Het rijke filmarchief van foto, film en videogroep Wildervank

WILDERVANK – De Foto, film en videogroep Wildervank heeft sinds hun oprichting in 1983 een zeer rijk filmarchief opgebouwd. Heel veel opnamemateriaal is van initiatiefnemer en oprichter Jaap de Weijs. Paul Smalbil, één van de medeoprichters, is nog wel even bezig om al dat oude materiaal opnieuw over te zetten naar het digitale formaat. Zowel beelden van videobanden, als van de nog oudere Super 8 smalfilms waarmee de geschiedenis van de filmgroep was begonnen.

Bert Grootjans is ook van het eerste uur. Hij voorziet overgezette smalfilms zonder geluid van passende muziek. Klaas Brouwer is ongeveer 15 jaar lid. Hij zet de beelden van oude VHS-banden over op DVD of geheugenstick. Henk Steenman is als technische man bij de filmgroep betrokken. En al 8 jaar de verlosser bij storingen of andere problemen. Zo vullen ze elkaar aan met ieder zijn specialiteit.

Op de maandagavond komen de mannen bij elkaar op hun thuisbasis in de oude C.W. Lubbersschool. In de oude lerarenkamer en aanpalende ruimtes hebben ze sinds 4 jaar, na veel omzwervingen, een prachtige eigen plek voor het uitoefenen van hun hobby.

Hun eerste (voorlopige) montagestudio was in de Zuidemastraat op de vliering bij Paul Smalbil. Het daglicht kwam door een klein dakraampje. Vervolgens had de firma Duintjer een ruimte beschikbaar gesteld. Na verdere omzwervingen, en de manufacturenzaak Flip Stevens (tot aan de verkoop van de winkel) vonden ze met hun zevenen een plek op de grote zolder van het bejaardentehuis Westerhave. Ook dat was een prachtige plek. Naast de montagestudio was er alle ruimte voor hun spullen. Voor de bewoners werden videoverbindingen aangelegd naar hun kamers. Elk feestje in het tehuis werd op video opgenomen. Bewoners konden deze opnames op hun eigen televisie bekijken.

Vanwege de brandveiligheid moest men na 13 jaar in 2003 helaas weer verkassen. Eerst naar de boerderij van Harry Hartsema. Waar een jaarlang alle film- en videomateriaal in opslag lag. Vervolgens werd de intrek genomen in de oude brandweerkazerne van Wildervank. Ze hebben er 6 jaar vertoeft. De oude CW Lubberschool, op steenworp afstand, is hun achtste locatie (sinds 2017).

In het tijdsverloop van inmiddels 37 jaar is de filmgroep met een scala aan projecten zeer actief geweest. Een zwartwit film over Wildervank uit 1966 was de aanleiding om de filmclub op te richten. De film was door een filmer uit Stadkanaal op Dubbel 8 (de voorloper van Super 8) opgenomen. En bij café Boelens vertoond.

Jaap de Weijs belde Paul Smalbil met de vraag om ook een film te gaan maken, maar dan van Wildervank 17 jaar later. Op een oproep in de dorpskrant voor oprichting van een filmclub kwam er respons van o.a. Albert Haddering, Jan Greven, Marinus Doewes en Bert Grootjans. Amateurfilmers met een Super 8 camera, een filmprojector en een montageviewer.

In 1983 ging de pas opgerichte filmclub, naar het idee van Jaap de Weijs, de film over Wildervank opnemen. Op Super 8 kleurenfilm en met geluid. De Stichting Wildervank Vooruit heeft veel van het dure filmmateriaal bekostigd. Elk apart onbelicht filmpje in de filmcassette bevatte drie minuten aan opnametijd. Er is twee jaar aan de film gewerkt en is het met twee viewers gemonteerd. De belangstelling bij de vertoning in café Boelens viel tegen. Met 2 uur lengte werd de film te lang gevonden. Inmiddels 35 jaar later is de film vanwege de nu historische beelden alleen maar interessanter geworden.

Ook trouwerijen, recepties en beelden van festiviteiten zijn nog met de Super 8 camera’s geschoten. De overstap naar Video 2000 beviel heel goed. Bevatte een Super 8 filmcassette van 22,50 gulden drie minuten film, op een omkeerbare videocassette kon maar liefst 2x 4 uur worden opgenomen.

Gefilmd werd nog met een losse camera aangesloten op een portable videorecorder dat om de schouder hing. Meerdere volgeladen accu’s erbij paraat hebben was een must. De camera was vrij groot en log. De combinatie werd ook gebruikt voor het maken van bedrijfsreportages. Zo zijn er beelden mee gemaakt van tricotage Smidt. Ook werd er het toen nog vrij nieuwe winkelcentrum mee gefilmd.

Omdat Video 2000 niet echt doorbrak is de combinatie niet lang in gebruik geweest. De camera staat nog in het magazijn. Er werd na het stopzetten van de productie van Video 2000 overgeschakeld naar VHS. Het was een videocamera met videorecorder van Philips in één behuizing. Camcorder genoemd met een VHS-cassette er meteen bij in. Dat was een hele verandering en het beeld was beter. Ook de accu’s waren verbeterd. Nog beter was het scherpere Super VHS. Waarmee ook het gewone VHS standaard kon worden afgespeeld.

Later kwamen de kleinere formaten videocassettes op de markt waardoor ook de camera’s compacter werden. De filmgroep heeft verschillende videoformaten in handen gehad, en ouderwets zien worden. De trouwerijen, beginnend met Video 2000, zijn ook op diverse videosystemen gefilmd.

In 1995 werd in Veendam 50 jaar bevrijding ook groots gevierd. De Film- en Videogroep heeft in samenwerking met RTV Noord heeft de diverse festiviteiten van de vrijheidsfeesten gefilmd. Zoals het bevrijdingsfeest in de haven. In samenwerking met RTV-Noord is de grote optocht met de Poolse en Canadese bevrijders op video vastgelegd.

Vier jaar lang heeft de filmclub vanaf 2003 de wedstrijden van BV Veendam opgenomen. Met twee VHS camera’s in het pers-vak op de tribune werd elke thuiswedstrijd vastgelegd. Na afloop van de wedstrijd werd in de VIP ruimte gedeeltes uit de wedstijd vertoond. Na het verliezen van de wedstrijd was daar geen belangstelling voor. Er werd ook wel eens gevraagd om nogmaals een doelpunt terug te laten zien. Tegendoelpunten terug tonen kwam niet in aanmerking.

Voor het belangrijkste doel waarvoor de beelden dienden was het heel nuttig. In de spelersbus naar een uitwedstrijd werden de beelden bekeken voor het analyseren van de verrichtingen van de ploeg. In het tweede jaar werd er nog een tweede recorder bij aangesloten. Deze werd gestart zodra het spannend leek te worden. Zo verkreeg men kortere gedeeltes voor het vlugger terug kunnen zien. De eerste videorecorder liep constant door.

*Films die inmiddels gedigitaliseerd zijn dankzij de videoclub*

In 2015 kreeg de Foto, Film en Videogroep van de Stichting Herdenkingsstenen Veendam – Wildervank het eervolle verzoek om op 4 mei op de grens van Veendam en Muntendam het leggen van de stolperstenen te filmen. Deze stenen zijn gelegd bij de huizen waar weggevoerde Joodse medeburgers hebben gewoond. Ze zijn weggevoerd naar de vernietigingskampen, waar er maar weinigen van zijn teruggekeerd. Het is een indrukwekkende registratie geworden. Nabestaanden hebben de film in grote getale aangevraagd. Waaronder uit Canada, Australië en Israël.

Speciaal voor het leggen van de stolperstenen heeft de Foto, Film en Videogroep twee camera’s van hetzelfde merk en model aangeschaft om na de montage geen verschil in kleuren te krijgen.

Een bijdrage van Henk Drenth

Ererondje voor Jaap de Weijs in gereviseerde stoomloc Gemma

WILDERVANK – Zondag 16 augustus is in bijzijn van Jaap de Weijs de geheel gereviseerde stoomloc Gemma gepresenteerd aan een kleine groep vrijwilligers met familie. De Weijs zette zich als voortrekker enorm in voor het bouwen van een replica van de paardentram in 1997. En in 2010 voor een stoomloc als eventuele vervanger voor de paarden.

Met de grote revisie in een grote loods van het boerenbedrijf van de familie Stevens was men weer terug op de bouwplaats van de beide pronkstukken. Overigens is het onderstel van de paardentram alsook het trekker onderstel voor de loc van de familie Stevens afkomstig.

Door de vrijwilligers was vanaf maart dit jaar veel werk verzet met de complete revisie van de loc. Deze is totaal gestript geweest. De ophanging is vervangen door een zwaarder hoofdframe, dat nu voor de opvang van schokken, volledig op zes rubbers ligt. Het houten sierwerk beneden is volledig vernieuwd. Het metalen plaatmateriaal is hetzelfde gebleven, maar is volledig vast gelast in plaats van vastgezet met popnagels. Was de loc voorheen zwart, met dezelfde blauwe kleur als de paardentram is het nu een mooier geheel geworden.

De conditie van de paardentram is picobello. Vorig jaar had die al een grote beurt gehad en was het opnieuw in de verf gezet.

Over de manier van presenteren was goed nagedacht. Er was een mooie show omheen gemaakt. Tijdens het spanningsopbouwende muzieknummer ‘Peter Gunn Theme’ van Emerson, Lake & Palmer ging langzaam de grote roldeur open. En werd vanachter een rookgordijn de loc zichtbaar.

Met aan weerszijden van de grote deur door twee imposante landbouwmachines geflankeerd reed Jan Stevens de loc, met daarachter de paardentram, langzaam naar buiten. Hij zette de loc in een schuine bocht voor Jaap de Weijs. Er was eerst nog een rol voor machinist Peter Puister. Aan hem overhandigde Stevens de sleutel van de gereviseerde stoomloc.

Speciale verrassing

Voor Jaap de Weijs was er een speciale verrassing. Hij mocht plaats nemen op het balkon van de paardentram zonder te weten wat er precies ging gebeuren. Hij was gevraagd om een lapje stof los te trekken aan de voorkant boven hem. Om naderhand te zien wat hij precies onthuld had moest hij over de reling naar voren buigend omhoog kijken. Zijn eigen naam pronkte in strakke witte letters.

Een openingsrit met de vrijwilligers wilde hij graag doen. Het werd een ererondje. De stoomloc reed mooi rustig. Niet alleen Jaap is trots op het fraaie resultaat, maar ook de vrijwilligers.

Maandag, dinsdag en donderdag zijn er ook weer de eerste dienstritten voor de scholen. Drie nieuwe chauffeurs hadden zich daarvoor aangemeld.

Een bijdrage van Henk Drenth.

Jaap de Weijs stopt met zijn activiteiten

WILDERVANK – Jaap de Weijs stopt 21 juli met zijn activiteiten voor de ‘Eerste Wildervankster Paardentram’. Dan is het precies 20 jaar geleden dat de paardentram is opgericht en heeft de Weijs zijn 80-jarige leeftijd bereikt. Een mooi moment om te stoppen.

Het was op zijn 58e verjaardag dat de Wildervanker in hart en nieren een boekje cadeau kreeg over een Paardentram, niet wetend dat hij een jaar later de oprichter was van de Eerste Wildervanker Paardentram.
Vele mooie momenten heeft Jaap met de tram en vrijwilligers gehad. In de beginjaren veel trouwerijen, maar dat is minder geworden, want trouwen doen ze niet meer, aldus Jaap.

Naast deze activiteiten was Jaap ook ruim 30 jaar dagelijks op zijn brommer met de videocamera op stap. Doordat hij al op jonge leeftijd was afgekeurd, zocht hij een hobby op. Gewapend met de camera in de hand meldde Jaap zich bij Filmclub Dubbel 8, maar daar werd Jaap “te licht” bevonden. Na 2 jaar in Muntendam gefilmd te hebben, werd in Wildervank de Stichting Foto-Film en Videogroep Wildervank opgericht, en filmde Jaap de vele gebeurtenissen in “zijn dorp”. Wat hem het meest bij is gebleven was de aanleg van de tunnel in de N33 richting Wildervanksterdallen, “ik had net boven op die tunnel in aanbouw gestaan om te filmen, toen ik even naar huis ging om een broodje te eten, toen ik terug kwam reden de cementauto`s net weg. Toen ik de huilende uitvoeder om uitleg vroeg, kreeg ik te horen dat de heel zaak was ingestort. Pas later besefte ik, dat ik daartussen had kunnen liggen, met alle gevolgen van dien.

Op 21 mei 2010 ontving Jaap de erepenning van de gemeente Veendam voor zijn vele verdiensten voor het dorp. Van beide stichtingen leverde Jaap in juli 2012 al de voorzittershamer in, om het toen ook al iets rustiger aan te doen. Nu precies 5 jaar later is het definitief stoppen. Wel wil hij na 21 juli 2017 zijn kostuum nog een poosje in zijn bezit houden als aandenken, maar geen activiteiten meer. “Je moet een keer stoppen”.

[ Peter Panneman ]