Huus van de Toal: ‘Veenkoloniaals is écht Drents´

BORGER – Vaak wordt er over het Veenkoloniaals gezegd: ‘Dat is geen echt Drents’ of ‘Dat is Gronings’. Maar is dat ook echt zo? Waar ze alles weten van het Drents, is bij het Huus van de Taol in Beilen. Arja Olthof is daar streektaalfunctionaris: “Bedoel je of er standaard Drents is? Of een algemeen beschaafd Drents? Dat bestaat niet. Het Drents kenmerkt zich juist door de grote verscheidenheid aan klanken en woorden. Een enorme rijkdom!”

Drenthe is een vloeiend dialectgebied. Er zijn vele pogingen gedaan om het Drents in kaart te brengen en daarbij is in de 19e eeuw weleens de term ‘beter’ of ‘minder’ Drents gebruikt. Aan de westkant grenst het gebied aan de Stellingwerven, in het noorden aan Groningen en in het zuiden aan Salland. Olthof: “Onherroepelijk heeft dat gevolgen voor de taal die er gesproken wordt. Denk eens aan het woord water. In het Zuidwest Zuid-Drents zegt men ‘water’, in het Zuidwest Noord-Drents ‘waeter’ en in de Kop van Drenthe heeft men het over ‘waoter’. In de Veenkoloniën wordt ook nog ‘wotter’ als uitspraak gebruikt.”

Zuver Drents

Zuiver Drents bestaat wél: dit heeft te maken met het gebruik van authentieke woorden. “Dus niet schaotsen maar scheuveln. En niet leers, maar stevel”, legt Olthof uit. “Hierbij speelt wel een rol in hoeverre de woorden nog nodig zijn: door het verdwijnen van een zeis als landbouwgereedschap zal het woord zwao of zende ook niet vaak meer gebruikt worden in de dagelijkse taal.”

Veenkoloniaals

Over het Veenkoloniaals wordt vaak gezegd: dat lijkt net Gronings. Of dat ís helemaal geen Drents. Olthof: “Dat is niet het geval, het is zeker Drents! Het is de taal die gesproken wordt in de vroegere Gronings-Drentse veenkoloniën, die ten dele in Groningen en deels in Drenthe liggen. Niet zo vreemd dus dat daar Groningse invloeden in zitten.”

Uit familieverhalen is te achterhalen dat veenarbeiders de ontginningen volgden en dus van plek naar plek verhuisden. “Daarmee namen ze hun taal natuurlijk gewoon mee. Misschien heb je zelf een variant die je het mooist vindt, maar dat is een kwestie van smaak. Het Veenkoloniaals is dus ook écht Drents.”

Bron: RTV Drenthe

Drentse leus op container moet Drents zichtbaarder maken

DRENTHE – Streektaalorganisatie ‘Huus van de taol’ heeft een winactie opgezet om het drentse dialect meer op straat te laten zien. De drentse organisatie houdt daarom een winactie. Wie de beste kreet van maximaal 4 woorden verzint, krijgt de leus gratis op zijn of haar containers. Daarnaast worden er ook stickers met de leus verkocht in de webshop van ‘Huus van de taol’. Meedoen kan tot 15 oktober. Je kan je leus aanmelden via de facebookpagina, mail, website of een brief.

Presentatie uniek Drents verkleinwoordenboek

BORGER – Het Huus van de Taol presenteert zaterdag 29 september het Drents verkleinwoordenboek. Een studie naar het systeem van Drentse verkleinwoordvorming. Het boek is samengesteld door Abel Darwinkel, die er in de afgelopen jaren uitgebreid onderzoek naar heeft gedaan. Nergens in Nederland is er eerder een verkleinwoordenboek voor een streektaal verschenen.

Dubbeltie en kwartie

Voor iedereen die wel eens Drents gehoord heeft, is het meteen duidelijk: het Drents vormt verkleinwoorden door er ie achter te zetten. Woorden als ‘ballegie’, ‘bloempie’, ‘mannegie’, ‘vrouwgie’, ‘fietsie’, ‘koppie’, ‘schötteltie’ en ‘hoesie’ herkent iedereen meteen als Drents. Maar waarom zegt een Zuidwest-Drent ‘veugeltien’ en een Noord-Drent ‘vogelie’? Waar loopt de taalgrens tussen ‘schöttelie’ en ‘schötteltie? Wanneer gebruiken we ‘egie’ en wanneer ‘tie?’ Het komt allemaal aan de orde in dit Drentse verkleinwoordenboek dat door streektaalfunctionaris Abel Darwinkel is geschreven.

Verkleinwoorden

Hij heeft in het woordenboek van Dr. G.H. Kocks en in het werk van ruim vijftig Drentse schrijvers gezocht naar verkleinwoorden. Ook van de antwoorden van de ruim achthonderd deelnemers aan de enquête Vraog en Antwoord is dankbaar gebruik gemaakt. Met al die gegevens heeft Darwinkel het systeem van de Drentse verkleinwoordvorming beschreven. In leesbare hoofdstukken gaat hij in op de veranderingen die in de loop der jaren zijn opgetreden en op de vele uitzonderingen die de varianten van het Drents ook bij de verkleinwoorden heeft.

Het Drents verkleinwoordenboek is voor € 12,50 te koop bij het Huus van de Taol in Beilen, de boekhandel en via www.drentheboeken.com

Peter en de wolf in het Drents in de gemeente Borger-Odoorn

BORGER/VALTHERMOND – Op dinsdag 11 april j.l.waren er in de gemeente Borger-Odoorn een tweetal concerten Peter en de wolf in het Drents. ’s Ochtends was Sporthal De Koel in Borger de locatie waar het Aeolian Ensemble te horen was en in de middag was er een concert in de MFA ’t Brughuus in Valthermond. Leerlingen en begeleiders van in totaal veertien basisscholen genoten van de prachtige muziek, die in het midden van de twintigste eeuw door Pokoviev is gecomponeerd. Burgemeester Seton en wethouder Trip waren in ’t Brughuus onder de toehoorders.

Het project Peter en de wolf in het Drents was eigenlijk al begonnen op zeven maart van dit jaar. Toen was er een coaching bijeenkomst voor de lesgevers van de groepen 5 en 6 van de basisscholen in Borger-Odoorn. Met het geleerde in de workshop en met de mooi vormgegeven materialen die bij het project horen, konden de juffen en meesters in de eigen klas aan de slag met de muziek van Peter en de wolf. De aangeboden lesstof bood allerlei mogelijkheden om aandacht te besteden aan het verhaal, aan de liedjes, de muziekinstrumenten en de Nederlandse en de Drentse taal. En afgelopen dinsdag was dan de kers op de taart en konden ongeveer 370 kinderen genieten van de afsluitende concerten.

Peter en de wolf in het Drents werd uitgevoerd door het Aeolian Ensemble, dat zijn wortels heeft in Amsterdam en Den Haag. Behalve de klanken van dit Aeolian Ensemble was Martijje Lubbers te horen als Drentstalige verteller. Gezamenlijk sloten ze de voorstellingen af met het lied Drents. Uit volle borst zongen de aanwezigen mee. Het klonk prachtig. Voor de kinderen was het concert een feest van de herkenning. Alle instrumenten, liedjes, thema’s en talige dingen waarover ze tijdens de lessen in school geleerd hadden, kwamen tot leven.

Peter en de wolf in het Drents is door Kunst & Cultuur Drenthe en het Huus van de Taol georganiseerd en mede mogelijk gemaakt door een aanvullende subsidie van de gemeente Borger-Odoorn.

Om alle scholen in Drenthe – en daarmee alle kinderen – te kunnen laten genieten van dit prachtige muzieksprookje krijgt Peter en de wolf in het Drents in de loop van 2017 een plek op de onderwijswebsite www.wiesneus.nl. Hier is nu al heel veel Drentstalig materiaal te vinden en toevoeging van Peter en de wolf in het Drents maakt www.wiesneus.nl nóg waardevoller.

Ingezonden.

Grammieterig is Drents woord van het Jaor 2016

DRENTHE – Streektaalorganisatie Huus van de Taol ging begin december op zoek naar het mooiste Drentse woord van 2016. Vanochtend tijdens de uitzending van het RTV Drenthe-radioprogramma De Brink is het winnende woord bekendgemaakt: grammieterig.

Grammieterig betekent nijdig, geërgerd of korzelig. Het winnende woord past dan ook goed bij het jaar 2016. Veel mensen zijn grammieterig in de wereld. Ze ergeren zich, zijn ontevreden of kwaad.

Groot succes
Zo’n 300 inzendingen voor het Drentse Woord van het Jaor 2016 kwamen binnen bij het Huus van de Taol en ook in De Brink stond de telefoon in de afgelopen twee weken roodgloeiend. De zoektocht naar het mooiste Drentse woord maakte heel wat los in Drenthe en mag dan ook een groot succes worden genoemd.

Top 10
1. Grammieterig (nijdig, geërgerd, korzelig)
2. Veraldereerd (verbouwereerd, verbijsterd)
3. Babbelegoegies (praatjes)
4. Gaorenklopper (sufferd)
5. Vernuvern (vermaken, plezier hebben)
6. Brummel (braam)
7. Brukkie, broggie (stuk brood)
8. Kniepstuver (een erg zuinig iemand)
9. Beuntie (zoldertje boven een keldertje)
10. Koeskillen, koezenzeerte (kiespijn)

Opvallende inzendingen
– Het woord ja is door een deelnemer ingezonden en hij schreef erbij: “Te pas en te onpas wordt het woord ‘ja’ in de Drentse taal gebruikt. Vele gesproken zinnen bevatten deze bevestiging zonder dat deze als bevestiging wordt bedoeld.”
– Onnie. De inzender licht toe: “Als je goed luistert tijdens Drentse gesprekken dan komt het woord onnie ‘of niet’ ontzettend vaak voorbij.”
– Betuun: schaars
– Dolkies: straks

Prijswinnaar
Vanzelfsprekend is aan deze verkiezing ook een prijs verbonden. Omdat meerdere mensen het woord grammieterig hebben ingestuurd, moest er worden geloot. Uiteindelijk gaat Janny Boer Woltjer uit Donderen er met de prijs vandoor: zij wint de complete B’ART serie (dus de B’ART 2015, de B’ART 2016 en de B’ART 2017).

Drentse standbeelden trekken T-shirt aan

DRENTHE – Drenthe ziet er deze donderdagochtend net even iets anders uit dan anders. Meer dan twintig standbeelden in deze provincie hebben een verandering ondergaan.

Onder meer De Glasblazer in Nieuw Buinen, Hans Heyting in Borger en De Smid in Gieten hebben een T-shirt aan met de tekst ‘Ik ben B’ART’.

Standbeelden door de hele provincie
Niet alleen de standbeelden in Nieuw Buinen, Borger en Gieten hebben een T-shirt aangekregen. Ook beelden in onder meer Beilen, Assen, Coevorden, Diever, Echten, Emmen, Emmer-Compascuum, Hoogeveen, Meppel, Klazienaveen, Odoorn, Roden, Ruinen, Schoonebeek, Westerbork, Zuidlaren en Zuidwolde staan er gekleurd op.

B’ART 2017
Het gaat om een actie van het Huus van de Taol in Beilen. Later vandaag presenteert de streektaalorganisatie de derde editie van het jaarboek B’ART, de B’ART 2017, bij Tea Time in Echten. In het boek staan meer dan dertig verhalen van mensen die wat met Drenthe hebben. Ze komen er vandaan, ze wonen er of hebben er gewoond.

Om een paar voorbeelden te geven: topvolleybalster Laura Dijkema uit Beilen, radioman Bert Haandrikman uit Borger en Jumbo-supermarkteigenaar Jan Abbas uit Gieten.

Topfotografen zorgen er voor dat de B’ART 2017 ook een schitterend kijkboek is geworden. De prachtige vormgeving maakt het boek af.

Nu te koop
De B’ART 2017 is vanaf vandaag voor €17,50 te koop bij het Huus van de Taol in Beilen, in de Drentse boekhandels en via www.drentheboeken.com

Klanten van de Jumbo’s in Gieten, Beilen en Westerbork kunnen de B’ART 2017 bij elkaar shoppen door mee te doen aan de spaaractie.

(Ingezonden)

Hunebedcentrum en Huus van de Taol slaan handen ineen

BORGER – Het Hunebedcentrum in Borger en het Huus van de Taol in Beilen gaan meer samenwerken. Hierbij valt te denken aan Drentstalige rondleidingen, een cursus Drents en de verkoop van Drentse producten in de winkel van het Hunebedcentrum.

Het idee komt van het Huus van de Taol en het Hunebedcentrum was meteen enthousiast.

Drentstalige gids
Het Hunebedcentrum wil bijvoorbeeld een Drentstalige gids aan kunnen bieden. Op deze manier kan de bezoeker naast de gebruikelijke Nederlands-, Engels- en Duitstalige rondleidingen, eens wat anders proberen. “Wij zien het dan ook echt als een verrijking van ons aanbod. Op deze manier kunnen wij als museum in Drenthe een steentje bijdragen aan het behoud van de Drentse cultuur”, zegt Harrie Wolters van het Hunebedcentrum.

Drentse spoedcursus
Ook lijkt het beide partijen een goed idee om toeristen, maar ook Drenten, een spoedcursus Drents aan te kunnen bieden. “Door op een luchtige manier de bezoeker met het Drents in aanraking te laten komen, kunnen we laten zien dat het Drents een hele mooie taal is!”, aldus Erwin Kikkers van het Huus van de Taol. “Denk bijvoorbeeld aan het woordje ‘moi’. Wanneer kun je dat gebruiken? Juist, de hele dag door!”

Winkel
In de winkel van het Hunebedcentrum zijn vanaf nu ook meer Drentse producten te vinden. Zoals mutsen met de opdruk ‘koppakking’, t-shirts met de tekst ‘Tegen mij kuj Drents praoten’, mokken met Drentse woorden, dienbladen, boeken, enz., enz., enz.

Ontwikkelen
Vanaf nu komen het Hunebedcentrum en het Huus van de Taol regelmatig bij elkaar over de vloer om de Drentstalige gidsen op te leiden en om de spoedcursus Drents te ontwikkelen. Binnenkort kunnen mensen daarvoor dus terecht bij het Hunebedcentrum in Borger.

Luister online

Kijk live

Tip de redactie