Direct naar de inhoud.

Zaterdag ‘streektaaldag’ op RTV1 televisie

RTV1 – Zaterdag 28 september staat RTV1 in het teken van streektaal. Vanaf 15.00 uur wordt er live verslaggeving gedaan van de première van de film ‘Liek achter de Badde’, een film van Harry Töben. RTV1 heeft de primeur en mag de eerste minuten van de film live op tv laten zien. Om kwart voor vier wordt er live naar Veendam geschakeld naar het hoofdpodium van Tocht om de Noord. Vanuit daar gaan we kijken naar een speciaal programma omtrent 100 jaar Grunnens Laid.

Deze verbinding komt tot stand in samenwerking met ParkstadVeendam en RTV Go!.

Knoalster dictee

Als dit programma afgelopen is keren we terug naar Stadskanaal en kunt u uw pen en papier erbij pakken. We zenden dan het knoalster dictee. Dit dictee is al eens uitgezonden geweest in het voorjaar van 2018. Dit gehele dictee is geschreven in het knoalster dialect. Het gehele dictee is na afloop te vinden op de website van RTV1 of nu al via https://rtveen.nl/2018/03/05/rinus-allemekinders-winnaar-knoalster-dictee-2018/

Na afloop keren we terug naar de première in Stadskanaal en wordt er naar reactie’s over de film gevraagd. Het gehele programma duurt van 15.30 uur tot 18.00 uur. De Presentatie is in handen van Gertjan Kamst en Rutger Breider.

RTV1 kun je zien via Ziggo-42, SKV-25 en KPN-1458 

Programma:
15.30 Première ‘Liek achter de badde’
16.00 Knoalster dictee
16.50 Tocht om de Noord
17.30 Reactie’s film ‘Liek achter de Badde’

Datum 30 september 2019 Bert Jan Brinkman

Drenthe van vroeger in Groningen nagespeeld

Irenebrug Kammingakade 18 – (opgehesen voor film)

WILDERVANK – Wie volgend jaar naar de film ‘Liek achter de badde’ zit te kijken zal denken dat men terug is in de tijd dat door de Drentse Monden nog schepen voeren. In Groningen worden filmopnamen gemaakt die een stukje Drenthe van vroeger uitbeelden. Omdat de Monden zijn gedempt en de badden gesloopt, worden de scenes die de Eerste Exloërmond moeten verbeelden, in Groningen opgenomen.

Rond de badde

Het kanaal tussen Bareveld en Wildervank in de gemeente Veendam lijkt nog enigszins op de Eerste Exloërmond van voor 1970. Er liggen over het water nog bruggen (badden) die doen denken aan de badden zoals die vroeger voor elke boerderij in de Drentse Monden lagen. Ze zijn iets luxer, maar dat maakt het verhaal er niet minder interessant om. Het verhaal in de film is dat de zoon van een zichzelf benoemde herenboer de badde afdraait voor een binnenschip (de Jatrie). Als dank gooit de schipper een stuiver naar de boerenzoon. Omdat die het werk van een arbeider heeft gedaan slaat de boer zijn zoon met de broeksriem waardoor de jongen wordt verminkt. Rond de badde speelt zich nog meer drama voor de herenboer af. Zodat, als de Mond gedempt wordt ,de boer grond aan de gemeente schenkt onder de voorwaarde dat de badde als een soort monument op het land moet blijven liggen.

Irenebrug Wildervank

Om al deze scenes te kunnen draaien takelt Mammoet Kraanbedrijf onder het toeziend oog van de firma Luttjeboer de Irenebrug van haar plaats en legt het op de wal. Daar speelt het dan dat er een lijk achter de brug (Liek achter de badde) wordt gedumpt. De film is een Gronings Drents project naar het boek van de Groningse schrijver Harry Töben. Het is bedoeld om aandacht te krijgen voor de Nedersaksische streektalen. Uniek in de film is dat de Groningse boer Gronings praat tegen de Drentse wethouder die in het Drents de boer antwoord geeft. Dit is nooit eerder in een film vertoond. De film zal na de première, in het volgend voorjaar, eerst in dorpshuizen en culturele centra in Drenthe en Groningen worden vertoond. Daarna is het te zien in bioscopen. Het wordt Nederlands ondertiteld.

Datum 17 oktober 2018 Bert Jan Brinkman

Rinus Allemekinders winnaar Knoalster Dictee 2018

TV opnamen Knoalster Dictee

RTV1 – Met een grote voorsprong op de rest van zijn medecursisten, heeft Rinus Allemekinders uit Musselkanaal het Eerste Knoalster Dictee 2018 gewonnen. Rinus, die gepensioneerd hoofd van de Antoniusschool in Musselkanaal is, verklaarde zijn overwinning doordat hij altijd veel aandacht aan het Gronings heeft besteed. Vooral vroeger op school waar de Antoniusschool jaarlijks meedeed aan de Knoalster Schriefwedstried en nu ook nog in de kerk.

Hij levert een bijdrage aan de dienst in de Rooms-katholieke kerk op Musselkanaal waar ze onlangs weer een dienst in het Gronings hebben gehouden. “En natuurlijk heb ik tijdens de cursus ook weer heel wat opgestoken”, zei winnaar Allemekinders. In de 18 zinnen van het dictee dat u elders kunt lezen, had hij in totaal “slechts” 26 fouten. Een knappe prestatie volgens presentator van het programma voor RTV 1 en bedenker van het dictee, schrijver Harry Töben.

meertmoand-streektoalmoand

Opmerkelijk noemde Töben hij het, dat de andere cursisten, die net als Rinus de cursus “Schrijven in het Knoalster Grönnegs” bij hem hadden gevolgd, praktisch allemaal als tweede eindigden. Uitzondering was één cursist die als laatste eindigde. Hij had bijna vier keer zoveel fouten als Rinus. Hij had dan ook slechts één van de drie lessen bijgewoond. De vijf cursisten die wel alle lessen hadden meegemaakt en afgelopen zaterdag aan het dictee meededen, hadden allemaal zo’n twintig fouten meer gemaakt dan de winnaar. Ze hadden evenveel fouten als de “Knoalster Prominent”: Daniël Wolgen. Daniël schrijft gedichten in t Knoalster Grönnegs en heeft zich al twee jaar verdiept in t Knoalsters. “Ik hoop dat deze Eerste Knoalster Dictee een vervolg krijgt”, zei Harry Töben. “Onze eigen taal leeft nog bij de mensen in de Kanaalstreek, dat is nu wel weer bewezen. Het verdient bescherming en ondersteuning. Dat zal ook blijken als we straks met onze film in streektalen komen. De première is in bioscoop Smoky en het moet zo zijn dat we een paar keer een première in Smoky moeten houden omdat het regelmatig is uitverkocht. Maar eerst in “ankom meertmoand-streektoalmoand het Knoalster dictee 2019”. Zo sprak schrijver Harry Töben, die zich inzet voor de hoogste erkenning van de Nedersaksische streektalen in Nederland.

 

Knoalster dictee 2018 – Harry Töben.

De JATRIE, was bie Algemain Belang op Muzzelknoal, loaden mit sikkom zeuvenhonderd zeuventeg zakken salpeter veur n stukkewat boeren in Drouwnermond.

Toun t schip bie t Stainenvloat was, begon t te snèjen. Schipper Haarm Doavids zee tegen Snorre Wienands de sluusmeester: “k Bin benèd wat veur n winter we kriegen”.

De sluusmeester wos dat Haarm ainspander was. Hij snittjede in de snèje en zee: “Zuik die mor gaauw n doefie op Haarm, den hebben je t mit joen baaide waarm in de kooi as je dammeet uutvroren binnen.

” “As k op vorstverlet kom, leg k t schip bie ons voader en moetje veur de wale. As t stief gaait vraizen, kinnen we doar kaaichiebakken. Mor eerst mor even noar dij dikhazzens van boeren doar in de Mond, dij om distied van t joar kunstmizze hebben motten”, zee Haarm terwiel e de Brons aan de loop brocht.

t Was bekend dat schipper Haarm Doavids wel n vraauw hebben wol, mor dat e al traauwd was mit zien schip, n Grönneger staailsteven.

Aan landskaande van Branbergendraaichie, stonden wichter in heur widde febrieksschoeden te wachten totdat de JATRIE deur de brugge was. Aine haar heur wit schoet over de kop trokken omdat ze gain snèje in t hoar hebben wol.

Haarm keek verbalderd noar dat poedie. Dat zol wel n klidde wezen dij geregeld knarriekoorze het, docht e.

Terwiel e doar zien verstand bie haar, luit e t schip langzoam bakboord uutlopen zodat dij sikkom tegen de leunen van t battentje aan voarde, net zo as der in de Knoalster Lorelei zongen wuir.

Bie Sapsvloat wui der zegd, dat e beter liggen blieven kon en de kaggel goud opstoken, want t begon dik te vraizen. Hij was doar al op verdocht west, want hij haar smörgens zien zwaarde striepkoornboksem aantrokken.

Doar haar e n raime om en gain opzelen. Der zat n snidde in mit n ritssloeten. Haarm haar n ander plan. Schuun tegenover de wottertoren woonden zien ollu. t Was n klaain kwindechie west dij schier opknapt was. Doar zol e òfmeren en n nacht liggen blieven.

Vlak bie t huus zetde hij de motor òf. Zien olders stonden in de veurkoamer en keken tot t roam uut. Dou t schip stil lag, was zien voader al op boeten om de landvasten aan te pakken. d’Achterste zat nog mit n stukkie zallegoaren aan de bolder vast. Haarm pakde zien herdertje uut de buutse en snee t taauwchie deur.

Moeke Trientje stond ook op daipswale. n Schurreldouk hong haalf uut heur schoetbuutse. Ze was vergeten om dij op t geutstaine te leggen toun ze achter heur man aanstevelde om te helpen bie t aanpakken van de trözzen van de JATRIE.

Dou ze mit zien drijent in de roef om toavel zatten, schonk vrouw Doavids n helder zeupie in. Glassie kwammen tot aan de kop tou vol. d’Eerste twèje gleden der in as Gods woord bie n olderling.

Noa de twijde zee ol Doavids: “Dou mie nog mor aine want ik krieg weer zinkens in de rugge.” Woarop Trientje zee: “Dat komt van dat beugeln dastoe altied dust. Dien knopstoule gaait ter kepot van en mit dien diokenraive kinst t nait weer kloar mokken.

“Kinst nog n haalve kriegen”, zee Trientje. “Dou mie ook nog mor n haalfie”, zee Haarm, “mor den wel de bovenste helfte vol”. Ze mozzen alle drèje verschriklek lagen.

“Ondanks dien schimmelge proat binnen we toch wel stokgelukkeg mit die”, zee Trientje tegen heur zeun Haarm. Ol Jan Johannes Doavids nikkopde en huil zien wavvel

Datum 5 maart 2018 Bert Jan Brinkman

Schrieven leren in t Knoalster Grönnegs

De JATRIE

STADSKANAAL – Cursus en dictee Knoalster Grönnegs. De cursus “Schrieven leren in t Knoalster Grönnegs” staat gepland op 9-12; 6-1; en 3-2. De dictee waar de cursisten aan mee mogen doen en waarvoor een aantal bekende Knoalsters worden uitgenodigd is dan op zaterdag 3 maart 2018. Zowel de cursus als het dictee wordt gehouden in het ruim van het schip de  Jatrie.

Wat als de winter invalt en het stevig gaat vriezen:

Om iets in de wintermaanden aan boord van de Jatrie te organiseren kan wel want in het ruim staat een kachel (turf gestookt) en het is er gauw lekker warm. Maar het brengt risico met zich mee. Want het zou kunnen zijn dat de winter invalt en het stevig gaat vriezen. De Jatrie moet dan op de wal worden gelegd, het water moet worden afgetapt want anders bevriezen de installaties en ontstaat er schade. De wc kan ook niet meer worden gebruikt. Kortom: als het de komende maande gaat vriezen dan kan de Jatrie niet worden gebruikt om daar activiteiten op te houden en mensen te ontvangen.

Geheel of gedeeltelijk afgelasten is geen optie:
Daarom is er contact gezocht met de directie van het Streekhistorisch Centrum en gevraagd of er bij vorst uitgeweken kan worden naar hun onderkomen. Helen Käming, directeur van het SHC, heeft alle medewerking toegezegd zodat er gebruik kan worden gemaakt van een van de zaaltjes in het SHC als de JATRIE vanwege vorst op het droge moet. Vorst of geen vorst, geen reden om de cursus af te gelasten. Het gaat niet door als er te weinig deelnemers zijn. Er is nog plaats voor deelnemers. U kunt zich per mail aanmelden hatoben@online.nl of telefoon 050 3181819

Datum 7 november 2017 Redactie

Acteurs gezocht voor film ‘Liek achter de Badde’

liek achter de BaddeSTADSKANAAL – Van het boek ‘liek achter de badde’ wordt een film gemaakt. Het boek is de eerste misdaadroman in de Groningertaal en is geschreven door Harry Töben. In de film worden verschillende Nedersaksische streektalen gesproken.

In totaal is er een rol voor 62 acteurs maar voor diverse rollen worden nog acteurs gezocht. Dames en heren in de leeftijd van 18 tot 60 jaar en jongens in de leeftijd van 10, 14 en 16 jaar die Gronings kunnen lezen en spreken komen in aanmerking. Ervaring als amateurtoneelspeler is gewenst, maar niet vereist. Na aanmelding krijgt men een uitnodiging om auditie te doen. De opnames vinden plaats in de studio en op locaties in de stad Groningen, Westerwolde en elders in de provincie Groningen. Onkosten worden vergoed.

Het is voor het eerst dat er een speelfilm in het Gronings (met teksten in het Westerwolds, Drents en Stellingwerfs) wordt gemaakt. De film gaat ongeveer 90 minuten duren en gaat over boerenzoon Lucas Hospes die opgroeit in Westerwolde. Hij trouwt met een rijke boerendochter. Hij verkoopt zijn boerderij in Westerwolde en dankzij de erfenis van zijn vrouw kan hij een grote boerderij met naastgelegen arbeiderswoning in Eerste Ex-loërmond kopen. Lucas is herenboer geworden en krijgt één zoon Gerrit..

Aanmelden voor een rol kan bij schrijver/regisseur Harry Töben tel. 050 3181819 email hatoben@online.nl

Datum 26 januari 2016 Bert Jan Brinkman

Boekpresentatie : Harm Davids, schipper van de Jatrie

stuurhut jatriSTADSKANAAL – Harry Töben, schrijver van het levensverhaal van de familie Davids en speciaal over Harm Davids, presenteert op zaterdagmiddag 1 augustus de 2e druk van dit boek.

Deze presentatie vindt tijdens MusSailkanaal plaats op een unieke plek namelijk in het ruim van het vrachtschip Jatrie. Töben vertelt niet alleen over de familiegeschiedenis maar ook over de veenkoloniale scheepvaart en scheepsbouw. De laatste weken is door vrijwilligers hard gewerkt om het ruim voor deze gebeurtenis in te richten. De oude sportvloer van de in 2014 gesloopte Kameleon heeft een tweede leven gekregen. Sinds kort doet ze dienst als buikdenning (scheepsvloer) van het 85 jaar oude vrachtschip. De boekpresentatie is voor iedereen toegankelijk. De stichting Jatrie wil met de verkoopopbrengst het schip verder restaureren. Ook is het mogelijk om donateur te worden van de stichting Jatrie.

Datum 27 juli 2015 Bert Jan Brinkman

Schrijver vertaalt eigen werk van het Gronings in Nederlands

 

Harry Töben op twitter
Harry Töben op  Twitter

STADSKANAAL – Het nieuwste boek van de Groninger schrijver Harry Töben mag best bijzonder genoemd worden. Het bijzondere is, dat het eerst in het Gronings is geschreven en daarna door de schrijver is vertaald in het Nederlands. Beide versies zijn in één omslag ondergebracht. Dit is nog nooit eerder in de Groninger literatuur vertoond.

Het boek heeft als titel Mie & Gittje – Ik & Geertje. Het bestaat uit zestien hoofdstukken die als apart verhaal kunnen worden gelezen, maar alle hoofdstukken samen leest het als een roman. De verhalen zijn puur fictie.
Het is ook geschikt voor mensen die kennis willen nemen van de Groninger taal. Wie de Nederlandse versie leest en wil weten hoe het verhaal in het Gronings is, of wat sommige woorden in het Gronings betekenen, kan het boek omdraaien en het op dezelfde, genummerde pagina, opzoeken. Wie nog niet zo goed Gronings kan lezen en soms verstrikt raakt, kan in de Nederlandse versie weer op streek komen.

Zo kunnen mensen die Gronings kunnen lezen en mensen die dat niet kunnen, er achter komen wat Geertje en haar man meemaken ergens in een dorp op het Groninger platteland. De belevenissen zijn allemaal “waarheidsgetrouw” door de man in zijn eigen schrijfstijl en woordgebruik opgeschreven. De Nederlandse vertaling is niet helemaal volgens de gelden regels. Dat is met opzet gedaan omdat het dan te merken is, dat het uit het Gronings is vertaald. Mie&Gittje-Ik&Geertje omvat twee keer 164 bladzijden. Het ligt in de boekwinkel en het kost € 18,95.

Datum 4 december 2014 Bert Jan Brinkman

De Groninger taal in de Kanaalstreek

Knoalster GrunnegsSTADSKANAAL – Harry Töben heeft een boekje geschreven over de Groninger taal die ze in de Kanaalstreek spreken en hoe je het moet schrijven. De uitgave: Alles over t Knoalster Grunnegs, bestaat uit drie delen; een essay over het Gronings van de Kanaalstreek met ook aandacht voor de bekende schrijvers van vroeger uit de Kanaalstreek en een lijst van hun werk, een onvoltooide Kanaalster Woordenlijst en een lijst van spreuken en gezegden die vooral in de Kanaalstreek worden en zijn gebruikt.

 

Harry TöbenHarry Töben (Musselkanaal 1942) woont tegenwoordig in de stad Groningen. In 2005 is hij begonnen met zich te verdiepen in de streektaal van zijn jonge jaren. Hij beschrijft hoe het is gekomen dat het Gronings in de Kanaalstreek anders is dan elders in de provincie. Volgens hem komt dat doordat de Kanaalstreek het jongste deel van de provincie is, de pioniers die er aan het werk gingen overal van-daan kwamen en er een mengeling van talen ontstond. Vooral onder invloed van het Drents heeft het Kanaalster Gronings klankverschillen met de andere streektalen in Groningen. Het gebied waar het Kanaalster Gronings wordt gesproken gaat van Bareveld tot Ter Apel. Het wordt ook gesproken in de Drentse Monden en een deel van het Oldambt en Westerwolde.

In het essay stelt Harry Töben dat een schrijver zich het beste kan uitdrukken in de taal die hij spreekt en dat hij daarom ook zo gelezen wil worden. Schrijvers willen schrijven in de taal die het dichtst bij is. Zo kan lezers een plezier worden gedaan doordat ze in hun eigen taal kunnen lezen. Vanuit de taal die er gesproken wordt heeft Töben, voor het eerst, regels opgesteld voor een Kanaalster schrijftaal. Door de regels voor het spellen van woorden die er in de Kanaalstreek afwijken met het Gronings elders in de provincie op te schrijven, kan gesproken worden van het Kanaalster Gronings. Hij heeft dit gedaan in overleg met prof. dr. Siemon Reker, hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de Rijks-universiteit Groningen. Töben heeft vorig jaar colleges bij prof. Reker gelopen. Reker heeft ook het manuscript van het essay gecontroleerd.

n_146Naast het opstellen van een eigen spelling voor de schrijftaal, heeft Töben ook een Kanaalster Woor-denlijst gemaakt. Ook dit is nog nooit eerder gebeurd. De woorden die de schrijver heeft verzameld komen niet voor in de bekende woordenboeken van K ter Laan. Boeles of Reker. Als ze daar wel in staan dan hebben ze een andere betekenis en/of schrijfwijze.

Töben heeft boeken geschreven in het Nederlands en het Gronings. In 2008 verscheen zijn eer-ste boek in het Gronings. Het is de verhalenbundel VAN ONDER DE PEDDE. In 2011 verscheen van hem LIEK ACHTER DE BADDE. Dit boek is de eerste misdaadroman die er in het Gronings is ge-schreven. Het boekje Alles over t Knoalster Grunnegs is verkrijgbaar in de boekwinkel (ISBN/EAN: 978-90-812937-4-7 ) Het kost € 3.95. Het is ook verkrijgbaar bij de schrijver via hatoben@online.nl. Er komt dan 1 euro aan verzendkosten bij.

Datum 10 maart 2014 Bert Jan Brinkman


-advertenties-

NIJM Webdesign Stadskanaal