kanaalstreek en Westerwolde bewaard en in beeld gebracht door middel van tentoonstellingen, lezingen en educatieve projecten. Het documentatiecentrum bevat grote collecties foto’s, documenten en talloze historische voorwerpen die de ontwikkeling van de voormalige veenkolonie tot moderne woonplaats illustreren.
Het Streekhistorisch Centrum is gevestigd in Huize Ter Marse, een voormalige vervenersvilla uit 1884.

Project ‘Knoal!’
Speciaal voor het basisonderwijs is door het Streekhistorisch Centrum het lesprogramma Knoal! ontwikkeld. Met dit lesprogramma gaan de leerlingen op ontdekkingstocht door hun eigen woonomgeving, waarbij het Stadskanaal de ‘blauwe draad’ vormt.
Er is lesmateriaal voor zowel groep 1-2, groep 3-4, groep 5-6 als groep 7-8 waardoor het programma zich prima leent als basis voor projectweken voor de hele school, maar ook per groep gedurende het jaar kan worden uitgevoerd.
De basis voor het project wordt gevormd door 4 vertelplaten, met als thema’s kanaalgraven en vervening; het dagelijks leven rond 1900, aardappelmeel en strokarton en het Stadskanaal nu (natuur en recreatie). Behalve voor de geschiedenis is er ook aandacht voor reken- en taalopdrachten rondom het thema Knoal!

Beeldende kunst binnen project ‘Knoal!’
Het lesprogramma kan worden uitgebreid met een Beeldend Kunstenaar In de Klas. Het Streekhistorisch Centrum heeft relaties met diverse kunstenaars in de regio die speciaal voor Knoal! eigen projecten hebben ontwikkeld. Eén daarvan is het fotografieproject Knoal! voor de groepen 5 en 6. Het werd ontwikkeld door Ard Hesselink uit Bellingwolde die behalve als fotograaf ook zelf werkzaam is in het basisonderwijs.

Fotografieproject ‘Knoal!’
Het fotografieproject concentreert zich op de oude sluizen van Stadskanaal. Eerst krijgen de kinderen in de klas een inleiding over (doel en werking van) sluizen, over ‘kunstzinnige’ fotografie en een diapresentatie over verschillende manieren om je onderwerp in beeld te brengen. Vervolgens gaan de kinderen zelf bij de sluis fotograferen die zich het dichtst bij de school bevindt.

Daartoe hebben ze vier opdrachten meegekregen; een algemene (‘maak je foto door de zoeker van je toestel’) en 3 specifieke:
1. vind een bijzondere hoek van waaruit je je onderwerp in beeld brengt
2. fotografeer details
3. maak foto’s waarbij je de camera bewust niet recht maar schuin houdt.
Ze brengen hun eigen fototoestellen mee (of doen samen met een camera) en rouleren in groepjes langs de sluis. Daardoor krijgt iedereen de kans de sluis van alle kanten te fotograferen.

Na afloop worden de foto’s op de computer overgezet. Ard Hesselink maakt vervolgens een online ‘prezi’ presentatie van een ruime selectie die in de klas, thuis en tijdens de projectpresentatie kan worden bekeken. De verschillende prezi’s zijn te vinden via www.prezi.com/user/docman .
Duidelijk is dat de kinderen met dit project op speelse wijze op tenminste twee gebieden kennis verkrijgen: door er praktisch aan de slag te gaan worden ze zich bewuster van de historische rol van kanaal en sluizen in hun gemeenschap. Daarnaast leren ze over creatief fotograferen, beeldcompositie en anders door de zoeker kijken.

Deelnemende scholen & groepen
Het fotografieproject ‘Knoal!’ werd in 2012 in 10 groepen 5 en 6 uitgevoerd op:

1. cbs de Maarsborg (Stadskanaal, februari 2012, Derde Verlaat/Buinersluis )
gr. 5 (543 foto’s/8 camera’s)) en gr.6 (558 foto’s/8 camera’s)

2. rkbs St.Antoniusschool (Musselkanaal, september 2012, Vijfde Verlaat/Stenen Verlaat)
gr.5 (1532 foto’s/16 camera’s)en gr.6 (1064 foto’s/13 camera’s)

3. cbs de Höchte (Alteveer, oktober 2012, Derde Verlaat/Buinersluis)
gr.5 (1278 foto’s/11 camera’s)en gr.6 (583 foto’s/12 camera’s)

4. cbs de Meander (Musselkanaal, november 2012, Vierde Verlaat/Sapsverlaat)
gr. 5/6 (439 foto’s/8 camera’s)

5. rkbs Willibrordschool, Stadskanaal, maart 2013, Derde Verlaat/Buinersluis)
gr.5 (895 foto’s/15 camera’s), gr.5/6 (821 foto’s/17 camera’s) en gr.6 (1019 foto’s/14 camera’s)

Doordat het project gedurende het jaar 2012 en een stukje 2013 op verschillende momenten werd uitgevoerd geeft het totaal ook een mooi beeld van de verschillende seizoenen rond de sluizen.
In totaal werden rond de drie sluizen door de kinderen 8.732 foto’s gemaakt. Circa 8000 van deze foto’s voldeden volledig aan één (of meer) van de opdrachten. Hiervan zijn er op de tentoonstelling ca. 110 te zien. Terwijl ze aan het werk waren fotografeerde Ard Hesselink de kinderen. Ook hiervan is een selectie op de tentoonstelling te zien.

De tentoonstelling ‘Knoal!’
De tentoonstelling bestaat uit :

• 8 fotocollages van 120 x 80 cm,

• 9 fotocollages van 50×60 cm

• een aantal afdrukken op 20×30 cm van historische foto’s van de sluizen uit het bezit van het Streekhistorisch centrum

• een selectie foto’s van de fotograferende kinderen ( ca. 30 per deelnemende groep).

• Ook de prezi’s van de verschillende deelnemende groepen zijn op de tentoonstelling te zien.

De fotocollages 120×80 zijn thematisch ingedeeld:
1. 10 foto’s van de deelnemende groepen
2. 10 foto’s van het Derde Verlaat/de Buinersluis
3. Idem Vierde Verlaat/Saps Verlaat
4. Idem Vijfde Verlaat/Stenen Verlaat
5. 10 foto’s van de opdracht ‘bijzondere hoek’
6. Idem van de opdracht ‘detail’
7. Idem van de opdracht ‘camera schuin’
8. 10 foto’s van ‘natuur rond de sluizen in verschillende seizoenen’

De fotocollages 50×60 bevatten ieder 4 foto’s die vooral op hun fotografische kwaliteit en/of verrassende visie zijn geselecteerd.