REGIO – Een koninklijk bezoek aan Drenthe was vroeger bepaald niet alledaags. Maar in 1917 ging koningin Wilhelmina met haar gevolg naar de woeste gronden van Drenthe. Reden voor haar bezoek was een verwoestende veenbrand in de Veenkoloniën.
Op 21 mei 1917 breekt op verschillende plekken in Zuidoost-Drenthe namelijk brand uit. De ramp begint in Valthermond, waar een baggermachine in het veen in brand vliegt. “De krachtige wind deed het vuur dadelijk groote afmetingen aannemen. Het sloeg over naar den Valthermond, waar huizen aan het Zuider- en het Noorderdiep in brand kwamen”, schrijft de Provinciale Drentsche en Asser Courant een dag later.
Tot dan toe waren in Valthermond tachtig tot honderd huizen afgebrand. De veenbranden woedden ook in Emmer-Compascuum, Roswinkel, Emmer-Erfscheidenveen en de Weerdingervenen.
De doden
Zestien mensen vinden de dood, onder wie de schippersfamilie Brands uit Groningen. Vader Eildert (57), moeder Hillechien (55) en de kinderen Afien (18), Hillechien (16), Albertje (14), Jacoba (13), Janna (13) en Eilert (11) komen in hun schip om het leven.
Ook Jan Herder (32), Pieter van der Lei (5), Hermannus van der Lei (4), Albert Oosterloo (67), Janke Jans de Graaf (70), Roelfina Klein (36), Jacob Medema (31) en Janneke van der Vos-Lei (24) vinden de dood.
(Tekst gaat verder na de foto)
Op 24 mei bezoekt koningin Wilhelmina het rampgebied, onder meer met haar man prins Hendrik. Een dag eerder komt zij al met de trein aan in Meppel. Van daaruit werd het paar met de auto naar Assen gebracht. In de Veenkoloniën bezoeken ze de plekken die het zwaarst geraakt zijn. Volgens de overlevering hebben de koningin en de prins wel moeite met het Drentse dialect.
De twee hebben trouwens ook kisten mee, met daarin kledingstukken en allerlei andere spullen. Ook wordt er meer hulp beloofd.
Treurige aanblik
Een journalist van de krant schrijft een reportage over het bezoek. “Voor de tweede maal bezochten we de venen, thans ter gelegenheid van den rit die H.M. de koningin en Z.K.H. de Prins o.m. vergezeld door den Commissaris der Koningin per auto door de geteisterde streken maakten.”
Alle branden zijn dan zo goed als geblust, de veenbrandlucht is grotendeels opgetrokken. Wat overblijft is een treurige aanblik. “Het zwarte kale veen of veenasch maakte het geheel tot een troosteloos beeld van rouw en ellende.”
(Tekst gaat verder na de foto)
Drenthe kleurt oranje
Deze twee korte historische verhalen komen uit het koningsdagjournaal van RTV Drenthe, in aanloop naar Koningsdag. De koninklijke familie viert zaterdag namelijk de verjaardag van Willem-Alexander in Emmen.
Tot en met vrijdag is Drenthe kleurt oranje dagelijks te zien na Drenthe Nu. In elke aflevering komt het laatste nieuws aan bod, maar zien we ook hoe Emmen zich voorbereidt op de grote dag en duiken we de geschiedenis in.
In 1921 komt Wilhelmina nog eens naar Drenthe, nu met haar dochter Juliana, om de armoede op het platteland met eigen ogen te zien. Het verhaal gaat dat ze er ook een plaatselijk café bezoekt, maar haar bontmantel vergeet. “Ze zou de bontjas hebben uitgetrokken en op een stoel hebben neergelegd”, vertelt Evelien Wieling van Museum Collectie Brands uit Nieuw-Dordrecht. “Ze liet de mantel hangen toen ze wegging. Een van de arbeiders nam ‘m daarna mee.”
De jas is een van de pronkstukken van het museum, maar of het ook echt de mantel van de toenmalige koningin is geweest? “We kunnen daar geen wetenschappelijk bewijs voor leveren, dus het blijft een beetje een legende.”
Luister online
