Drouwen herdenkt vermoorde Joodse plaatsgenoten met zeven stolpersteine

stolpersteine rotary stadskanaal — De steen van Schoontje in Stadskanaal (foto: Hielke Bosch)

DROUWEN – Op vrijdag 1 oktober worden bij twee adressen, Hoofdstraat 21 en Alinghoek 13, in Drouwen zeven ‘stolpersteine’ gelegd. Deze ‘struikelstenen’ worden liggen door heel Nederland gelegd en zijn een herdenking aan joden die in de Tweede Wereldoorlog door het naziregime om het leven zijn gekomen. Ze zijn bedoeld om de voorbijganger figuurlijk te laten struikelen en aan te zetten tot nadenken.

De kleine messing monumentjes worden geplaatst op de plekken waar de laatste (vrij gekozen) woning van de slachtoffers staat of heeft gestaan. Eigenlijk zouden de stenen in Drouwen vorig jaar al gelegd worden in het kader van ’75 jaar vrijheid’. Helaas kon de bijeenkomst toen niet plaatsvinden in verband met de coronamaatregelen.

Plek in de dorpsgemeenschap

‘Op 1 oktober wil het plaatselijke comité alsnog de omgekomenen, dankzij de Stolpersteine, weer een plek geven in de dorpsgemeenschap’, aldus de organisatie. ‘Want een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is.’

Oktober

De datum van 1 oktober is niet zomaar gekozen. Een dag later, op 2 oktober, is het namelijk precies 79 jaar geleden dat de Joodse inwoners van Drouwen via Westerbork naar de concentratiekampen werden gedeporteerd.

Sobere bijeenkomst

Het leggen van de stenen zal, door de nog bestaande coronamaatregelen, plaatsvinden in een sobere bijeenkomst. Naast een groep leerlingen van OBS Ekkelhof in Drouwen zullen ook een aantal ooggetuigen aanwezig zijn. Wethouder Trip van de gemeente Borger-Odoorn verricht de onthulling.

Ketchup doet Stolpersteine weer blinken

STADSKANAAL – De Rotary Club Stadskanaal trok er afgelopen weekend op uit om alle 142 Stolpersteine in hun gemeente schoon te maken.

Stolpersteine, oftewel struikelstenen, zijn bedacht door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Door heel Europa liggen de messing steentjes met daarop de namen van de slachtoffers van het nationaal-socialisme rond en tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Stolpersteine worden geplaatst in de stoep voor de laatste woning van de slachtoffers.

Ketchup

Om de stenen weer blinkend schoon te krijgen is er een truc: ketchup. Een half uurtje laten intrekken en vervolgens flink aan de slag met koperpoets. Het blijkt nog een hele klus, merkt ook rotarylid Bep Bergman: ‘Ik dacht het is even poetsen, maar dat valt tegen.’

De Rotary Club Stadskanaal probeert zich jaarlijks in te zetten voor een goed doel. Door corona is een groot evenement niet mogelijk. Daarom zijn ze dichter bij huis op zoek gegaan, zo kwamen ze uit bij de Stolpersteine. ‘Vandaag zijn we in groepjes van twee coronaproof aan het schoonmaken’, vertelt voorzitter Peter Drenth. Het thema verdraagzaamheid vindt hij belangrijk: ‘Het doet zeker wat met je. Als je de stenen ziet en de verhalen hoort besef je dat het belangrijk is om hier bij stil te staan.’

stolpersteine — Curry en koperpoets doen de truc (foto: Hielke Bosch)

Schoontje Dalsheim-Israëls

Iedere steen herbergt een verhaal. Alie Noorlag, voorzitter van het Comité Stolpersteine Stadskanaal, vertelt ons de geschiedenis van Schoontje Dalsheim-Israëls. Zij werd in 1942 samen met haar dochter Frieda door de politie opgepakt. Haar man en twee zonen ontsprongen de dans omdat ze in het veld aan het werk waren. Schoontje wist de agent ervan te overtuigen haar gehandicapte dochter te laten gaan.

Het meisje verbleef op verschillende onderduikadressen en overleefde zo de oorlog. Schoontje overleefde de oorlog niet; zij werd in Auschwitz vermoord.

Volgens Noorlag waren de stenen nodig aan een schoonmaakbeurt toe. Ze is dan ook erg blij met de actie.

Wandelend leren over oorlogsmonumenten in Stadskanaal

STADSKANAAL – De bibliotheek en het Streekhistorisch Centrum in Stadskanaal hebben een nieuwe wandelroute langs oorlogsmonumenten gemaakt. Het traject van vier kilometer is interactief: via scancodes kun je filmpjes bekijken over de verschillende monumenten waar je langs loopt. De route begint bij de bibliotheek in Stadskanaal. De scancode staat groot op de deur. Als je deze scant met je telefoon begint het eerste filmpje.

De route gaat onder andere langs het Pools oorlogsmonument. Het ‘Generaal-Maczek-monument’ herinnert de inwoners van Stadskanaal aan de bevrijding van hun stad, op 12 april 1945 door het Poolse bataljon ‘Strzelców Podhalanskich’, onder leiding van generaal S.W. Maczek.

Stolpersteine van verzetsstrijder

Harma de Roo is een van de initiatiefneemsters van de route. ‘Cornelis Hoving was verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog’, vertelt de Roo op de plek van de ‘stolpersteine’ (struikelsteen) van Cornelis Hoving. ‘Hij is opgepakt en afgevoerd naar kamp Westerbork en heeft het niet overleefd.’

In het Julianapark in Stadskanaal staat het oudste monument: een veldkei van 15.000 kilo. ‘De route is te lopen tot 9 mei, dus ik zou zeggen trek lekker de wandelschoenen aan en ga erop uit’, aldus de Roo.

Bron: RTV Noord

Stolpersteine met in oorlog vermoorde inwoners Drouwen

*Kunstenaar Gunter Demnig in actie – foto Stichting Stolpersteine*

DROUWEN – Twee Joodse families worden tijdens de Tweede Wereldoorlog uit de gemeenschap van Drouwen weggerukt. Via Kamp Westerbork gaan ze op transport naar het Oosten. Alle zeven dorpsgenoten sterven in de gaskamers van Auschwitz en Sobibór. Op initiatief van de werkgroep ‘Bevrijding Drouwen, Bronneger en Bronnegerveen’ worden op zondagmiddag 25 april 2021 in Drouwen zeven messing Stolpersteine geplaatst.

Dat gebeurt op de plekken waar de laatste (vrij gekozen) woning van de slachtoffers staat of heeft gestaan; Hoofdstraat 21 en Alinghoek 13. Het initiatief wordt mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage uit het ‘Dorpsbudget’. De bedenker van de Stolpersteine is de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Op de laatste dag van een tour, die hem volgend jaar van Duitsland, via Frankrijk en Spanje in 28 dagen naar Nederland
voert, komt hij de stenen eind april persoonlijk in Drouwen plaatsen.

Met deze handeling wil Demnig, samen met de werkgroep, de omgekomen Joden weer een plaats geven in de Drouwener gemeenschap. Want een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is. Stolperstein betekent letterlijk ‘struikelsteen’, maar staat ook voor’steen van de confrontatie’. Ze zijn bedoeld om de voorbijganger figuurlijk te laten struikelen en aan te zetten tot nadenken. Inmiddels zijn er in heel Europa al meer dan 75.000 stenen geplaatst.

*Diena Cohen op een schoolfoto uit 1935*

Het is inmiddels 78 jaar geleden dat de Joodse inwoners van Drouwen een oproep krijgen om zich op 2 oktober 1942 te verzamelen bij Hotel Bieze in Borger om aansluitend door te reizen naar Westerbork, waarna ze een aantal dagen later via het Drentse Durchgangslager naar Auschwitz worden gedeporteerd. Het gezin Cohen woont met vijf personen aan de Hoofdstraat 21. Moeder Naatje (56), haar dochters Koosje (22), Diena (16) en kleindochter Rachel (3) sterven in de gaskamers van Auschwitz op 19 oktober 1942. Vader Benjamin Mozes Cohen (68) wacht op 22 oktober hetzelfde lot.

De andere Joodse familie Nijveen mag in eerste instantie in Drouwen blijven. De gezondheid van Simon Jonas Nijveen (hij is zwaar hartpatiënt) is dermate broos dat hij samen met dochter Rosa, dankzij een doktersverklaring, zich niet in Borger hoeft te melden. Begin 1943 vertrekken ze alsnog – vrijwillig – en op eigen gelegenheid naar Westerbork, vanwaar ze naar Sobibór op transport worden gesteld. Hier worden Simon Jonas (84) en Rosa (51) op 23 april 1943 vermoord.

Het plaatsen van de Stolpersteine is slechts één van de activiteiten die de werkgroep volgend jaar hoopt te organiseren. Corona maakte dit jaar een abrupt einde aan alle plannen maar de draaiboeken liggen nu klaar voor april 2021.

Verhalen Joodse slachtoffers op App

STADSKANAAL – Op vrijdag 12 april presenteert Comité Stolpersteine in samenwerking met de gemeente de app waarin alle locaties en verhalen van Stolpersteine staan: de Struikelstenen gids. Deze gedenkstenen liggen op plaatsen in de gemeente, waar Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog gewoond hebben. De gemeente Stadskanaal is dit jaar gastgemeente voor Stichting Vier 5 mei. De presentatie van de app is één van de activiteiten tijdens de Bevrijdingsdag op vrijdag 12 april 2019. De app is te downloaden op een tablet of mobiele telefoon. In de Stolpersteine app kunnen belangstellenden digitaal bijvoorbeeld het verhaal lezen van David Kropveld.

Verhaal Stolperstein: David Kropveld
David Kropveld woonde op de hoek Ceresstraat-Schoolstraat. Hij werd op 18 april 1892 geestelijk gehandicapt geboren en daarom werd hij later verpleegd in het ‘Apeldoornsche Bos’, een Joods psychiatrische inrichting. Met andere patiënten en verzorgers werd David op 23 januari 1943 in een gesloten trein naar Auschwitz vervoerd. Direct bij aankomst, op 25 januari 1943 werden ze gedood. Alie Noorlag van Comité Stolpersteine: “Het is belangrijk om de slachtoffers te herdenken en dat wij nooit zullen vergeten. Het vastleggen van de verhalen en locaties in deze app zorgt ervoor dat we ons blijven realiseren hoe belangrijk het leven in vrijheid is.”

Bevrijdingsdag 12 april 2019
Op vrijdag 12 april 2019 vieren we de bevrijding van onze gemeente. Op deze dag is naast de presentatie van de Stolpersteine app ook de filmpremière in Smoky en de feestelijke opening van de tentoonstelling ‘Stadskanaal in WOII’ in het Streek Historisch Centrum. Meer informatie en een overzicht van alle activiteiten in het kader van Vier 5 mei en Stadskanaal 50 zijn te vinden op de website: www.stadskanaal.nl/isgoud.

Fotoboek herdenkingsstenen gepresenteerd

VEENDAM – De Stichting Herdenkingsstenen Veendam-Wildervank presenteerde in het Veenkoloniaal Museum te Veendam een fotoboek over de herdenkingsstenen, die in 2015 zijn gelegd. De heer Rob Vleesblok nam het eerste exemplaar in ontvangst van Henk Journée.

De Stichting heeft voor de (toenmalige) huizen van waaruit Joodse medeburgers van Veendam en Wildervank in de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd naar de vernietigingskampen in Oost Europa herdenkingsstenen laten leggen.

Door het plaatsen van deze herdenkingsstenen heeft de Stichting beoogd de nagedachtenis aan de slachtoffers van de naziterreur levend te houden.
De eerste officiële steenlegging vond plaats op 4 mei 2015 in het bijzijn van nabestaanden in het Margaretha Hardenberg Cultuurcentrum. Hierbij waren ook scholieren aanwezig uit basis- en voortgezet onderwijs. We spreken hier over de tweede doelstelling van de Stichting nl. het ondersteunen van onderwijsprojecten om de jeugd bewust te maken waar onverdraagzaamheid en respectloosheid toe kan leiden.

Na een aantal stille leggingen vond op 13 oktober 2015 de afsluiting plaats in het Veenkoloniaal Museum ook weer in aanwezigheid van nabestaanden.

Dankzij de medewerking van de Gemeente Veendam, de vele donaties van instellingen, bedrijfsleven en particulieren kon dit project eind 2015 worden afgerond.

Van de toespraken, steenleggingen, gedichten enz. zijn veel foto’s gemaakt. Hieruit is een selectie gemaakt en vormgegeven in een boek met veel sprekende foto’s . De officiële uitreiking vond woensdagmiddag plaats.

Stichting herdenkingsstenen werkt aan archief Joodse slachtoffers

Stolpersteine aanbrengen in Stadskanaal (F-archief RTV1)

VEENDAM – Twee jaar geleden werd de stichting “Herdenkingsstenen Veendam-Wildervank” opgericht om de Joodse slachtoffers van de naziterreur te gedenken. Bij woningen waar ooit Joodse families woonden zijn kleine gedenkstenen geplaatst. “Door met de stenen aan te geven waar onze omgekomen plaatsgenoten hebben gewoond en hun namen in de openbaarheid te brengen, hopen we dat ze niet vergeten worden”, zegt bestuurslid Arie Broekema vandaag in het DvhN. In de gemeente Stadskanaal zijn ook eerder dergelijke gedenkstenen (stolpersteine) geplaatst.

Scholen

De stenen zijn nu ook gelegd in Veendam maar het werk van de stichting Herdenkingsstenen Veendam-Wildervank is nog niet over. De stichting zoekt komend jaar meer samenwerking met de scholen. Basisscholen hebben inmiddels een eigen gedenksteen geadopteerd. Ook met het voortgezet onderwijs zijn gesprekken. “Onlangs hadden we overleg met het Ubbo Emmius en binnenkort gaan we weer langs bij de Winkler Prins. Waar dat kan willen we die vermoorde Veendammers een gezicht geven, letterlijk door te kijken of we aan oude foto’s kunnen komen. Zo willen we de slachtoffers van toen meer uit de anonimiteit halen’’, zegt Broekema. “De meeste gedenkstenen mogen dan zijn gelegd, het werk van onze stichting is nog niet over”.

De stichting stak veel tijd en energie in het achterhalen van de geschiedenis van Joods Veendam en omstreken. Archieven werden doorzocht, internet werd afgestruind, er werden gesprekken gevoerd met (nazaten van) overlevenden en generatiegenoten die weten van de vooroorlogse tijd. Dat resulteerde in een behoorlijk archief dat binnenkort wordt overhandigd aan de gemeente Veendam.

Bron: DvhN

Comité Stolpersteine Gemeente Stadskanaal plaatst nieuwe Stolpersteine

MUSSELKANAAL – Het Comité Stolpersteine Gemeente Stadskanaal heeft in de laatste week van januari weer Stolpersteine geplaatst. Door het leggen van Stolpersteine wil het Comité alle Joodse slachtoffers van het nationaal – socialistische regime herdenken. Het betreft de vermoorde Joodse inwoners van Onstwedde, Mussel, Musselkanaal en Stadskanaal.

‘Stolpersteine’ is een project van de Duitse beeldend kunstenaar Gunter Demnig. De steentjes zijn herinnerings tekens voor slachtoffers van het nationaal -socialisme. Sinds de negentiger jaren heeft Demnig gedenktekens aangebracht in het trottoir voor de huizen van mensen die door de nazi’s verdreven, gedeporteerd en vermoord zijn. De messing steentjes, 10×10 cm, worden door Demnig zelf en door een bevriende kunstenaar gemaakt.

Het Comité Stolpersteine Gemeente Stadskanaal heeft, wat betreft dit project, bewust voor de Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog gekozen. De reden daarvoor is, dat deze mensen niet vanwege een bepaalde (politieke) keuze slachtoffer werden, maar omdat ze geen keus hadden. Joodse mensen werden namelijk zonder meer weggevoerd naar de vernietigingskampen. Stolpersteine zijn dus, wat ons project betreft, een eerbetoon aan de vermoorde Joodse medeburgers. En bovendien helpen Stolpersteine om een beeld te krijgen van de woonomgeving van deze vermoorde mensen. De 142 slachtoffers woonden in Stadskanaal, Musselkanaal, Mussel en Onstwedde. In oktober/november 2014 zijn al 42 Stolpersteine gelegd. Afgelopen week zijn nog eens 50 steentjes geplaatst. Eind 2015 hopen wij het project af te ronden door nog eens 50 Stolpersteine te leggen.

Bij de foto’s:
De Stolpersteine op het adres Sluisstraat 102 te Musselkanaal zijn gelegd door Bruin Boerema. Op dit adres hebben gewoond: Abraham Kropveld, Betje Clara Kropveld – de Leeuw en hun kinderen Friederike Kropveld en Sophia Esther – Kropveld. Abraham Kropveld was koopman.

[ tekst: Alie Noorlag – foto’s msktje musselkanaal ]

Actie Stolpersteine Stadskanaal

STADSKANAAL – De Joodse gemeenschap in de gemeente Stadskanaal heeft in de tweede wereldoorlog zwaar te lijden gehad van de vervolging door de nazi’s. Van de eens zo bloeiende gemeenschap in onze huidige gemeente was na 1945 niet veel meer over. Ongeveer 136 joodse slachtoffers zijn er in Stadskanaal, Musselkanaal, Onstwedde en Mussel gevallen. Eind 2012 is er een comité opgericht ( zie onze eerdere berichtgeving hierover) om deze slachtoffers te herdenken.

Het Comité Stolpersteine Gemeente Stadskanaal, wil voor de woningen waar Joodse medeburgers hebben gewoond, Stolpersteine plaatsen. In de Stolpersteine worden de naam, geboortedatum en overlijdensdatum van iedere slachtoffer gegraveerd. Het Comité Stolpersteine in onze gemeente is geheel afhankelijk van giften en donaties en staan open voor ieder initiatief ter ondersteuning van het project. Het doel is om voor alle Joodse slachtoffers een een Stolpersteine te kunnen plaatsen. U kunt helpen dit doel te realiseren door een financiële bijdrage te storten op rekeningnummer 4824.11.635 of op NL04 RABO 0482.4116.35 t.n.v. Streekhistorisch Centrum Stadskanaal o.v.v. Stolpersteine.
Meer info is de lezen op de folder (zie foto) of op de website Stolpersteinegemeentestadskanaal.nl

Eerste Stolpersteine geplaatst in de gemeente Stadskanaal

ALTEVEER / MUSSELKANAAL – In Alteveer en Musselkanaal zijn afgelopen week de eerste Stolpersteine in de gemeente geplaatst. De Stolpersteine zijn een initiatief van de Duitse kunstenaar Günter Demnig, die hiermee de mensen die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen wil herdenken. De stenen (messing plaatjes met inscriptie) worden geplaatst in het trottoir voor de laatste woonplaats van de slachtoffers. Ze heten Stolperstein (struikelsteen), omdat “je erover struikelt met je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst te kunnen lezen”, aldus Demnig.

De eerste Stolpersteine zijn door de kunstenaar zelf geplaatst als herinnering aan de april-meistakingen van 1943. In de provincie Groningen zijn in totaal veertien Stolpersteine geplaatst. Met de steen in Alteveer wordt Harm Wessels herdacht, die een van de stakingsleiders in de regio was. Hij is neergeschoten na een bijeenkomst in Onstwedde. De steen in Musselkanaal is gelegd als herinnering aan Grietje Dekker. Zij zat voor haar huis aan de Floralaan in Musselkanaal toen zij, op haar verlovingsdag, werd geraakt door kogels. Ze is meegenomen en nooit meer terug gezien.

Naast de stenen die voor niet-Joodse slachtoffers worden gelegd heeft het Comité Stolpersteine gemeente Stadskanaal zich verder als doel gesteld om een Stolperstein te plaatsen voor alle Joodse bewoners van de gemeente die zijn omgekomen in de oorlog. Dit gaat totaal om 136 personen. Het Comité heeft bewust voor de Joodse bewoners gekozen, omdat zij geen keuze hadden. Zij hebben niet (al dan niet vrijwillig) gekozen om risico’s te lopen, maar waren door hun afkomst al veroordeeld. Het comité heeft donaties nodig voor het plaatsen van de stenen. Meer informatie vindt u op de website van de organisatie

Luister online

Kijk live

Tip de redactie