Hoe belangrijk is de erkenning van het ‘windmolensyndroom’ door een Franse rechter?
REGIO – Groningse tegenstanders van windmolens zijn opgetogen over een gerechtelijke uitspraak in Frankrijk. Een rechter van het Hof van Toulouse erkent het zogenoemde ‘windmolensyndroom’ en heeft een schadevergoeding van ruim een ton toegekend aan een echtpaar voor waardeverlies van de woning en geleden gezondheidsschade.
Maar wat is deze uitspraak waard in Nederland?
Geen Nederlandse jurisprudentie, maar…
Volgens hoogleraar privaatrecht en duurzaamheid Björn Hoops van de RUG gaat het hier in de kern om een medische kwestie. ‘Er is onderzoek gedaan naar het verband tussen windmolens en klachten, maar dat onderzoek is eigenlijk nog niet afdoende. Zolang overtuigend bewijs er nog niet is, is het heel lastig om vast te stellen dat er sprake is van een onrechtmatige daad aan de kant van de windmolenexploitanten en een causaal verband tussen windmolens en klachten.’
Dat er door een rechtbank in Frankrijk nu wel een causaal verband wordt gelegd tussen windmolens en bepaalde klachten, maakt volgens Hoops niet zoveel uit. ‘Dit is geen Nederlandse jurisprudentie en heeft hier geen effect. Wel is het zo dat activisten, advocaten en rechters elkaar inspireren en elkaars gedachten overnemen. Dat zie je ook bij veel klimaatzaken. Het Duitse Constitutionele Hof verwijst bijvoorbeeld naar het Urgenda-arrest van onze Hoge Raad.’
‘Uitspraak kan betekenis hebben voor hele energietransitie’
Hoops denkt dat de uitspraak invloed kan hebben op het beleid bij windmolenexploitanten en de overheid. ‘Deze partijen hebben een zorgplicht. Ik kan me voorstellen dat door deze uitspraak er bijvoorbeeld nog eens goed wordt gekeken naar de afstanden die worden gehanteerd voor molens ten opzichte van woningen. Daarmee zou deze uitspraak veel invloed kunnen hebben op nog te bouwen parken en eigenlijk de gehele energietransitie.’
De zaak in Frankrijk in het kort
In Frankrijk draait het om een zaak van een echtpaar dat na het kappen van een bos naast hun boerderij last kreeg van een windmolenpark van zes molens. Het park stond op amper een kilometer afstand van de woning. Na twee jaar van klachten als slapeloosheid, hartkloppingen, misselijkheid en oorsuizen is het duo op doktersadvies verhuisd. Binnen enkele maanden waren de klachten verdwenen.
In Frankrijk wordt het ‘windmolensyndroom’, dat wijst op tal van klachten veroorzaakt door een windmolen, niet officieel erkend. Toch vond de rechter, na raadpleging van een deskundigenrapport, dat het koppel slachtoffer is geworden van dit syndroom.
‘Maar één geval’
Jan de Laat, klinisch-fysicus – audioloog van het Leids Universitair Medisch Centrum, verwacht niet dat deze uitspraak in Frankrijk veel gevolgen zal hebben, laat staan in Nederland.
‘Een echtpaar dat rond een windpark woont heeft een klacht nadat het bos naast de woning is gekapt. De rechter buigt zich over die specifieke klacht. Over dit geval kan een rechter tot een besluit komen, en dat gebeurde in Frankrijk. Maar het is maar één specifiek geval, dus je kunt deze uitspraak niet zomaar toepassen op andere gevallen.’
Dat de Franse rechter erkent dat in dit specifieke geval de nadelige gevolgen van windmolens niet op onzin berusten, en de uitbaters daarom schadevergoeding moeten betalen, wil volgens De Laat niet zeggen dat het windmolensyndroom ook echt bestaat.
10 keer de masthoogte afstand van woningen
‘De wetenschapper die het begrip windmolensyndroom introduceerde ging ervan uit dat concentratieverlies, hoofdpijn en tinnitus (oorsuizen, red.) direct samenhangen met windmolengeluid. Maar die lijn volgen wij niet. Wij zien hinder en slapeloosheid. Dat kunnen inderdaad gevolgen zijn van windmolens, ook al is dit geluid helemaal niet luid. Het is de slapeloosheid zelf die vervolgens veroorzaker kan zijn van allerlei klachten. Er is dus sprake van een indirect effect.’
Volgens De Laat zijn deze indirecte effecten wel voldoende om strengere normen te hanteren. Zelf bepleit hij dat windmolens op minimaal tien keer de masthoogte van de molens afstand moeten komen staan van de bebouwde kom. Dus als een molen 150 meter hoog is, dan moeten molens minimaal op 1500 meter van woningen komen staan. In andere landen worden deze normen al gehanteerd, in Nederland nog niet.
Advocaat Anne van Nus van DOKK advocaten staat tientallen belangengroepen bij in hun strijd tegen grote en minder grote energieprojecten. Van Nus heeft bijvoorbeeld de uitbreiding van windmolenpark Delfzijl Zuid uitgesteld door de Raad van State te wijzen op het ontbreken van extra milieuonderzoek dat volgens Europese regelgeving vereist is.
‘Kostbare troeven moet je koesteren’
Van Nus kreeg de afgelopen dagen talloze appjes over de Franse uitspraak. ‘Deze uitspraak is eindelijk een erkenning voor de omwonenden, dat windturbines een objectieve oorzaak kunnen zijn van ziektebeelden. Dat was en is dus geen eendagsvlieg. Volgens de Franse rechter went men niet aan al dan niet waarneembaar geluid veroorzaakt door turbines. Dit toont Windpark N33 eveneens aan: gebied zonder hoogbouw, niet gelegen aan de kust en zonder bestaande windmolens, waar de klachten niet ophouden’, aldus Van Nus.
Van Nus is nog aan het uitzoeken wat ze precies met de uitspraak kan in haar eigen praktijk. ‘Kostbare troeven moet je koesteren. In het belang van de ontwikkeling van het recht’, aldus Van Nus.
Spannende week voor Tegenwind N33
VEENDAM – Deze week verwacht Tegenwind N33 de uitslag van haar herzieningsverzoek bij de Raad van State inzake de vergunningverlening van windpark N33. De zitting was op 17 februari 2021 en de door de Raad van State aangegeven termijn van de uitspraak bedraagt 6 weken dus de uitspraak wordt verwacht op 31 maart 2021.
Tegenwind N33 is van mening dat de totstandkoming van het windpark niet rechtmatig heeft plaatsgevonden en dat de gevolgen van de plaatsing in het dichtbevolkte gebied rond de N33 niet goed zijn onderzocht. Bovendien zo stelt Tegenwind N33 is in strijd gehandeld met internationale verdragen en de Europese regelgeving.
Veel klachten
De grote hoeveelheid klachten van overlast en gezondheidsproblemen van omwonenden in de wijde omgeving van het windpark baart Tegenwind N33 grote zorgen. Dat deze zorgen terecht zijn blijkt uit de uitkomsten van het onderzoek naar laagfrequent geluid van de gezamenlijk betrokken gemeenten Veendam, Midden-Groningen en Oldambt.
Het gegeven dat de, verontrustende, uitkomst van het onderzoek reeds voor de jaarwisseling bekend is en het gegeven dat door de initiatiefnemers en de bouwers van de turbines geen oplossing wordt geboden voor de overlast is voor Tegenwind N33 niet acceptabel.
Stilzetten tijdens nachtelijke uren
Tegenwind N33 is dan ook, samen met haar advocaat DOKK-advocaten, bezig met het voorbereiden van een
handhavingsverzoek waarbij in eerste instantie zal worden geëist dat de turbines in de nachtelijke uren worden stilgezet. Tegenwind N33 zoekt hierbij aansluiting bij betrokken belangenbehartigers voor de omwonenden van het windpark zoals de dorpsadviesraden in het gebied waarvan de bewoners zijn getroffen door de gevolgen van het windpark N33.
Door het ontbreken van een door de overheid ingesteld meldpunt voor overlast van het windpark N33, worden omwonenden die overlast ondervinden van het windpark N33, gevraagd de overlast te melden bij het meldpunt van de Dorpsraadcoöperatie Meeden. Mail adres: overlastwindparkn33@drcmeeden.nl
“Tegenwind N33 is ervan overtuigd dat zij de stilstand van de turbines in de nachtelijke uren zal kunnen afdwingen bij de rechter”, aldus Lies Zondag namens de stichting.
Jan Nieboer teleurgesteld in uitspraak rechtbank
ASSEN/ EXLOËRMOND – ‘Een teleurstelling’, zegt Jan Nieboer (61) van Platform Storm over het feit dat Jan H. (58) uit Meeden nog langer vast blijft zitten inzake de windmolen kwesties. De rechtbank in Assen oordeelde dinsdag 1 oktober dat er voldoende bewijs voorhanden is om H. nog langer vast te houden. Zijn zaak wordt op zijn vroegst eind maart 2020 behandeld.
Zitting
Jan Nieboer uit 2e Exloërmond was dinsdag bij de zitting aanwezig. Nieboer werd gelijktijdig met H. opgepakt, maar na zes weken voorarrest vrijgelaten. Toch ziet het Openbaar Ministerie Nieboer ook nog steeds als verdachte. Hierbij gaat het om het versturen van dreigbrieven. Dat Nieboer niet voor de strafrechter staat had dan ook te maken met het feit dat hij door de rechtbank vrijgelaten is.
Onschuldig
Nieboer had eerder, tijdens een interview bij RTV1 televisie op vrijdag 27 september, nog eens duidelijk gemaakt dat Jan H. en hij onschuldig zijn. Dat er geen enkel bewijs is. Ook vertelde Nieboer dat hij het vreemd vond dat de bouw van de 1e windmolen precies afgerond werd in de periode dat hij vast zat. Hij vertelde ook dat hij bij de zitting van Jan H. aanwezig wilde zijn. “Met mijn aanwezigheid wil ik laten zien dat ik er voor hem ben”. Het zou Nieboer niks verbazen dat H. vrijgelaten zou worden.
De rechters besloten anders. Volgens de officier van justitie dumpte H. (ex woordvoerder platform storm Meeden) asbest op maar liefst drie locaties in Groningen. Hij deed dit als chantagemiddel naar bedrijven die betrokken zouden zijn bij de bouw van windparken. Ook wordt hij verdacht van het versturen van dreigbrieven naar bedrijven en gedeputeerde Fleur Gräper (D66 Groningen). Er zou voldoende bewijs zijn om H. langer te laten vastzitten. Jan H. zelf zegt dat hij onschuldig vastzit. Dat hij inmiddels ook gestopt is met actievoeren. Volgens de rechter zijn er echter in de gevangenis gesprekken afgeluisterd die hierover een ander beeld geven. Na een kort beraad komt de rechter dan ook terug met de mededeling dat H. voorlopig nog niet vrijkomt.
Ongenoegen
Na afloop van de Openbare Zitting spreekt Nieboer zijn ongenoegen uit. Hij noemt het ronduit teleurstellend dat H. niet is vrijgelaten. De man zit al sinds half juni vast. Nieboer zegt o.a. in het DvhN dat het OM gewoon een zondebok zoekt. Dat justitie dna-materiaal van H. heeft aangetroffen op een tiewrap bij een asbestdumping is waarom de man uit Meeden vast zit en hij niet.
Ontmoetingen
Nieboer bevestigt de regelmatige ontmoetingen die beiden hadden in een eetgelegenheid in Stadskanaal. Hier werden actieplannen besproken maar geen dreigbrieven voorbereid. Nieboer “Jan heeft mij hier op de hoogte gehouden van zaken die speelden rondom de windparken. Maar ik wist feitelijk niets van de inhoud van dreigbrieven. Als ik dat wist, dan had ik gezegd: jongens, dat moet je niet doen.”
Hart luchten
In week 41 zijn er gesprekken tussen Jan H. en de politie. H. heeft aangegeven zijn zwijgen te doorbreken en met nieuwe feiten te komen. De inwoner van Meeden kondigde aan dat hij zijn hart gaat luchten. “Hij is misschien van alle acties op de hoogte. Ik niet”, zegt Nieboer daarover in het DvhN.
Geraadpleegde bronnen: DvhN en RTV Noord
Jan Nieboer op vrije voeten
2E EXLOËRMOND/GRONINGEN – Boegbeeld van actiegroep ‘Platform Storm’, Jan Nieboer, komt op vrije voeten. Dit heeft het Openbaar Ministerie woensdagmiddag bekend gemaakt. Wel blijft hij verdacht van betrokkenheid bij het verspreiden van dreigbrieven en het dumpen van asbest.
Mede-activist Jan H. uit Meeden blijft wel langer vast zitten.
Proces
Evert van der Meer, advocaat van Nieboer, zei eerder in gesprek met RTV Noord dat hij wel verwacht dat er een rechtszaak komt. Van der Meer heeft zich hard gemaakt om zijn cliënt in vrijheid het proces te laten afwachten en dat lijkt nu het geval.
Windmolens
Dinsdag 19 juni werd Nieboer samen met mede-verdachte Jan H uit Meeden en nog een verdachte uit Nieuw-Buinen gearresteerd in zijn woning in Tweede Exloërmond op verdenking van het sturen van dreigbrieven aan bedrijven die meewerkten aan de bouw van windparken in Drenthe en in Groningen. Ook werden Nieboer en H verdacht van het deponeren van asbest op het land van een aantal windboeren.
Bron: RTV Noord
Opdracht tot geluidsonderzoek windturbines
STADSKANAAL/BORGER – De gemeenten Borger-Odoorn, Aa en Hunze en Stadskanaal hebben opdracht gegeven om onderzoek te doen naar geluid, waaronder laagfrequent geluid, in het gebied van windpark Drentse Monden & Oostermoer. De opdracht omvat een nulmeting en blijvende monitoring zodat de veranderingen van ons leefmilieu ten gevolge van de windturbines goed in kaart worden gebracht. Met dit onderzoek willen de gemeenten gehoor geven aan omwonenden die hun zorgen uiten over gezondheidseffecten door het geluid van windturbines.
Primeur in Europa
Voor het onderzoek zijn technisch ingewikkelde geluidsmetingen nodig. Dit vereist capaciteit en specifieke apparatuur. Op advies van de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) hebben de gemeenten daarom de bureaus LBP-Sight en DGMR gevraagd de geluidsonderzoeken gezamenlijk op te pakken. In Europa is een dergelijke grootschalige geluidsmeting rond windmolenparken nog niet eerder gedaan. Het geluidsonderzoek in het windparkgebied van Borger-Odoorn, Aa en Hunze en Stadskanaal is dan ook een primeur. In de gemeenten Emmen en Coevorden bestaan ook plannen voor een dergelijk onderzoek. Daarvoor worden offertes bij de bureaus aangevraagd.
Achtergrond
In het najaar van 2018 deden de GGD’en Drenthe en Groningen op verzoek van de windgemeenten een inventarisatie. Er werd gekeken of het haalbaar is om een regionaal bevolkingsonderzoek te doen naar de gezondheidseffecten van windparken. In het voorjaar van 2019 werd aanbevolen om geluidsonderzoek uit te laten voeren. Deze gegevens kunnen worden gebruikt in de landelijke discussie rond de effecten van windparken en mogelijk bij toekomstige normstelling.
Daarnaast hebben de gemeenten zich aangesloten bij het landelijk Expertisenetwerk Windenergie, waar we gezamenlijk met de GGD’en pleiten voor het doen van landelijk onderzoek naar gezondheidseffecten.
Nieuwe dreigbrieven verstuurd, onderzoek loopt
NIEUW BUINEN – Opnieuw zijn er dreigbrieven verstuurd naar verschillende ontvangers die betrokken zijn bij de aanleg van windmolenparken. Dit meldt de politie.
Het is niet bekend bij welke windparken de bedreigde ondernemers betrokken zijn. De politie laat via twitter weten geen informatie te geven over het aantal brieven, inhoud en ontvangers. De brieven maken deel uit van het onderzoek.
Bom staat op barsten bij komst windmolens
VEENKOLONIËN – Woordvoerders van platforms tegen grootschalige windenergie via hoge windturbines op land waarschuwen: Inwoners van de Veenkoloniën die het gevoel hebben dat ze niets meer te verliezen hebben, kunnen radicaliseren. Dat schrijft het DvhN vandaag in de krant. De woordvoerders vinden de omvang van de geplande windparken in de Drentse Monden en de omgeving van Meeden buiten alle proporties. Ze hebben het gevoel dat de overheid hen willens wetens opzadelt met een energielandschap waarin ze zich ontheemd voelen.
Hoge windmolens
Ook op andere plaatsen in Groningen en Drenthe neemt de aversie toe. Bij Emmen en Delfzijl vrezen inwoners voor de impact van omvangrijke windparken. Zeker nu duidelijk wordt dat de initiatiefnemers de mogelijkheid hebben gekregen om hogere windturbines te plaatsen.
Wind op zee
Nu echter blijkt dat de kosten van windparken op zee sterk gedaald zijn, vinden tegenstanders van grotschalige windmolenparken op land dat het Rijk de plannen moet wijzigen. Koop de projectontwikkelaars uit en ga verder met wind op zee. Het Rijk lijkt daar niet toe bereid. Om de landelijke klimaatdoelstellingen te bereiken zijn, volgens het rijk, alle windmolens nodig. Ook windmolens op het land zoals in de Veenkoloniën.
Raad van State
Bij de Raad van State hebben Drentse tegenstanders betoogd dat de crisis- en herstelwet is misbruikt om windplannen er door te drukken. De economische crisis was al grotendeels voorbij toen politieke besluiten over de windparken werden genomen. De Raad van State doet binnenkort uitspraak in de zaak van het windpark Drentse Monden en Oostermoer.
Kamp zet plannen voor windmolens in Veenkoloniën door
DEN HAAG/ASSEN – Minister Kamp van Economische Zaken zet zijn plannen voor 45 windmolens in de Veenkoloniën door.
Op verzoek van SP en PvdA eind december, is Kamp op zoek gegaan naar alternatieven voor het windpark in het gebied. Een meerderheid van de Kamer stond achter deze motie. In een brief aan de Kamer schrijft Kamp dat hij onderzoek heeft gedaan naar alternatieven. Kamp: “Het onderzoek wijst uit dat windenergie op het land ten opzichte van zonne-energie de meest kosteneffectieve optie is tot 2030.”
Het terugtrekken van het plan voor het windpark is volgens Kamp geen optie. Drenthe kan dan niet voldoen aan afspraken in het Energieakkoord. Daarin is vastgelegd hoeveel duurzame energie opgewekt moet worden.
Bezwaren
De rechter zal in de loop van dit jaar uitspraak doen over de meerdere bezwaren die ingediend zijn tegen de plannen van Kamp. Daarna gaat Kamp de Kamer opnieuw informeren over het vervolg van het plan.
Tegenwind Veenkoloniën
Jan Nieboer van Tegenwind Veenkoloniën noemt het besluit van Kamp schofferend voor bewoners, initiatiefnemers voor een zonnepark en de Tweede Kamer. Volgens Nieboer ligt er een plan voor zonne-energie klaar. Hij zegt dat dat plan ook haalbaar is voor 2020.
Geen paal de grond in
“Opgeven is geen optie. Hier gaat geen één windmolenpaal de grond in. We kunnen nog heel veel. Er loopt onder meer nog een procedure bij de Raad van State, maar ook bij het Europees Hof van de Rechten van de Mens. Maar wij gaan ook verder met het inzetten op dit alternatief, dat gaat er komen, ” aldus Nieboer.
(Bron: RTV Drenthe)
WindNEE gaat morgen naar Den Haag
BORGER-ODOORN – WindNEE is een stichting die zich verweert tegen de komst van windpark Oostermoer. “Wij organiseren protestacties, voeren dialoog met overheden en hebben het initiatief genomen om via een juridische weg de komst van dit windpark tegen te gaan”, zegt een woordvoerder van de stichting.
Minister Kamp
Ondanks alle protesten, klachten, zienswijzen en media aandacht voor het Drama van de Veenkoloniën blijft minister Kamp van plan dit rampzalige plan uit te voeren. Hij heeft namelijk een planning te halen. Op 19 september maakte hij zijn besluit bekend. Maar de stichting laat het er niet bij zitten en gaat door met protesteren en actie voeren.
BUS
Woensdag (5 oktober) gaat er een grote bus vanuit het Noorden richting Den Haag. Van 10.00 tot 13.00 uur is daar een 2e kamer commissievergadering over het Energie-akkoord. Daarin zijn onder andere agenda punten opgenomen die te maken hebben met Windpark de Drentse Monden en Oostermoer in onze gemeenten. Eveneens zijn er al kamervragen gesteld en zullen ook nog worden gesteld op 5 oktober die aandacht vragen voor de schrijnende situatie rondom de Lofar antennes. Omdat we het totaal niet eens zijn met het besluit van minister Kamp dat er 45 windturbine geplaatst moeten worden, wil de stichting dat een groot aantal mensen met hen mee gaat.
Inmiddels hebben er al veel personen zich opgegeven om mee te gaan. Daarom is er besloten met een bus vanaf de rotonde bij Gieten te vertrekken. De kosten bedragen € 12,50 voor een retourrit. Tijdens de rit wordt u bijgepraat over de huidige situatie. Opgeven kan via voorzitterstorm@platformstorm.nl
Wat is windenergie waard?
BORGER-ODOORN – GIETEN – STADSKANAAL – (Ingezonden) – De fracties van de PvdA in Borger-Odoorn, Stadskanaal en Aa en Hunze zijn niet blij met het besluit van Minister Kamp tot het plaatsen van 45 windmolens in de Veenkoloniën. Dit zonder draagvlak onder de inwoners, dit ten koste van het LOFAR-project en dit met gevaar op tweedeling in de samenleving. Het kan niet anders of windenergie moet veel waard zijn.
Ongelukkig
Bijna niemand kan volgens de PvdA gelukkig zijn met het besluit van Minister Kamp. De omwonenden in het veenkoloniaal gebied niet, die zien hun woonomgeving veranderen op een manier die zij niet willen. Astron niet, die kan niet al het onderzoek uitvoeren wat ze graag zou willen. De betrokken gemeentes niet, want die hebben dus uiteindelijk niks te vertellen. En ook de provincie ziet haar eigen gebiedsvisie niet terug in de besluitvorming Als er al vreugde is, dan is dat bij de initiatiefnemers tot het bouwen van de molens. Hoewel die vreugde waarschijnlijk getemperd wordt door de verstoorde onderlinge verhoudingen in het gebied. Dus helemaal gelukkig zullen ook zij niet zijn.
Zonne energie
In Den Haag zouden de beleidsmakers ook wel gelukkig kunnen zijn, maar het besef dat het wel eens om een Pyrrusoverwinning kan gaan, zal op enig moment ook daar doordringen. Treurig allemaal. Dit terwijl er een kans voor het grijpen lag om het ánders te doen. De doorontwikkeling van zonne-energie is namelijk nog in volle gang, terwijl de windenergie aan het eind van zijn ontwikkeling is. Door wind in te ruilen voor zonne energie was er eveneens aan de opdracht voldoen om het broeikas-effect tegen te gaan. Als die route was gekozen, dan zouden de verstoorde verhoudingen zijn omgeslagen in breed gedragen samenwerking. De wil om alternatieve energie te realiseren leeft namelijk bij velen in het Veenkoloniaal gebied gelet op de hoeveelheid alternatieve energie die in dit gebied wordt opgewekt met zonne-panelen. Vanuit dat besef had het proces in de Veenkoloniën een heel ander verloop moeten hebben. Toch is dat niet gebeurd want kennelijk is windenergie heel veel meer waard.
[Ingezonden door: Annemieke Smit, Egbert Hofstra en Henk Zwiep – Fractievoorzitters PvdA Aa en Hunze, Stadskanaal en Borger-Odoorn]